​​«Эгшиг долооной» эхи табигшад

Заяатын Намуухан, Дашзэгбын Дандар

Үбэр Монголой ба Буряадай үхибүүдые нэгэдүүлһэн тоглолто Ород драмын театрта июлиин 31-дэ ялас гэмэ үндэр хэмжээндэ үнгэрөө. “Мүнгэн хонхонууд” гэжэ хүүгэдэй студиин дуунуудай 3-дахи согсолборитой танилсаһанай удаа Шэнэхээнһээ ерэһэн “Эгшиг долоон” хамталигай тоглолтые харагшад халуун альга ташалга­ар угтаа. Холын Хүлэнбуир хотоһоо 40 гаран үхибүүдые дахуулжа асарһан Заяатын Намуухан Дашзэгбын Дандар хоёртой хөөрэлдөө хэбэбди.

- Үбэр Монголдоо хүүгэдэй дуунай һургуули та хоёр хэзээ нээгээ һэмта?

Намуухан багша:

- Хитадай Бээжэн хотын Үндэһэнэй ехэ һургуулиин уралигай таһагта суута Ур­наа багшада һуража гараад, Хүлэнбуирай дуу, бүжэгэй ба зүжэгэй хүреэлэндэ 2012 онһоо хүдэлнэб. Хажууга­арнь хүүгэдтэй хүдэлжэ эхилһээрни, 6 жэл боложо байна. Тиигэхэдээ амарал­тынгаа хоёр үдэр үхибүүдтэ зорюулнаб.

Дандар багша:

- 2006-2009 онуудта Үбэр Монголой Хүхэ хотодо ура­лигай ехэ һургуулида һуража гарааб. Хайлар хотын со­ёлой ордон руу Намууханһаа нэгэ жэл урид дуушанаар хүдэлхэеэ ерээ һэм. Нэгэ юумэ хэхэ байгаабди гэжэ хоюулаа хэлсээд, 2014 ондо һургуули нээгээбди. Эхин­дэнь гурбан хүүгэд, удаань үшөө зургаан үхибүүн ерээ һэн. Теэд ажаллаһаар бай­тарнай, хүн мэдэдэг боложо, бүри олон үхибүүд ерээ һааб даа.

- “Эгшиг долоон” хамта­лигта хэд ябадаг бэ?

Намуухан багша:

- Үхибүү шэлэжэ аба­хадаа, абьяасшьегүй байг – абанабди. Эхиндээ дуула­жа шадахагүй байгаашье һаа, 5-6 жэл ябаад, гоёор дууладаг болоно. Шагна-шагнаһаар шададаг боло­но. Гол хэлэмнай – буряад. Теэдшье олон яһанай хэлэн дээрэ дууланабди. Буряад, монгол, хитад дуу заадаг­бди. Үхибүүдэймнай дун­да буряадһаа гадна, хитад­шье, монголшье, ородшье байха. Хитад хүүгэд монгол уралигта ехэ дуратай, олон хэлэ мэдэдэг болохын тула­да шадабаринь ехэ болоно. Наһаарнь хубаадагбди. Бага, дунда анги гэжэ байха.

- Хубиин һургуули нээ­гээд, яһала үндэр шатада гаргаад байнат. Таниие то­мо-томо тоглолтонуудта оролсохыетнай урина. Ти­игэнэ гү?

Дандар багша:

- Бээжэн хотодо олон уласай багашуулай Сага­ан һарын тоглолтодо хоёр дахин, Японой Токиодо то­глолтодо, Үбэр Монголой үбэлэй тамирай урилдаан­да оролсообди... Томо-томо хүдэлөөндэ оролсожо бай­дагбди. Тусхайта урилга ерэ­нэ.

- “Мүнгэн хонхонуудай” дуунуудта өөрын маяг ору­улаад, дуулажа байхадат­най баярладагбди.

Намуухан багша:

- Тэндэмнай буряад дуун үсөөн. Нэгэдэхи дискыет­най абаад, иимэ дуунууд бии ха юм гэжэ ехэ баярлаа һэмди. “Сагаан һара” гэжэ дууетнай хаа-хаагуур дуу­лаабди. Мүнөө Шэнэхээндэ “Сагаан һара”, “Би дуратайб”, “Бээлэй” гэһэн дуунуудые мэдэхэгүй хүүгэд үгы байха.

- Шэнэхээндэ ехэ найр һаяхана үнгэрөө. Тиигээ бэзэ?

Намуухан багша:

- Залуушуулые багашу­ултай хамта хабаадуулһан нэгэ үдэрэй хүдэлөөн болоо. Үглөөгүүр юу -хээ наадаабди, үдын хойно тоглолто болоо, үдэшэ тээхэнэ ёохорлооб­ди. Хүлэнбуирай залуушуул ерэнэ. Хитадшье, монголшье һаань - хамаагүй. Буряад ёһо заншалтаяа танилсуулһан хүдэлөөн гээшэ...