​​Халуун зүрхэнэй эрмэлзэлээр...

Самандын Жавхлантай уулзаха үедөө

Мэргэн Батуевич Балдановай эсэгэ, Батадоржо Гомбоевич, намһаа нэгэл жэлээр аха байһан юм. Тиимэһээ тэрээнтэй дүтын нүхэд байгаабди. Багадаа наададаг, табан модоной зайда урдадаг Ху­дандаа ошожо, хүхылдэштэрөө уһанда ородог һэмди. 10-дахи анги түгэсхэһэнэйнгээ һүүлдэ бинь ходо холуур ябажа, харилсаамнай үсөөн уулзалгануудаар хизаарлагдадаг болоо бэлэй. Тиимэһээ тэрэниие хүдөө ажахын дээдэ һургуули түгэсхөөд, холуур ябангүй, түрэл совхоз­доо ажаллана гэжэ дууладаг байгааб. Бүхы орондоол тон адляар туй­лай ехэ уналгада ороһон Үлзытэ руугаа булай ехэ хэрэгээр лэ ошодог болоод байһанаа, эндэхи муниципальна байгуулалтын захиргааниие Мэргэн Батуевичай толгойлһон хойно нютаг руугаа ошолгомни ганса­та заншалта болоһон юм. Эндэ минии дүтын түрэл болохо Дагба Бал­данович Жанчиковай «дайшалхы» орлогшонь байһан ушарынь баһал ехээр нүлөөлөө юм бэзэ.

Залан шууд зантай

Мэргэн Батуевич угаа залан шууд, түсэблэһэнөө дүүргэжэл һаладаг хүн гэжэ би гансата ойл­гооб. Гадна айхабтар эрилтэ ехэ­тэй, тойроод байһан зониинь өөртэнь тон адляар баһал залан шууд байха ёһотой гэжэ тоолодог. Эдэ бүгэдынгөө хажуугаар, зондо ямар бэ даа угаа болгоомжотойго­ор, юушьеб хүлеэнгеэр хандадаг байһанһаань боложо юм гү, тэрэ үеын байдалаар бэелүүлэгдэсэнь хайшаа юм ааб гэжэ тоолоод, тэрэ­нэй ябууд хэлэһэн ехэ түсэбүүдэйнь хэр бүтэсэтэй байха байһаниие һэжэглэһэн мэтэ хүлеэн татажа ябадаг байгааб.

Теэд минии үзэмжэдэ табиһан бүхы түсэбүүдээ тэрэ удаа дараа- лан, бүхы дайралдаһан бэрхэ- шээлнүүдые үнөөхил залан шууда­ар дабан бэелүүлээ һэн. Аймагай зүгһөө багаханшье дүнгэсэгүйгөөр Үлзытэдэ хэдынэйшье сагта огто байгаагүй стадион бии болгожо ам­жаа. Совет үедэ ехэ һандаралгада ороһон соёлойнгоо байшан шэ­нэлээ. Хуушан котельниин бай­шангые тамиршадай заал бол­гожо, тэндэ бүхы һайндэрнүүдээ үнгэргэхэ, үндэр айлшадые ба­гахан Үлзытынгөө бүгэдэ зоной хабаадалгатайгаар угтаха газар­тай болоо. Дунда һургуулияа лаб байлгахаһаа гадна, һурагшадаа хооллуулха столовотой болго­жо шадаа, һургуулитайнь хамта мандан байһан сэсэрлигэйнгээ хүүгэдэй болон шабинарай эдихэ юумэ бэлдэлгые эгээл зохид соонь эмхидхээ гээшэ. 1990-ээд онуудта һандаралгада ороһон Хуурайнгаа эм домто аршааниие байһан соонь шахуу һэргээгээ.

Мэргэн Батуевичай ударидалга доро түрэл Үлзытэдэмни хэгдэһэн ганса эдээхэншье юумые һайнаар һанан, тооложо гарахадаа, ямар нэгэ урагшатай бэрхэ хүнэй удари­далга доро үдэрһөө үдэртэ хэгдэһэн юумэн үнэн дээрээ бултанай анха­рал хандуулма байхаараал байна гэжэ бахархан бодоо һэм.

Хүн шэнжэнь, гүн сэдьхэлынь

Һүүлдэнь, 2009 оной ноябрь соо, минии 60 наһаяа гүйсэхэдэмни, нютаг дээрэмни бүхы Хэжэнгын аймагай һурагшадай, багшанарай болон бусад зоной хабаадалгатай­гаар, һүр жабхалантайгаар ойн ба­ярыемни тэмдэглээ һэн. Энэ үйлэдэ Мэргэн Батуевичай аша габьяа ехэ гэжэ һайниие хүргэн байхаһаа гад­на, тэрэнэй хүн шанарай үшөөшье оёоргүй гүнзэгы байһаниие бахар­хан ойлгоо бэлэйб.

Тэрэ намда онсо дуулааханаар хандажа, адуун бэлэг барюулхаһаа гадна, бүгэдэ улад зонойнгоо урда ехэ талархалаа мэдүүлээ бэлэй. Тиигэжэ минии зүрхэ, сэдьхэлэй, оюун бодолой, оюун һэшхэлэй тэрэ үедэ ямар хэмжээтэй байһаниие ойлгохо үндэр сэнэгтэй хүн гэжэ һанаа һэм. Энэ һанаашымни бо­дото байһаниие булай зохидоор даа гэршэлэн, уян гоёор, үндэр шадабаритайгаар монгол дуушан С.Жавхланай «Эжын шанаһан сай» гэжэ дууе ёстой дуушан байһанаа харуулан гүйсэдхөө бэлэй.

Тиихэдэнь саб гэмэ хуурайшаг, түбһэн хүниие өөрынгөө гүн сэдь­хэлэй оршон руу бэлээр табидаггүй гэжэ бодоһон Мэргэн Батуевични үнэн дээрээ онсо нугархай, саагуу­раа ехэ зөөлэн, налархай, зоноор ха­рилсахадаа, олонхи ушарта тон бо­домжо ехэтэй хүн гэжэ ойлгоһомни тон зүйтэй байшоо.

Түрэл һайхан Үлзытынгөө бү- гэдэ улад зоной аша туһада гэжэ 10 һайса гаран жэл соо эсэн, сусангүй бэелүүлһэн хэрэгүүдынь һайн ноён байһанаа харуулхын тулада хэгдээ бэшэ, харин Мэргэн Батуе­вичай халуун зүрхэнэй эрмэлзэлэ­эр, өөр соогоо нюун ябаһан сэдь­хэлэйнь уряагаар бодото дээрээ мүндэлөө гэжэ лаб һайн ойлгохо болоо һэм.

Минии зүб байһаниие ялас гэ­мээр гэршэлһэн Үлзытын захирга­анай гулваа бэшэ болоһон хойноо бэелүүлһэн үшөө нэгэ һайн хэрэ­гынь тодоор харуулна. Хэжэнгын­гээ амжалтатай олзын хэрэг эрхи­лэгшэ Радна Рампиловтай хамта Мэргэн Балданов Россиин Федера­циин гурба дахин абарга, дэлхэйн түрүү һуури эзэлхын түлөө наадан­да хүрэл, Европодо мүнгэн шанда хүртэһэн манай Хэжэнгын үрүүд хүбүүдэй нэгэн болохо Тамир Га­лановые өөрынь гэртэй болгохын тулада, мүнгэ суглуулгые нютагтаа эмхидхэжэ, тон амжалтатай байгаа ха юм.

Хёрхо харасатай, холын бодолтой

Энээнтэй дашарамдуулан, Мэр­гэн Батуевичнай өөрөө эрхим тамиршан байгаа юм гэжэ онсо тэмдэглэһүүб. Тэрэ кикбоксин­гоор Россиин Федерациин абар­га, Европын түрүү һуури эзэлхын тулада болоһон мүрысөөндэ эр­хим дүрбэнэй тоодо ороһон бай­ха юм. Тэрэ үедэ Буряадыемнай сурхуулһан бүхэли бүлэг кик­боксёрнуудай дунда Мэргэмнай түрүүшүүлэй нэгэн байгаа гэжэ эндэ тэмдэглэхэ хэрэгтэй.

Захиргаанайнгаа толгойлог­шын тушаалһаа буухадаа, Мэргэн Батуевич хэхэ ажалтай үни бо­лонхой байгаа. Дээдэ Хэжэнгын Хөөрхэ нютагта үшөө совет үедэ олдоһон шулуун нүүрһэнэй гори­той хэбтэшые олзоборилхо хэрэг тэрэ эмхидхээ бшуу. Тиимэһээ Мэр­гэн Балдановые уйгаргүй холын хараа бодолтой хүн хаш гэжэ зан абариинь үшөө нэгэ тодорхойлхы шэнжэнүүдэй онсые тон лабаар мэ­дэхэ болоо һэм.

Ерээдүйдэшье иимэрхүү нээл- тэнүүд үшөөл олон удаа минии урда нээгдэхэ аабза гэжэ багсаам­жалнаб. Юуб гэхэдэ, Мэргэн Бату­евич Балдановай зосоо тиимэрхүү нээлтэнүүдые эрхэ бэшэ нээмээр нюусанууд угаа олон ёһотой даа гэжэ бодохо үндэһэ олые намда үгөө ха юм даа! Энэ бодолыем­ни дээрэ дурдагдаһан хэдыхэн лэ жэшээнүүдэй ашаар лаб ойлгохоор байна хаяа гэжэ бодоноб.

Өөртэнь наһанай улам ехэ ам­жалтануудые, гэр бүлэдэнь жаргал­тай, элүүр энхэ, урагшатай, амжал­татай, хэшэгтэй, олзотой, дэмбэ­рэлтэй, буянтай ажабайдал үнэнхэ зүрхэнһөө аха хүн хадаа үреэнэб!

Цыдып ЦЫРЕНДОРЖИЕВ

Мэргэн БАЛДАНОВАЙ дурадхаһан гэрэл зурагууд