​​Һурагшын ёһо журам баталагдаа

Буряад Уласаймнай бүхы һургуулинуудта һуралсалай жэл һурагшын шэнэ ёһо журамһаа эхилбэ. Тэрэниие баталха тухай захиралтада болбосоролой болон эрдэм ухаанай сайд Баир Жалсанов гар табижа, сентябриин 1-һээ хүсэндэнь оруулба.

Толгойлогшын даабаряар

Һурагшын ёһо журам (кодекс) шэнэлжэ баталха тухай даабари Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов үнгэрһэн жэлэй эсэс багаар Засагай газарай зүблөөн дээрэ үгэһэн байгаа. Тэрэ гэһэнһээ хойшо шэнэ ёһо журамай түсэл зохёогдожо, гансашье яаманай суглаануудта бэшэ, мүн эрдэмтэдэй, дүршэл ехэтэй багшанарай хабаадалгатай уулзалганууд дээрэ зүбшэн хэлсэгдэһэн байха юм.

Уласай дарга өөрөөшье хэдэн суглаа зарлажа, шэнэ ёһо журамай түсэл хараһан, хэдэн ажаглалта хээ, заһабаринуудые оруулаа. Өөрөө олон үхибүүтэй хадаа, хүтэлбэрилжэ байһан уласайнгаа үхибүүдтэ ехэтэ һанаагаа зобоно гэжэ абаһаар ойлгохоор. Тэдэниие зүбөөр, һайнаар һургаха, хүмүүжүүлхэ ажалда горитой анхарал хандуулдаг юм.

Хандалга, хабсаргалтань удхатай

Ёһо журам гүрэнэй хоёр хэлэн дээрэ зохёогдонхой. Һургуули бүхэнэй байшанууд дотор, олоной хараха газар ханада үлгөөтэй байха самбарнууд дээрээ үнгэтэ гоёор барлагдажа, уласай һургуулинуудта тараагдаа. Тэрэниие зүбөөр ойлгожо, үдэр бүриингөө ажабайдалда һурагшад хэрэглэхэ, баримталха уялгатай. Хүүгэдтэ хандалгануудһаа бүридэһэн ёһо журам өөрын тусхай дүримтэй юм. Тиимэһээ мүн лэ сайдай захиралтаар баталагданхай. Дэлхэйдэ мэдээжэ болоһон зоной хэлэһэн сэсэн мэргэн үгэнүүдэй эшэ таталганууд (цитатанууд), оньһон хошоо үгэнүүд дүримдэнь хабсаргагданхай.

Мүнөөдэрэйнгөө дугаарта шэнэ ёһо журам, тэрээн тухай дүрим хэблэнэбди. Һургуулинуудта нэбтэрүүлэгдэһэншье һаань, үхибүүдтээ, аша, зээнэртээ хүндэтэ уншагшаднай дахин уншуулха, харуулха бэзэ гэжэ найданабди.

Юрэнхы дүримүүд

«Һурагшын ёһо журам» - ниигэм дотор тогтоогдоһон бэеэ зохидоор абажа ябаха дүримүүдые юрэнхы болбосоролой эмхи зургаанда һурагшын сахижа һурахада; һуралсалай ажалай ябасада хабаадахадаа, бэе бэеэ ойлгохо, һайнаар хандаха, хүндэлхэ, харюусалгатай байха болон эб нүхэсэн ажаллаха гол дүримүүдээр нэгэдүүлэгдэхэ зэргэтэй һургагдагшадай болон бусадай хамтадаа ажамидархада хэрэгтэй эхин бодолнуудай тусхай согсолбори мүн.

Һургагдагшын хүн боложо тодоролгодо, хүн түрэлтэнэй ба үндэһэтэнэй үнэтэ зүйлнүүд дээрэ үндэһэлэн, һургуулиингаа хамтаралтай ниитэ нэгэн байһан мэдэрэл хүмүүжүүлгэдэ туһалха гээшэ «Һурагшын ёһо журамай» зорилго мүн.

Һургагдагшые хуби хүн болгон хүмүүжүүлхэ; һургуулиин ниитэ нэгэ хамтаралда зүбөөр бэеэ абажа ябаха болон харилсаха соёлыень хүгжөөхэ; һуралсалай ажалай ябасада хабаададаг бүхы талануудта таарамжатай зохистой ажабайдал тогтоохо; һуралсалай зүйлнүүдые хүсэд дүүрэнээр, гүнзэгыгөөр шудалха арга боломжо олгохо, зохёохы арга шадабаринуудые хүгжөөхэ гээшэ «Һурагшын ёһо журамай» бодолго болоно.

Болбосоролой эмхи зургаанай захиргаан бүхы багшанарые, хүдэлмэрилэгшэдые, һурагшад болон тэдэнэй түрэлхидые, хэрэгтэй бусад зониие «Һурагшын ёһо журамтай» танилсуулха уялгатай.

«Һурагшын ёһо журам» дотор бэшэгдэһэн бэеэ абажа ябаха эрилтэнүүдые баримталһан уялгануудые болбосоролой эмхи зургаанууд өөр дээрээ абаха ёһотой; һуралсалдаа хандасаараа, ябадалаараа болбосоролой эмхи зургаанай заншал гуримуудые, үндэр соёл һурагшад бэхижүүлхэ ба дэмжэхэ ёһотой.

Эрхэнүүд ба уялганууд

Болбосоролой эмхи зургаанай һурагша иимэ эрхэтэй гэбэл:

1. Эрдэм шудалха, ами наһанай аюулгүйе хамгаалһан, һайн оршон байдалда һураха.

2. Һургуулиингаа ажабайдалда эдэбхитэйгээр хабаадаха.

3. Багшанарай, һургуулиин ажалшадай, нүхэдэйнгөө хүндэтэй хандасада хүртэхэ.

4. Өөрынгөө һанамжа болон эрхэеэ хизаарлалгүйгөөр дүүрэн, хүндэтэй хандасатайгаар хэлэхэ.

5. Һуралсалайнгаа ажал зүбөөр сэгнүүлхэ, табигдаһан сэгнэлтэ тайлбарилуулха.

6. Спортоор бэеэ һорихо ба элүүр энхэ ажабайдалай бодол дэлгэрүүлэн номнохо.

7. Болбосоролой эмхи зургаанай гол дүримдэ, бүгэдэ зоной баримталдаг һургаал ёһын хэбүүдтэ харша бэшэ ажаябуулгатай элдэб клуб, һорилгын газар, студи болон бэеэ даанги бусад нэгэдэлнүүдые зохёон байгуулха.

8. Олимпиада, урилдаан, харалга, мүрысөөнүүдтэ болон бусад хэмжээ ябуулгануудта өөрынгөө арга боломжоор ба шадалаараа һургуулияа түлөөлхэ.

9. Һургуулиин соёлой ажабайдалда (элдэб сэдэбэй үдэшэнүүд, эрдэм хаялсаанууд, тоглолтонууд, хамта олоной хэмжээ ябуулганууд болон бусад) хабаадаха.

Болбосоролой эмхи зургаанай

Һурагша иимэ уялгатай гэбэл:

* Һуралсалда түсэблэгдэһэн сагаа дүүрэн хэрэглэхэ, эрдэм мэдэсэеэ арьбадхан баяжуулхын тула үсэд нэтэрүүгээр ажаллаха, хэшээлнүүдтээ саг үргэлжэ бэлдэхэ, өөрынгөө шэлэжэ абаһан ангиһаа гадуур болон нэмэлтэ хэшээлнүүдтээ хабаадаха.

* Һургуули дотороо ариг сэбэр байдал баримталха болон дэмжэхэ. Эд зөөридэнь гамтайгаар хандаха.

* Хэһэн юумэнэйнгээ түлөө харюусажа шадаха.

* Өөрһөө аха зониие: багшанарые, эжы абаяа, наһажаал хүнүүдые хүндэлхэ.

* Багашуулда һанаагаа зобохо, тэдээндэ үргэлжэ туһалжа байха.

* Элүүр энхэ ажамидарха.

* Анги соогоо эб нүхэсэлэй харилсаануудые дэмжэн баримталха.

Һурагшадта хорюултай гэбэл:

1. Хэшээлнүүдэй үедэ хубиин хэрэгээр гарай утаһа болон бусад сахим хэрэгсэлнүүдые хэрэглэхэ.

2. Гадар хубсаһаараа, малгайгаа тайлангүй, һургуулиин байшан соо байха.

3. Хараалай муухай үгэнүүдые ба бэлин шэбшэг хэлэхэ.

4. Һуралсалай ажаябуулгын үедэ һургуулидаа зугаасуулгын юумэ хэрэглэжэ һамаарха.

5. Багшадаа хэрзэгыгээр хандаха, хэшээлэй болон забһарлалай үедэ амарха журам эбдэхэ.

6. Хэшээлнүүдэй үедэ хүндэтэ шалтагаангүйгөөр өөрынгөө дураар һургуулиһаа гараха.

Буряад Уласай Засагай газарай мэдээсэлэй албанай гэрэл зураг