Үбһэ хуряалгын саг дүтэлжэ, тосхоной хүн зон уһанай һалаар олоороо нүгөө эрьедэнь гаража, ногоонойнгоо хадалан соогуур өөр өөрынгөө буусада ошожо, үбһэ сабшалган эхилбэ даа.
Һала дээрэ һалууршанаар Гармын Гатаб хүдэлдэг һэн. Энэ хүмнай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадалсаһан, япон дээрмэшэдтэй дайлалдажа алдаршаһан сержант Гатаб Гармаев бэлэй. Эрэлхэгээр тэмсэлдэһэнэйнгээ түлөө дайшалхы хэдэн медальнуудаар шагнагдаһан юм. Ехэ һүбэлгэн ухаатай, хэлэ амандаа бэрхэ, хүниие ямарханшье байдалда оруулжа шадаха, худалаар хэлэхэдээ, һэмэрхэшьегүй зантай хүн бэлэй.
Нэгэтэ үйлсөөр аалихан гэшхэлжэ ябатарнь, Бадармын һамган хажуудань дүтэлөөд: «Гатаб Тэрбэныч, минии нүхэрые хараагүй гүт?», - гэжэ асууба. Гатаб удаан шэбшэнгүй, иигэжэ харюусаба: «Хараа һэм даа, харааб! Тэрэшни хадалан дээрэһээ ерээд, һалаар наашаа гараад ябажа ябатараа, Һасай ба полковник Петькэ хоёр анда нүхэдтэеэ золголдоод, дахин гэдэргээ уһанай урда эрьедэ гараад, архидахаяа ошоно һэн», – гэжэрхибэ. Тиихэдэнь Бадармын һамган ехээр уурлажа: «Юрэдөө, гэртээ һогтуугаар ерээд үзөөрэйш, газаашаш намнажа гаргахаб, золиг!» – гэжэ байгаад, гэмэрхын ехээр гэмэрбэ. Тиихэдэнь Гатаб ехэ баяртайгаар һимаг гээд, саашаа гэшхэлэн ябаба.
Тээ харанхы болохо тээшэ ехээр эсэнхэй Бадарма гэртээ хүрэжэ ерэбэ. Боһого алхажа, гэртээ орохотойнь сасуу: «Үгы, энэ ши юундэ иитэрээ нэтэрнэ гээшэбши? Үбһэ сабшана гэжэ һанаһамни, уһанай урда эрьедэ гараад, Һасай полковник Петькэ хоёртой юундэ архи уугаабши? Би эндэ амилхашье сүлөөгүй, гэрээр дүүрэн сурбадыешни хаража, хашаагаар дүүрэн үхэр малыешни адуулжа, поли соохи зүгыншни пасекэ харалсаһаар байтарни, үдэрни үнгэршэбэл даа. Юундэ иимэ орой болотор зайжа, архи уужа ябанаш?!» – гэжэ байгаад, ехээр гэмэрэн, Бүтэд һамганиинь хараал табижа оробо.
Энэ ехэ шууяа шагнажа садаад, Бадарма ехээр лажаганаса энеэжэ оробо. «Архи уужа, зайһаншни багадаад, намайе наадалжа, эльгэ хатажа оробо гүш, золиг? Би дахин шамда юушье хэлэхэгүйб. Ойлгооройш!» – гэбэ һамганиинь.
- Үгы, энэ хэн шамда иигэжэ хэлээ гээшэб? – гэжэ Бадармынгаа асуухада, Бүтэд иимэ харюу бариба:
- Үйлсөөр ябажа ябатараа, һалууршан Гатаб Тэрбэныч Гармаевһаа асуухадамни, Бадармашни Һасай полковник Петькэ хоёртой нэгэдээд, уһанай урда тээ гаража, хаал соо ороод, архидажа байна гэжэ хэлээ.
- Зай, шагна, тэдэшни булта бишниб. Нютагаймни хүн зон бүри заахан ябахадамни Һасай, полковник Петькэ гэжэ хоёр далда нэрэнүүдые намда үгэһэн юм. Тэрэ Гатаб Тэрбэныч гээшэшни худалаар хэлэжэ, хэды олон зоной дунда хэрүүлэй яһа хаяа гээшэб? Тоогүй олон юм ааб даа. Тэрээхэниие ойлгод гэжэ ябаарай, Бүтэдни. Үглөө бороо орохонь гэжэ, би ажал дээрээ һаатааб, сабшаһан ногоогоо бултыень тармажа, бухалнуудые табиһаар байтарни, орой болоошонь энэл даа. Уһан дээрэ ерэхэдэмни, һала нүгөө эрьедэ байгаа. Онгосоор гаража, энэ ерэбэлби даа, – гэжэ Бадарма һамгандаа ойлгуулжа үгөө һэн.
Владимир БУХАЕВ