Шоколад бууза амтатай лэ!
2015 ондо Буряадтамнай буузын түхэлтэй шоколад хэгдэдэг боложо, аяншалагшадай дурасхаалта бэлэгүүдэй тоодо ороһон юм. Тэрэ гэһээр “Санса” компаниин шоко-буузатай жэгнүүрнүүд Калининградһаа эхилээд, Владивосток хүрэтэр гүрэнэймнай дэбисхэрээр, мүн дэлхэйн бусад оронуудаар таража эхилэнхэй. Энэ хэрэг һанаашалжа эрхилһэн хүн – Агаһаа гарбалтай Дина Ванчикова.
25-тайдаа Улаан-Үдэ хараа
Энэ хүн хадаа Хабаровскын гүрэнэй албанай академи дүүргээд, тэндээл ажалайнгаа намтар эхилһэн юм. Хүдэлмэрилэгшэдэй бүлэгэй хүтэлбэрилэгшэ, худалдаа наймаанай талаар бизнес-тренер байһан аад, 25 наһатайдаа түрүүшынхиеэ Буряад орон ерээд лэ, хуби заяагаа эгсэ хубилгажархёо бэлэй.
“Улаан-Үдэ хото, Байгал далай хараад, ехэ гоёшоогооб. Арадайнгаа соёл, уралигаар омогорхооб. Буряад хэлэеэ соносожо, сэдьхэлээ ханааб. Тиигээд лэ бүгэдэ буряадуудай үлгы болодог дайдада ажамидарха ёһотойб гэжэ бодоод, эндээ үлэшоо һэм”, - гэжэ “Санса” компаниин хүтэлбэрилэгшэ хөөрэнэ.
Шэнэ газарта түбхинэхэдөө, Дина Ванчиковагай өөрөө өөртөө эзэн байха эрмэлзэл, буряад арадайнгаа соёлдо дурлалынь горитой нүлөө үзүүлээ. Нэгэтэ танилайнгаа Бельгиһээ шоколад асаржа амталуулхадань, һайн шанартай буряад амтан эдеэ үйлэдбэрилхэ бодол түрөөд, гадар дээрээ буряад нэрэнүүдтэй, үреэлнүүдтэй хабтагархан шоколадуудые хэжэ туршаа. Хүн зоной һайшаахада, нөөсэ мүнгөөрөө цех хүлһэлжэ абаад, дизайнер Владимир Санхоровтой хубиингаа хэрэг эрхилжэ эхилһэн юм.
“Шагай нааданһаа” шоко-бууза хүрэтэр
Буряад ороной ажаһуугшадайшье, холо, ойрын аяншалагшадайшье дура буляаха ёһотой гэжэ бодоод, тон түрүүн шагайн түхэлтэй шоколад зохёогоо. Теэд удангүй тэрээнһээнь арсаха баатай болоо һэн: гаргашань олзоһоо дээгүүр байхаһаа гадна шоколадые шагай болгожо түхэлжүүлхэнь ехэ орёо байшоо. Дина Бэлигтоевна юумэ зохёожо ядаха бэшэ хадаа, бууза хэжэ туршаа. Энэ шиидхэбэринь буряад хүндэ гажа буруугаар һанагдахашье һаа, тон зүб байшоо. Шоко-буузанууд мүнөө болотороо үйлэдбэрилэгдэхэһөө байтагай “Санса” компаниин нюур болонхой.
Буряад амтан эдеэндэ Бельгиин «Барри Каллебаут» гэһэн компаниин суута шоколад хэрэглэгдэдэг, кокос, һамар, алирһан, шасаргана болон бусад зүйлнүүд холигдоно. Амһартань жэгнүүрэй түхэлтэй. Хабхагыень нээхэдэ, досоонь гурбан табюур дээрэ сагаан ба хүрин буузанууд һууна. Сэнгынь үнэтэйрхэхөөр – 680 түхэриг (350 грамм). Гэбэшье, хүнүүд абаад лэ байдаг. Илангаяа Сагаалганай үедэ болон аяншалгын хаһада наймаан ехэ һайнаар ябадаг.
Хэрбээ 2015 ондо долоон хоногой туршада дунда зэргээр 1 килограмм наймаалагдадаг һаа, мүнөө 75 килограмм худалдагдана. Хэрбээ 2015 ондо хоёр-нэгэн хүн хүдэлдэг һаа, мүнөө бууза “мушхадаг” ажалшадайнь тоо зургаандаа хүрэнхэй.
Далай ламада бэлэглээ
“Санса” компаниин онсо буузанууд дэлхэй дүүрэн таража байнхай. Америкын Холбоото Штадууд, Австрали, Нидерланды, Франциһаа эхилээд, хүршэ Монгол руушье эльгээгдэдэг.
“Дю Солей циркдэ хүдэлдэг Баярма Зодбоева хадамда гарахадаа, Канадын Портланд руу түрэ хуримдаа 50 жэгнүүр захижа эльгээлгээ һэн. Айлшадаа Буряад оронтой иимэ аргаар танилсуулаа, - гэжэ Дина Ванчикова хөөрөө. - Нэгэ хүн Африкын Конго руу абаад ошоо. Яагаад абаашаа юм, мэдэнэгүйб – хуу хайлашоо үгы юм бэзэ. Үнгэрһэн хабар манай һүзэгшэд Далай ламада бэлэглээ гэжэ мэдэнэб. “Далай ламада буряад арадһаа” гэжэ англи хэлэн дээрэ бэшэхыемнай гуйгаа һэн”.
Энэ иихэдээ аяншалагшадай, хари гүрэнүүдтэ ажаһуудаг нютагаархидаймнай һайгаар шоко-буузанууд мэдээжэ болоно гээшэ. Монгол руу ехэ дуратайгаар абаашадаг байна. Тиин “Санса” компани һаяын сагта хэлсээ баталжа, Улаан-Баатар хото руу наймаанда ехээр эльгээдэг болохо хүсэлтэй.
Дахяад гайхуулха гү?
Ноябрь соо “Санса” компани шэнэ бүтээлнүүдтэеэ танилсуулхаар харааланхай. Онсо юумэ зохёожо, хүнүүдые баһа гайхуулхал ха. Шоколадаар бууза хэжэрхидэг зонһоо юушье хүлеэхээр. Харахал гүбди.
Эдэбхи үүсхэл ехэтэй хүтэлбэрилэгшэдэ түсэбүүд олон. Үйлэдбэриеэ үргэдхэжэ, ехын дэлгүүрнүүдтэ бата бэхеэр һуурияа эзэлхэ хэрэгтэй. Түрүүшын ээлжээндэ - Эрхүү можо, Монгол орон. Холын хараата түсэб гэхэдэ, Хитадта “добтолхо” һанаан бии.
“Шагай наадан” шоколадаа гүйсэд зохёожо, алдуунуудаа заһажа, шэнээр үйлэдбэрилжэ эхилжэшье магадгүй. Харин хубилхагүй юумэниинь гэхэдэ: элдэб муу-һайн холисогүй, дээдэ шанартай шоколад, мүн гараараа урлан бүтээлгэ (станок онсо түхэлнүүдые абараадаггүй).
“Санса” компани шоко-буузануудые болон буряад бэшэгтэй хабтагар шоколадуудые хэхэһээ гадна хүнүүдэй ба эмхинүүдэй онсо захилаар хүдэлдэг юм. Жэшээнь, ямар нэгэн һайндэртэ дашарамдуулан, зүрхэнһөө эхилээд, элдэб янзын түхэлтэй, амаршалгын үгэнүүдтэй, гэрэл зурагуудтайшье шоколад бүтээжэ үгэдэг. Тиихэлээрээ бүхы
дуратай амтануудаа захихада болоно: трюфель, мармелад, гүлзөөргэнэ, базилик...
Энэ шэглэлээрээ нилээд урагшатай хүдэлнэ. Мартын 8, Шэнэ жэл, түрэһэн үдэр гээд дууһашагүй олон һайндэрнүүд бии ха юм. Дина Бэлигтоевнагай тэмдэглэһээр, дэлгүүртэ элбэгээр байдаг юрын шоколад бэлэглэнхаар, һайн шанартай, онсо түхэлтэй, зорюута хүнэй гараараа оролдожо хэһэн амтан эдеэ барихада, тад ондоо баяр асардаг.
Хэрэгээрээ нэгэдээд, айл болоо
Суг хамта хубиин хэрэг эрхилжэ эхилһэн Дина Ванчикова Владимир Санхоров хоёр 2017 ондо гэр бүлэ байгуулһан юм. Мүнөө Димит басаганиинь 2-той, хүүгэдэй сэсэрлигтэ ябажа эхилээ.
“Үхибүүтэй болоходоо, анханайхяараа үдэр һүнигүй шоколад тухай бодохо, бүхы сагаа ажалдаа зорюулха арга барагдаа. Гэбэшье, сүлөө сагтаа һамбаашалаад, хэрэгээ багаханаар үргэлжэлүүлжэл байгаабди. Одоол мүнөө хамсыгаа шуун, хүдэлжэ эхилхэмни, - гэжэ залуу эжы хэлэнэ. – Наһанаймни нүхэр Владимир – дизайнер, уран зураашан, дархан. “Санса” компаниин мүндэлэлгэдэ, хүгжэлтэдэ аргагүй ехэ хубитаяа оруулаа. Үгы һаань, би гансаараа шадахагүй һэм”.
Владимир Санхоровой дархалһан гунгарбаа
Бэлигтэй гэр бүлын хүгжэлтэ
Һүүлэй үедэ хүнүүд буряад ёһо заншалаа сахидаг, бурханаа тахидаг боложо байнхай. Тиин Владимир Санхоров нёдондо мастерской нээжэ, гунгарбаа, ханза болон буряад арадай бусадшье бараа дархална. Баһал захилаар хүдэлдэг. Бүтээлнүүдээ ёһо соонь урлахаһаа гадна, эхэ эсэгэһээ үхибүүдтэ, саашадаа аша гушанарта дамжуулжа байхаар бүхэ, һайн зүйлнүүдээр хэдэг. Жэшээнь, хуша гү, али нарһан модон дээрэ угалзануудые һиилэжэ, нэгэшье хадааһагүйгөөр хабсаруулжа бүтээдэг. Иимэ бараан хүн бүхэнэй хүшхэрхөөр бэшэ үнэтэй ааб даа. Тиимэһээ илангаяа гунгарбаа болон ханзануудынь ехэшье, багашье хэмжээтэй.
Дарханай бүтээһэн бараае ехэнхидээ түрэ хуримда залуушуулда бэлэг болгодог. Илангаяа басагаяа хадамда үгэхэеэ байһан түрэлхид гунгарбаа, ханза, эргэнэг гурбанһаа бүридэһэн суглуулбари бараа худалдажа абана. Мүн “Байгал далай” гэжэ нэрлэгдэһэн шэрээгээр хүнүүд ехэ һонирходог юм.
«Байгал далай» гэһэн шэрээ
Энээнһээ гадуур Санхоровтоной мастерскойн уран гартай дархашуул зөөлэн һандали болон бусад гэрэй заншалта бараа, гэшхүүр, үүдэ, хорой гэхэ мэтые бүтээнэ. Гэр соохи ханашье модоор шэмэглэхэ аргатай.
Хүнэй хүсэл тааха шухала
Дина Бэлигтоевна Владимир Сергеевич хоёрой һанамжаар, амжалтатай хэрэгэй шухала эрилтэ – алиш талаар һайн шанарай хажуугаар хүнэй хүсэл, дура тааха хэрэгтэй. Тиимэһээ тэдэ сүлжээ холбоондо зонтой харилсажа, зүбшэлсэжэ, бултанайнь һанамжа хараадаа абан, ажалаа ябуулдаг байна.
Жэшээнь, “Байгал” гэжэ шэрээ дархалжа захалхадаа, ажалайнгаа шата бүхэнэй гэрэл зурагуудые сүлжээ холбооной хуудаһан дээрээ толилон харуулжа, эхинһээнь эсэс болотор хүнүүдтэй зүбшэжэ байжа бүтээгээ. Үгы һаа гунгарбаа дархалаад, тэрэнэйнгээ гэрэл зураг толилжо, хэды сэн үгэхыень асуулта хэнэ. Мүн иимэ бараан тиишээ эльгээгдэбэ гэжэ тунхаглана.
Амтан эдеэниинь баһал иимэрхүүгээр тараагдадаг, дэлгэрүүлэгдэдэг байха юм. Ямар гүрэн эльгээгдэбэб, суута хүнүүдэй дундаһаа хэн амталжа үзэбэб гэхэ мэтэ тодорхой тоосоон дурадхагдана. Ямар амта нэмэжэ оруулхаар бэ, ямар түхэл һайшаагдахаб – эдэ бүгэдэ асуудал шэнжэлхын тула хүнүүдтэй эдэбхитэйгээр харилсана.
“Һаял шоко-буузануудые хэжэ эхилхэдээ, Сагаалганай урдахана сүлжээ холбоондо багахан сурталшалга хэн гэһээмнай, Улаан-Үдэһөө, Эрхүү можоһоо, Ага тойрогһоо нилээн олон захил орошоо һэн. Кондитернууднай үдэр һүнигүй шахуу хүдэлөө бэлэй. Тэрэ гэһэнһээ хойшо энэ хүсэтэй, хурдан оньһые эдэбхитэйгээр хэрэглэнэбди”, - гэжэ Дина Бэлигтоевна хэлээ.
Үнэхөөрөөшье, “Худалдан абагша хэзээдэшье зүб” гэһэн дүримые баримталаад хүдэлһэнэйхи урагшатай байна гэжэ эли. Үнэтэй гэжэ һанаһан зондо буузануудаа зорюута дүрбөөр багсалжа гоёогоод, наймаанда табидаг. Ондоо тээхи ажаһуугшадай хорхойтоходо, байһан газар руунь эльгээхэ арга олоод орхидог. Һайндэрнүүдэй үедэ, илангаяа бүхэдэлхэйн шоколадай үдэртэ дашарамдуулан, амтан эдеэгээрээ хүн зониие хүндэлдэг. Хүүгэдэй дунда элдэб янзын урилдаануудые эмхидхэжэ, илагшадта шан болгон барюулдаг юм.
Дина Ванчиковагай дурадхаһан гэрэл зурагууд