​​Монголой түлөөлэгшэ - «Эдир Будамшуу»

Октябриин 5-да Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай академическэ драмын театрта гурбан дабхар найр үнгэргэгдэбэ. Нэгэдэхеэр гэхэдэ, ашата багшанарай һайндэр, хоёрдохёор – Ородой Холбоото Уласай арадай артист Михаил Ёлбоновой түрэһэн үдэр, гурбадахяар 15-дахияа Уласхоорондын “Эдир Будамшуу” урилдаанай түгэсхэлэй харалган болон эдир ододые шагналгын баяр ёһолол болоо.

Ойн баярай урилдаа­най түгэсхэлэй тоглолтодо Монголһоо, Үбэр Байгалһаа, Эрхүү можоһоо, Буряадай аймагуудһаа хүдэр дорюун, хүнгэн солбон, уран хурса хэ­лэтэй 23 хүбүүд хабаадаа.

Бэлдэхэдэ бэлэн бэшэ

Агын Зугаалайн 11 наһатай булган малгайтай хабаадагша Тамир Олзобоев­той танилсабабди.

- Ехэл гоё һайхан урил­даан, найр болоно даа. Би түрүүшынхиеэ хабаадажа байнаб. Айдаһан хүрэнэ даа. Долгор Жамбалхишигтуевна Бороева багшамни ходо дэм­жэжэ байна. “Гахай” гэжэ бас­ни хэлээб, “Гурбан эрдэни” дуу дуулааб, “Энеэлдэе” гэжэ монолог уншааб. Оюна Жиг­житовна эжымни эмшэн юм. Батор Хишигтуевич абам­ни барилгашан юм, түймэр сарагшаар мүнөө хүдэлнэ. Бидэ бултадаа гэртээ ото бу­ряадаараа хөөрэлдэдэгбди, - гэжэ Зугаалайн Тамир до­рюунаар зугаалба.

Үнэмшэлгэнүүд, Миха­ил Ёлбоновой “Будамшуу” бүлгэмэй, “Серебряная мода” нэгэдэлэй бэлэгүүд хабаа­дагшадта барюулагдаа. Уран хөөрөөгөөрөө шалгарһан Барас Дайндаров “Океан” лагерьта амарха путёв­коор урмашуулагдаа. Бу­ряадай театрай ажалшад Сергей Плотниковые ха­луунаар амаршалаа. Нюта­гайнгаа хүбүүн Бэлиг Хама­леевые Михаил Гомбоевич өөрөө шагнаа.

“Буряад үнэн” Хэблэлэй байшан Тамир Содбоевто Баярай бэшэг барюулжа, ерэхэ жэлдэ уншажа байха “Буряад үнэнэй” захилаар шагнаа. Солбон Жамьянов “Эра+” нэгэдэлэй бэлэгтэ хүртөө. Хүлэг мори унажа, уран гоёор хатаржа, “Адууша­най дуу” гүйсэдхэһэн Сергей Анганов харагшадай баяр­та хүртэжэ хүхибэ. Энэ удаа Оһын аймагһаа олон хүбүүд хабаадаа гэжэ тэмдэглэлтэй.

Уласхоорондын хэмжэ­энэй энэ ехэ урилдаанда хүбүүдые бэлдэхэ гээшэ бэлэн бэшэ гэжэ ойлгосо­той. Хүбүүдэй уран бэлигые мүлиһэн багшанарта дипло­мууд барюулагдаа.

3-дахи һууринуудта гараһан Агын Мунко Лхама­евта болон Түнхэнэй Тамир Шубинда бэлэгүүдһээ гадна тус тустань 3 мянга табан зуун түхэриг шагналнууд барюулагдаа. 2-дохи һуури эзэлһэн Хурамхаанай Дми­трий Малыгин, 1-дэхи һуури эзэлжэ шадаһан Захааминай Тамир Содбоев гэгшэд баһал горитой мүнгэн шангуудта, бэлэг сэлэгүүдтэ хүртөө.

1-дэхи шатын дипломдо хүртэһэн Захааминай Мэлын дунда һургуулиин 6-дахи ан­гиин һурагша Тамир Содбоев иигэжэ хөөрэнэ:

- Би энэ урилдаанда хоёр­дохиёо хабаадабаб. Гурбан жэлэй саана һаял гурбадахи ангида ороод байхадаа ха баадаа һэм. Мүнөө яһала дүй дүршэлтэй болонхой ерэ­эб. Тайзанһаа, харагшадһаа ехээр айхаяа болёоб. Хөөрэжэ гү, али дуулажа эхилхэдээл халта түдэгэсөөл бэзэб даа. Дарима Цырендоржиевна эбиимни, Тимур Солоевич абамни гэртээ ходо заажа, хэлэжэл байдаг. Туяна Цы­бановна, Лариса Валерьевна, Хорло Базаровна багшанар­ни сентябриин нэгэнһээ эхи­лээд, үдэр бүри аятайханаар ябаха, хүл гараа хэзээ ямара­ар үргэхэ, хүдэлгэхэ, альгаа дэлгэхэ, нюдаргаяа занги­даха гээд лэ заажал байха. Һайханаар дуу дуулуулжа, уранаар шүлэг хэлүүлжэ һургаа. Түргэн бушуу, зүбөөр хатархые заагаа.

Тамирые уран гоёор хөөрэхэ шадабарида һургадаг нэмэлтэ һуралсалай багша Туяна Цыбановна Гар­маева шабяараа омогорхожо байһанаа мэдүүлээд:

- Тамирые бүри багаһаань мэдэхэбди. Тэрэ анхан Зака­менскын 1-дэхи һургуулида һуралсалаа эхилһэн юм. Шу­ран шуумар, хэлэ амандаа­шье хурдан, хатарха, дуула­хадаашье бэрхэ энэл хүбүүе зүб мүрөөр хүмүүжүүлбэл, эрхим амжалтануудые туй­лаха гэжэ абаһаар Лариса Валерьевна Абагалдаева, Хорло Базаровна Цыденова бидэ гурбан ойлгоо һэмди. Мэлэдээшье ошоод байха­дань, ходо анхаржа байдаг­бди. Дарима Цырендоржи­евна эжынь багша хадаа ехэ эдэбхитэй юм. “Уран Дүшэ” нэгэдэлэй гэшүүн хадаа өөрөө “Алдар баатарта – алдар соло!” шүлэг зохёогоо. Энэ шүлэгөө Тамир мүнөөдэрэй Гала-тоглолто­до уран гоёор уншажа, бул­танай һайшаалда хүртөө, - гэжэ баяртайгаар хөөрөө.

«Арбат ерэжэ, адис абадагби»

Энэ урилдаанда онсо шалгаржа, одо заяагаа ошотуулһан Монголой Хэн­тэйн аймагай Барасболд гол шанда хүртөө. Барас­болдын багша, Нацагдор­жын нэрэмжэтэ Монголой гүрэнэй академическэ дра­мын театрай уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ, Гүрэнэй ехэ һургуулида уран най­руулга болон зүжэг зохёол­го заадаг профессор Най­дангиин Ганхуяг багшатай хөөрэлдэбэбди:

- Х. Намсараевай нэрэм­жэтэ болон Нацагдоржын нэрэмжэтэ манай уласуудай театрнууд үни холын хани барисаатай юм. Эрхим бэр­хэ зүжэгшэд хоорондоо ходо харилсажа, дүй дүршэлөөрөө саг үргэлжэ андалдажа, бэе бэедээ айлшалалсажа байдаг һайхан заншалтай һайн най­занууд байха даа. Илангаяа Марта Зоригтуева, Лариса Егорова, Михаил Ёлбонов, Нина Токуренова гээд лэ дун­да үеын гэхэ гү, али мүнөө аха захатан гүүлэхэ маанадай найза зүжэгшэд олон даа.

Монголой харагшадта буряад зүжэгшэдэй табиһан “Далан худалч”, “Чингис хаан”, “Хойто наһандаа уул­захабди” зүжэгүүд ехэтэ һайшаагдаа. Уран найруулаг­ша Владимир Кондратьев­тай ехэ найзанууд һэмди. Владимир Ильич манай те­атрта хэдэн зүжэг найруулан табиһан юм.

Би агуу зохёолшон Антон Чеховэй зохёолнуудта ехэ дуратайб. Энээнииемни мэ­дэхэ оюутадни шалгалта ба­рихадаа, тон һайнаар Антон Чеховэй зохёолнуудые бэл­дэдэг. Улаан-Үдэ ерэхэдээ, Антон Павловичай хүшөөдэ заатагүй ерэжэ, зэргэлжэ һуугаад, гарынь эльбэжэ, адис абадагби. Арбат гудам­жаар ааляар гэшхэлжэ, но­мой дэлгүүрнүүдээр ябадаг­би. Минии һонирхохо, абаха юумэмни номууд лэ юм даа.

Михаил Гомбоевич эрхим һайн найзынгаа урилгые хүндэтэйгөөр тогтоожо, энэ нэрэтэ урилдаандань эгээл бэрхэ шабинараа асардагби. Улаан-Баатарай “Бадмаараг” һургуулиин дэргэдэ “Эдир Будамшуунуудые” бэлдэнэб.

Сэнгэ РИНЧИНОВ