Хүбүүхэмни, буржуухай хурьгаадаймни, hургуулиhаа бусаба гүш? – гээд, Бадма үбгэн энхэрэн хүлгэнэ. Нюурайнь гүнзэгы уршалаанууд гансата миhэрэлдэжэ, шэнгэхэн ямаан hахалханиинь баяртайгаар ёдогошоно. - Мухаа, буржуухаймни, түнтүүгээ үгыш даа!
Теэд хододоо зулгыгаар таалуулдаг аша хүбүүниинь мүнѳѳ урдаhаань уралаа думпайлгаад, нюдэ шүдѳѳ үзүүрлэн, ууртайгаар хашхарба:
- Намайе бэшэ хэзээдэшье «буржуухай хурьгаадай» гээд нэрлэхэеэ болигты! Аюр гэжэ нэрэтэйб, hанана? Дунда hургуули дүүргэхэеэ байнаб, томо болооб!
- Теэд, муха-аа, би шамайгаа хара нарайhааш эрхэлүүлжэ, тиимээр нэрлэдэг ха юмбиб. Юундэ гэнтэ ехээр гомдобо, уурлаба гээшэбши?
- Танай «аша туhаар» намайе бүхы зон «буржуухай хурьгаадай» гээд нэрлэдэг болонхой. Та намда тиимэ ара нэрэ зүүлгэжэ, бүгэдэ зоной наадан болгоот! Yшѳѳ зариманиинь: «Зольбын ээрүүгэй хурьгаадай!» гээд хоротойгоор нэрлэдэг. Яахадаа манай обог Зольбоев юм бэ? Танай аба үнэн дээрээ Зольбо гэжэ нэрэтэй байгаа гү?
- Yгыб даа, эсэгэмни Зодбо гэжэ нэрэтэй юм hэн. Хѳѳрхэймни, ехээр шаасалдаха, боосолдохо дуратай, мунса мэтэ хүдэр нюдаргатай хүн юм hэн даа, - үбгэн hанаагаа алдана. - Тиигээд хара залуугаар олон үүдэн шүдэгүй болошоо hэн. 1930-аад онуудта абамни түрүүшынхиеэ паспорт абахаяа ошоод, «Зодбо» гэжэ нэрэеэ хэлэхэдэнь, шүдэгүй ушараар тэрэнь «Зольбо» гэhэн мэтээр дуулдаа хаш. Данса бэшэhэн ород эхэнэр удхыень ойлгохо бэшэ, шэхэндэнь дуулдаhаар лэ бэшээ бэзэ. Ород хэлэ бэшэг мэдэхэгүй абамни тиимэ хуулита нэрэтэй болоhоноо удаан ойлгонгүй ябаа. Yнэн дээрээ манай фамили Зольбоевууд бэшэ, харин Зодбоевууд байха ёhотой байгаал даа…
- Минии аба, танай хүбүүн, юундэ дуугархадаа ээрэдэг бэ? Тиимэ үбшэн түрэhэн гү?
- Yгы-ы! Багадаа ямаршьегүй hайнаар дуугардаг hэн. Гансал ехээр зохододог юм hэн. Сошооходо зоходохоо болидог гэжэ дуулаад, хүгшэн эжытэйшни ходо сошоодог hэмди. Сошо сошоhоор, тэрэмнай, нээрээшье, зоходохоёо болиһон аад, ээрүү болошоо юумэл даа. Ямаршье арга туhалаагүй.
Аюр хүндѳѳр hанаагаа алдан харюусана: «Мүнѳѳдэр суг хамта hурадаг Дарима басаган намда иигэжэ хэлээ юм: «Аюр, шамда нэгэшье басаган хадамда гараха дурагүй байха. Ѳѳрѳѳ Зольбоева болохоhоо гадна үхибүүдыень хүнүүд «зольбонууд» гээд наадалхал». Тиихэдэнь хажуудань зогсоhон олон басагад шангаар энеэлдээ. Би гэрлэхэдээ, hамганайнгаа обогто орохоб.
Бадма үбгэжѳѳлэй нюдэдынь шүбгэ мэтэ адаалхайгаар ялалзаад, ямаан hахалынь ууртайгаар ёдогошожо, бэень hалганаба.
- Хүб-аан! Yшѳѳ ухаагүй, гэнэхэн лэ ябанаш даа, - гээд, тэрэ аша хүбүүндээ аргадан хандана. Хүнэй нэрэ обогынь бэшэ, харин хэhэн хэрэгүүдынь шухала гэжэ нэгэтэ ойлгохол байхаш. Урдань, минии залууда, нютагтамнай Унгаранай, мүнѳѳнэйхеэр Унгаранов гэжэ дээрээ ахагүй баян ноён хүн суурхагша hэн. Тэрэниие hанахадаа, мүнѳѳшье hанаандам хии табиха тушаа бэшэ, харин тэрэ хүнэй сэсэн ухаан ба ажалша бэрхэнь hанагдадаг. Холо ойрын нютагуудай эгээл hайхан басагад Унгарановай хатан болохын тулада хоорондоо hайса тэмсэдэг hэн.
«Заа, таамаг бү зохёогты!», - гэжэ Аюр сухалтайгаар hɵɵргэдɵɵд, түргэн гаража ошобо.
Хуйха шүдэн
Yйлсѳѳр түргѳѳр алхалжа ябаhан хүбүүнэй ухаа бодолhоо ехээр гом- доод үлэhэн хүгшэн абынь дүрсэ яашье гаранагүй. Аюр hанаандаа тэрэнээ ехээр хайрлажа, зүрхэ сэдьхэлдэнь халуун шаналалай үгэнүүд аадар мэтэ адхаран нэбтэрнэ: - Хүгшэн абамни, хүлисыт даа... Би нарай нялхаhаа хүгшэн эжы та хоёройнгоо энэрхы сэдьхэлээр бѳѳмэйлүүлэн ургааб. Энэ дэлхэй дээрэ эгээл дүтын, эгээл hайхан хоёрни, хэды оло дахин таанадаа гомдохоодогбиб! Миин шалюуржа, тоомоо таhараад зобооходомни, хододоо хүлисэдэг хайратайхан хүгшэн аба эжымни.
Нэгэтэ эхин шатын hургуулиин шаби ябахадаа, аягатай уhан соо хэһэн хэмэл шүдыетнай хулуугаа hэм. Yглѳѳгүүр бэдэрэлгын болоходо, би аргагүй үнэн сэхэ нюдѳѳр хараад: «Мэдэхэгүй… Магад, үхэр хулгананууд хулуугаа. Хүршэ Сэпэлма абгайн нооhон шаалинь үгы болоод, палааха доронь байрлаhан үхэр хулганын уурхай соо олдоо hэмнай. Зулзагануудайнь доро дэбдеэтэй байгаа»,- гэжэ, мүнѳѳ эшхэбтэр гээшэнь, хэлээ бэлэйб. Удаань тэрэ хуйха шүдыетнай нюусаар hургуулидаа асараад, хэшээлнүүдэй забhарта амандаа ёдойтор углажа: «Би вампирби!» - гэжэ байгаад, басагадые айлгаа, шашхуулаа бэлэйб.
Баригдажа хэhээгдэхэhээ айhан ушараар хэшээлнүүдэй hүүлээр тэрэ шүдыетнай үйлсын томо шулуугаар бута сохижо хаяа hэмби. Гэртээ ерэхэдэм, та, хүгшэн аба, эдеэ хоол бариха, яриха хѳѳрэхэ аргагүй болошоhон, уруу дуруу, ууртай байгаа бэлэйт. Тиигээд шэнэ шүдэ захижа хүүлэтэрээ, ямар ехээр зобоо hэмта даа, хѳѳрхэймни! Гэмнишье бэлээр элирүүлэгдэжэ, аба эжы хоёр аргагүй ехээр уурлаа hэн. Үмдэнэйнгѳѳ бүhѳѳр абын шабхадахаа hэдэхэдэнь, та намайе бэеэрээ халхалжа, таhа хорёод:
- Yшѳѳ ухаагүй гүлмэрхэн ябана ха юм. Хожомоо тоомоо таhархаа болихо байха даа, - гэжэ хэлээ бэлэйт.
Хүгшэн аба эжы… Гүлмэрхэн бага наhандаа таанадай нюрганай саана хоргодоходоо, дэлхэй дээрэ эгээл найдамтай бүхэ аршалалта доро ороhон мэтэ байгша бэлэйб. Модохир ажалша гарнуудтнай намдаа эгээл зѳѳлэн ба энэрхыгээр үзэгдэдэг hэн.
Yшѳѳ дахин хүлисыт даа, хайратайнуудни… Хүгшэн эжын хүзүүндээ зүүhэн эрхиеэ мартаад, хахад үдэр гэр соогуур эсэтэрээ бэдэрхэдэнь, би бүтүү энеэдэндээ хахажа байгаад, нюусаар адагладаг hэмби. Хаа-яа эрхеэр шабхадуулдаг ушараар тиигэжэ хороёо гаргадаг hэн хаб. Тэрэл эрхеэрээ миниингээл түлѳѳ маани мэгзэмүүдээ уншадаг гэжэ тэнэг толгойдом ородоггүй hэн даа.
Пенсиингээ ехэнхи шахуу хубяар намда элдэб шоколад болон бусад амтатай эдеэ абадаг hэнта. «Амтатай хоол ехээр бү абагты. Шүдэниинь үбдэжэ зобоно ха юм», - гэжэ эжын хэлэхэдэ, танай: «Минии амиды ябаа сагта энэ хүбүүн дура зоргоороо шоколад эдихээрээл эдихэ», - гэжэ харюусаhые мартадаггүйб.
Шэнэ жэлэй түрүүшын үдэрнүүдтэ ёлко доро Жабар Yбгэнhѳѳ бэлэгүүд - хэды олон гоё нааданхайнууд, амтатай үзэсхэлэнгүүд байдаг hэм! «Жабар Yбгэн унтажа байхадашни, hэмээхэн табяад ошоо», - гэжэ хэлэхэ. Нэгэтэ би: «Жабар Yбгэниие бария! Yнэгэ, шандага агнадаг танай агнууриин хабхаан табижа, Жабар Yбгэниие баряад, гэртээ байлгажа, үдэр бүри амтатай бэлэгыень эдидэг байхабди!» - гэжэ байгаад, удаан шашхаа, олимоо табижа, тандаа хүндэрѳѳ hэмби. Та ехэ тэсэмгэйгээр юуб даа ойлгуулхын хажуугаар: «Буржуухай хурьгаадаймни, гүлмэрхэн ухаагүй ябанаш даа…», - гэжэ байгаад эрхэлүүлээ hэнта.
Ямар hонин онтохо үльгэрнүүдые хѳѳрэдэг hэмта. Нэгэтэ тантаяа хотын зоопарк ошоод, крокодил хараад, баhал тандаа хүндэрѳѳ, олиггүйгѳѳр бархираа hэм: «Алин гээшэб нүхэр Чебурашкань? Олоё, бэдэрэе!».
Энэ дэлхэй дээрэ эгээл hайханаар hанагдаха хүгшэн аба эжы хоёрни, хүлисыт даа намайгаа!
«Мультипаспорт»
Пенсиин шэнэ түхэлэй үнэмшэлгэнүүдые – пластикова картануудые абаад, яагаадшье хэрэглэхэеэ ойлгожо ядахадатнай, би баhа тоомоо таhаржа хошонлон, иигэжэ заагаа hэм: «Пенсионно жаса ошоод, мэргэжэлтэндэ энэ үнэмшэлгэеэ hарбайхынгаа урда тээ нюуртаа дүтэлүүлээд, «мультипаспорт» гэжэ үгэ заабол хэлэхэ хэрэгтэй. Yгы hаа, энэ карта хүдэлхэгүй». Баарhад, тэндэ олон зондо наадалуулаад, hүргүй муу түхэлтэйнүүд бусаад, намайе нэгэшье үгɵɵр зэмэлээгүй бэлэйт. Би та хоёроо аршалхын орондо хүнэй наадан болгоод, доромжолжо байгааб! Бэшэ тиимэ муу ябадал харуулхагүйб. Би заhархаб, hайн тээшээ хубилхаб. Аягүй нэрэ обогтойб гэжэ голохо гомдохоёо болёод, үшѳѳ таанадаа омогорхуулхаб! Эжымни хэлэдэг: «Уг гарбалтанаа мэдэдэггүй, хүндэлдэггүй хүн үндэhэгүй модон мэтэ ѳѳдэлхэгүй, хосорхо. Угсаатанаймнай шуhан бэе соошни урдана, зүрхэн соошни сохилно, сэдьхэл соошни доhолно». Би энээниие мэдэрнэб, ойлгоноб, шагнан дууланаб… Би зольбо нохой бэшэ, харин хүсэтэй, омогтой уг гарбалай түлѳѳлэгшэ, үбгэ эсэгэнэрэйнгээ эрхэхэн «буржуухай хурьгаадайб», найдалынь, омогорхолынь, ашата hайхан хүбүүнииньби! Намайгаа хүлисэгты!
19 -900igr.net сайтһаа гэрэл зураг абтаба
Баярма БАТОРОВА