​​Хүүгэдтэл хөөрхэн хүүхэлдэй урлана

Онид гэһэн нюдэтэй, түрэл буряад шарайтай, үндэһэн хубсаһатай эдэ хүүхэлдэйнүүдэй гэрэл зураг харахада, үнэхөөр үхибүүд гэжэ һанахаар. Энэ хадаа Ага тойрогой Могойтын 3-дахи дунда һургуулиин черчени болон технологиин багша Ирина Рабдановагай бүтээлнүүд гээшэ.

Хүүхэлдэйнүүдэйнь дунда хамарайнгаа танаагай уршытар тоомгүйгөөр эмнис гэһэн гү, али уриханаар миһэрһэн, үгышье һаа, һайн һайханиие сэдьхэжэ байһан дулаахан харасатай “хүүгэд” бии.

Ирина Александровна 2014 ондо, гурбан баатар хүбүүдэйнгээ эрхэ тангил одхонтоёо гэртээ һууха үедөө, түрүүшынгээ хүүхэлдэй урлаа юм. Тиихэдэ папье-маше гээшээр юрын заншалта хүүхэлдэй дархалаа.

Уран гартай залуу эжын бага наһандаа нагаса эжытэеэ хүүхэлдэйнүүдтээ хубсаһа оёдог байһаниинь эзэлүүдгүй һанагдажа, тэрэ удангүй бүтээлнүүдтээ буряад хубсаһануудые оёдог болоо.

Ирина Рабдановагай хэһэн хүүхэлдэйнүүдэй тоо мүнөө сохом 50 гаранхай. Бүри олон байхашье һэн. Зүгөөр багшын ажал заха хизааргүй гэжэ мэдээжэ.

“Амиды” хүүхэлдэйнүүдые урладаг Ирина ажалайнгаа намтар Могойтын 3-дахи дунда һургуулида эхилһээр, тэндээ 11 жэлэй хугасаада урагшатай хүдэлжэ байна. Харин хүүгэдтэй болоод, ажалаа саг зуурада орхиходонь, зохёохы сэдьхэлынь амар заяа үзүүлдэггүй һэн. Нэгэ хирэ амтатай тортнуудыешье хайраад туршаа. Хүбүүдтээ гоё гэгшын хубсаһа нэхэжэ, оёжо үмдэхүүлээд, хүн зоной магтаалда нилээд хүртэһэн. Тиигэжэ байһаар хүүхэлдэйнүүдые урлажа эхилээд, одоол дуратай хэрэгээ олоо бэлэй. Бидэ Ирина Александровнатай гар утаһаар холболдожо, хүүхэлдэйнүүд тухайнь хөөрэлдөөбди.

- Ирина, энэ бэлиг шадабаритнай хэнһээ дамжажа ерээ гээшэб? Эжытнай оёдолшон гү?

- Эжы аба хоёрни бухгалтернууд. Харин нагаса эжымни уран гартай байһан. Минии багада намдаа ходол хүүхэлдэйнүүдые бэлэглэгшэ һэн. Тиигээд лэ хоюулан тэдээндээ элдэб янзын бүдэй үртэһэнүүдээр хубсаһануудые оёхош, нэхэхэш. Зөөлэн нааданхайнуудыешье урлажа һамаархаш.

- Яаһан амар юм – өөрөө өөртөө нааданхай дархалжархиха. Энэ бэлигээ хаана мүлиһэмта?

- Нютагтаа дунда һургуулияа түгэсхөөд, түрүүн Улаан-Үдэдэ технологическа дээдэ һургуулида эдэй засагай факультедтэ ороһон аад, дүүргэнгүй хаяа һэм. Юуб гэхэдэ, эжымни өөрөө бухгалтер хадаа, намайе баһа бухгалтер болгохоёо һанаа. Бинь дурата дурагүй ороһон хойноо гурбан жэл тэсээд лэ, нютагаа бусашооб. Абамни зэмэлээ юм ааб даа. Тиихэдэнь Агада Базар Ринчиногой нэрэмжэтэ багшанарай колледждо зурагайхида һуража гараад, һүүлдэ дээдэ һургуулидаа тэхэрижэ, тэрэнээ дүүргээб. Удаань Могойтодо 3-дахи һургуулиин нээгдэхэдэ, хүгшэн эжынгээ зууршалгаар технологиин багшаар хүдэлжэ эхилээб.

- Иихэдээ та эжы абаяашье, өөрыгөөшье гомдохоогоогүй болонот.

- Зүб. Эжы абамни саашанхи хуби заяандамни һанаагаа зобоходоо, һайн ажалтай болоһой гэжэ һанахадаа, эдэй засагай факультедтэ һургахаяа һанана гэжэ ойлгоо хүн аабзаб даа. Тиимэһээл һанааень амаруулхын тула дээдэ һургуулидаа бусааб.

- Ирина, нэгэ хүүхэлдэйгээ хэды саг соо бүтээнэбта?

- Дунда зэргээр һара тухай болодог. Зүгөөр хэмжээнһээнь, ажалайнь орёоһоо дулдыдаха. Полимер шабараар хэнэб. Гарай бэлэг болгон барюулха хүүхэлдэйнүүд гээшэ.

- Хүүхэлдэйнүүдтнай хэдытэб?

- Дунда зэргээр 13 мянган түхэригтэ.

- Бүтээлнүүдыетнай хэн худалдажа абадаг бэ?

- Анхан Буряад орон эльгээдэг һэм. Тэндэ дэлгүүртэ наймаанда табихадань, аяншалагшад худалдажа абадаг байгаа. Москва болон гүрэнэймнай бусад хотонууд руу, Турци руу абаашанхай гэжэ мэдэнэб.

- Энэ хэрэгээр мүнгэ олохоор гү?

- Мүнөө багшынгаа ажалда гараһаар, сүлөөгүй болооб. Тиимэһээ наймаанда табиха хүүхэлдэйнүүд үгы. Теэдшье би олзын хэрэг эрхилэгшэ бэшэ ха юмбиб. Сэдьхэлээ ханаахын лэ тула сүлөө сагтаа урланаб. Хаа-яа захил ородог. Харин хоолойгоо тэжээдэг ажални һургуулитай холбоотой. Тэндээ ганса хэшээлнүүдээ

үнгэргөөд ябана бэшэб. Элдэб янзын хэмжээ ябуулгануудта буряад хубсаһа оёдогбди. Хоёр жэлэй нэгэ дахин һургуулинуудай дунда уран һайханай урилдаан үнгэргэгдэдэг. Тиихэдэнь бидэ одоол үдэр һүнигүй оёдогбди.

- Хүүхэлдэйнүүдтээ нэрэ үгэдэг гүт?

- Үгы. Эзэдынь өөһэдөө нэрлэдэг.

- Ирина, хүүхэлдэйнүүдэйтнай нюурнууд хуу ондо ондоонууд байхын хажуугаар заабол ямар нэгэн мэдэрэл харуулһан. Бодото хүүгэдые һажаажа хэдэг гүт?

- Элдэбээр болодог лэ даа. Ехэнхидээ урлаһаар байтарни, ямар нэгэн шарай өөрөө гаража ерэдэг. Зүгөөр заримдаа хүүгэдэй гэрэл зурагуудые хараад бүтээдэгби. Жэшээнь, нюдөөрөө эмнис гэһэн хүүхэлдэйе одхон хүбүүнэйнгээ багада һажаажа хээб. Минии һанахада, бэе бэедээ тон адли нюуртай, хүйтэн шарайтай хүүхэлдэйнүүд һонигүй шэнги. Баярлан миһэржэ байһаниинь дээрэ бэшэ гү?

- Тиимэл даа. Хүбүүгээ һажаажа хэһэн хүүхэлдэйгээ хадагалаа ёһотойт.

- Үгы. Бэлэглээ һэмди.

- Та буряад хүүхэлдэйнүүдээрээ “Алтаргана” нааданда хабаадаһанта...

- 2016 ондо Улаан-Үдэдэ үнгэргэгдэһэн нааданда хабаадаад, һуури эзэлээгүйб. 2018 ондо Эрхүүдэ үндэһэн маягтай гарай бэлэгүүдэй шэглэлдэ лауреат болооб.

- Үшөө ямар урилдаануудта шалгараабта?

- Үбэр Байгалай хизаарай урилдаануудта ходо оролсодогби. Яһала һайн дүнгүүд туйлагдаа. Гадна нёдондо декабрь һарада хизаарайнгаа делегациин бүридэлдэ Москвада Алас Дурнын тойрогой үдэрнүүдтэ хабаадажа, хэдэн хүүхэлдэйнүүдээ үзэсхэлэндэ табяа һэм. Мүнөө жэл сентябрь соо Владивосток хотодо эмхидхэгдэһэн Зүүн зүгэй эдэй засагай форумдо баһа хэдэн бүтээлнүүдээ абаашааб, һахюуһан хүүхэлдэй урлаха мастер- класс үнгэргөөб.

- Саашанхи түсэбүүд тухайгаа хөөрэжэ үгыт даа.

- Даб дээрээ һургуулидаа амжалтатай хүдэлхэ, һурагшадтаа һайнаар зааха, хүбүүдээ зохидоор хүмүүжүүлхэ – иимэл түсэбүүдтэйб. Гэбэшье хаа-яа сүлөө забда оложо, дуратай хэрэгээ эрхилхэ – хүүхэлдэйнүүдээ урлаха, бэлигээ мүлихэ хүсэл байгаа ааб даа.

- Ирина, һайнта даа. Танда амжалта хүсэнэбди.

Ирина Рабдановагай жасаһаа гэрэл зурагууд абтаба