​​Хэжэнгэдэ ургаса хэр бэ?

Хэжэнгэ аймагай Захиргаанай хүдөө ажахын таһагые даагша Ц. Будаев

Талха таряанай ажал хүдэлмэриин ябаса тухай Хэжэнгэ аймагай Захиргаанай хүдөө ажахын таһагые олон жэл соо толгойлжо ябадаг Ц.Ц. Будаевта хөөрэжэ үгэхыень хандабаб.

- Цынгэбал Цыбикдоржиевич, Хэжэнгэ аймагта бүхыдөө хүдөө ажахыда хабаатай газарнууд хэды гектар гэжэ тоологдоноб?

- Аймаг доторнай хүдөө ажахын шэглэлтэй 147820 гектар газар тоологдоно. Хэжэнгын МТС-эй (генеральна директор Цыбикжапов Т.В.) бии болоhоор, аймагтамнай дахинһаань талха таряан ургуулагдажа эхилээ. Харин тэрэнэй урда Н.П. Одарюк гэжэ хүн Чисаана болон Михайловкада ехэ талмай хэрэглэн, таряа таридаг байһанаа 2010 он багаар болиһон. Тиигэбэшье таряашадай ажахынууд олонхи ушартаа бага багаар таряагаа һуулгажал байһан.

- Энэ 147820 гектар газарай ехэнхи хубинь 8-9 жэлэй туршада яһалхан амаржа, даашагүй ехэ шадалтай болоод, һайн шанартай орооһо таряа ажахынуудтаа үгэжэ эхилһэн байха. Тиин байгша ондо аймаг дотор бүхыдөө хэды га газарта таряан таригдабаб?

- 1278 га газарта орооһо таряан таригдаһан байгаа. Бүхыдөө 30511 га газар элдүүрилэгдэнэ, гадна 600 гектар газарта паар бодхоогдонхой байна.

- Цынгэбал Цыбикдоржиевич, орооhо таряа хадалгын дүн хэр һайн байба гээшэб? Ургаса нёдондонойхитой сасуулбал, хэр байнаб?

- Үлүү һайншье гэхээр бэшэ, мүн тулюур гэжэшье болохогүй. 750 гектар дээрэ шэниисэ таригдаа, 80 гектарта ешмээн ба 70 гектарһаа обёос хуряажа абаабди. 378 гектар газарһаа 55-60 центнер зелёнко хадагдажа хуряагдаа. Гэхэтэй хамта, орооһото таряан гектар бүхэнһөө дунда зэргээр 15 центнертэ хүрэнэ.

- Ямар нютагуудта таряан таригдаһан болоноб?

- Загаһатын, Эдэрмэгэй, Доодо-Худанай, Ородой ба Үлзытын харьяата газарнуудта талха таряамнай таригдаһан байха юм. Тугэд Валерьевич Цыбикжаповай толгойлдог Хэжэнгын МТС хадаа 900 га газартахи талха таряа хуряаһан байха юм.

- Харин зелёнко ямар ажахынууд таряаб?

- Ехэнхидээ олзын хэрэг эрхилэгшэд ба таряашадай ажахынууд зелёнко hуулгажа, үбһэнэйнгээ хажуугаар зелёнко эдюулжэ, һайн шанартай тэжээл бэлдээ гэхэдэ, алдуу болохогүй ёһотой. Нэрлэбэл, олзын хэрэг эрхилэгшэд гэхэдэ, Ород нютагай Сультимовтан, Үлзытын Файзуллинтан ба Садыковтан. Тэдээнһээ гадна Дашиевтанай, Галдановтанай, Очировтанай, Лубсановай ажахынуудые ба Могсохоной Ринчин Бадмаевай үмсын хамһабариин ажахые нэмэжэ нэрлэлтэй.

- Харин энэ ехэ ургасаяа ямар техникэ хэрэглэн, хадажа абанаб?

- «Кузбасс» гэhэн посевной комплекс хэрэглэгдэнэ, тэрээн доторнь культиватор, посев, үтэгжүүлгэ поли газарнуудта хаяха ба элдүүрилэгдэһэн газарнуудые жэгдэлхэ гэһэн зэбсэгүүдһээ энэ комплекснь бүридэнэ. Дээрэ дурсагдаһан техникэһээ гадна, үшөө урданай К-700 түхэлэй 2 К-744 томо тракторнууд, хоёр «Вектор» гэжэ нэрэтэй комбайнууд ба дискаторнууд, анзаhанууд, орооhо арилгадаг ба hуулгадаг машинанууд шэнээр худалдагдажа абтанхай, тиин совет үеын трактор машинануудшье хэды дахин заһабарида оробошье, үшөөл таряа хуряалганда ябаһаар.

- Таряа ургуулһан ажалшадтнай гар дээрээ ямар салин абаха ёһотой болоноб?

- Бүхы таряашадтаа ажаллаһанайнь түлөө мүнөө үеын хэмжүүрээр адагынь 17 мянган түхэриг һарадаа түлэнэбди.

- Энэ шэнэ ургасаараа юу хэхэ түсэбтэйбта ба үлөөшэ хубииень саашадаа тарихаяа хадагалхаяа байна гүт?

- Загаһатынгаа бүхы ургаса ерэхэ жэлэй хүрэнгэдэ үлөөхэ гэжэ түсэблэнхэйбди, харин ондоо тээгүүрхи ургасаяа дууһан худалдахабди ба үхэр малдаа эдюулхэ зорилготойлди даа.

Цынгэбал Будаевай дурадхаһан гэрэл зурагууд