​​Залуушье һаа, залхуурангүй...

Амгалан, Соёлма Ринчиновтэн үхибүүдээрээ

Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов албан хэрэгээр Бэшүүр аймагаар ябаба. Заншалта ёһоороо Засагай газарай гэшүүдтэй, сайдуудтай хамта хүдөө ажахын, ниигэмэй удха шанартай эмхинүүдтэ хүрөө. Бүхыдөө аяар 33 газараар ябажа, хэжэ байһан ажалтайнь танилсаа.

Бэшүүрэй аймагта хүдөө ажахы хүгжэнги гээд анхан сагhаа мэдээжэ. Улас дотороо таряа талха ургуулдаг түрүү аймагуудай нэгэн гэжэ тоологдодог бшуу. Мүнөөдэрэй байдалаар тэндэ хүдөө ажахын 14 байгуулга, 86 КФХ, тиихэдэ 9328 үмсын хамһабариин ажахы бүридхэгдэнэ. Һүүлэй жэлнүүдтэ байгуулагдаад, гүрэнэй талаhаа мүнгэн туhаламжада хүртэһэн малшадта Буряадай Толгойлогшо хүрэбэ.

Шанага нютагта түбхинэһэн Амгалан Ринчинов Буряадай хүдөө ажахын академидэ hуража, экономист мэргэжэлтэй болоhон. Удаань сэрэгэй алба гараад, түрэл нютагаа бусажа, мал хаража эхилээ. Һая ажахы байгуулһан фермер 2017 ондо гүрэнһөө 3 сая түхэригэй дэмжэлгэ абажа, тэрээгээрээ 25 толгой казах үүлтэрэй, мүн тиихэдэ 14 толгой мяханай холимог үүлтэрэй эбэртэ бодо мал, гадна зарим тэды техникэ худалдажа абаа. Оройдоол хоёр жэлэй туршада Амгалан Соёлма нүхэртэеэ яһала томо ажахы байгуулжа шадаа. Үхэр малаа байрлуулха дал, техникэеэ хадагалха сарай, бани, ажалшадай гэр - хуу шэнэ модоор баринхай байна.

- Зайн гал hая татаабди, уhа оруулаабди. Уhа гаргаhан мүнгэнэймнай хахадыень гүрэн бусаагаа, - гээд, буусын эзэн Амгалан Ринчинов хөөрэнэ.

70 гаран толгой үхэрэйнь дүшөөдынь эмэ юм. Үшөө тиихэдэ Амгалан «Шанага» гэжэ СПоК байгуулаад, нютагайхидаа, мүн дүтэ шадархи һуурингуудай ажаhуугшадые хилээмээр хангана. Үдэр бүри 300 хүбэриг хилээмэ, 100 амтатай булочка баригдадаг юм байна. Ерэхэ жэлдэ үшөө мяха болбосоруулха цех нээхэ hанаатай.

Амгалан Соёлма хоёр эхэ эсэгын жаргал эдлэхэ хоёр hайхан үринэртэй. Ехэ хүбүүниинь мэнэ-мэнэ hургуулида орохо, бага басаганиинь үендөөшье хүрөөдүй. Хүдөөдэ байхада, хэр байнаб гэжэ Соёлмаhаа асуухада: «Ажал хэхэеэ hанаhан зондо хаанашье байхада адли. Теэд сэхыень хэлээ hаа, хэдэн жэлэй урда хүдөө гаража, мал харахаш гэжэ хүнэй хэлээ hаань, үнэншэхэгүй һэм», - гээд миhэрнэ.

- Энэ залуу айл бэеэ даагаад ажаһуухаһаа гадуур, үшөө хүндэ ажал олгоно. Хүнhөө дулдыданагүй. Иимэ гэр бүлэнүүдые дэмжэхэ ёhотойбди! - гэжэ Алексей Цыденов Ринчиновтэнэй ажахытай танилсаад тэмдэглээ.

Хүсэеэ нэгэдхэн хүдэлхэ

Потанино һууринай дунда һургуулиин байдалтай Алексей Цыденов танилсаа. Энэ һургуулида ойро тойронхи гурбан нютагай 169 хүүгэд һурадаг байна. 60 жэлэй түүхэтэй энэ эрдэмэй гуламтын захирал Эрдэм Цыбенов: «Һургуулиимнай байшан нилээд муудаа, үнинэй шэнэлэгдэхээр болоо», - гэжэ абаһаар лэ мэдүүлбэ.

Буй нютагай һургуулишье баһал иимэрхүү байдалтай.

- Һуралсалай табан байшанда таража, ном үзэнэбди. Бэеын тамирай хэшээлнүүдые бүри 18 зуун жэлдэ баригдаһан һүмэ дотор хэнэбди, - гээд, Буй һууринай һургуулиин захирал голхорно.

Аймагай засаг дарга Василий Смолин Шэбэртыншье дунда һургуулиин байшангай хуушарһан тухай мэдүүлхэ зуураа, өөһэдынгөө хүсөөр түсэл дансалһан саарһа бүтээхые оролдохобди гэжэ найдуулһыень тодожо абаад, Алексей Цыденов: «Тиигээ һаатнай, бидэ федеральна түсэлдэ оруулаад, хүсэеэ нэгэдхэн хүдэлжэ, һургуулиин шэнэ байшангуудые барюулжа үзэхэбди», - гэжэ онсолоо.

Аймагууд адлил байдалтай

Энэ үдэрэй тобшолол хэхэеэ Бэшүүр һууринай Соёлой байшан соо Буряад Уласай Толгойлогшо арад зонтой уулзалга үнгэргөө. Хүн зон ехэнхидээ харгымнай муу байдалда үнинэй оронхой, зарим нютагта эмнэлгын таһагшье үгы гэжэ гомдол бариха юм. Жэшээнь, Доодо Мангирта гэжэ нютагта 97 хүн ажаһууна, түргэн туһаламжын таһаг хажуудахи Дээдэ Мангирта нютагта оршоно. Муу харгыгаар энэ туһаламжын ерэтэрнь удаан болоно гэлсэнэ.

Алексей Цыденовэй тобшолһоор, хүдөө аймагай бэрхэшээлнүүд хуу адлирхуу: «Үнөөхил хуушарһан һургуулинууд, эмнэлгын газарнууд, муу харгы. Эдэ бүхы бэрхэшээлнүүдые али болохоор шиидхэхэ арга бэдэрхэбди», - гээд, уласай толгойлогшо тэмдэглээ.

Булат Бадмаевай гэрэл зураг