810
«Түрэл хэлэнэй хэшээл» гэһэн уласхоорондын II мүрысөөндэ хабаадаһан Алтай Уласай Горноалтайскын багшанарай колледжын 3-дахи курсын оюутан Карина Какашева иигэжэ хэлэхэ зуураа: “Аха дүү буряад арад, түрэл хэлэеэ бү мартыт!” – гэжэ хандаа юм. Заха хизааргүй Ород гүрэнэй олонхи үндэһэтэнэй можо нютагуудай, тэрэ тоодо Алтай Уласай ажаһуугшад эхэ хэлэнһээ холодожол байнхай гэжэ мэдээжэ.
Каринын һанамжаар, онсо халагламаар юумэниинь гэхэдэ, түрэлхид элинсэг хулинсагуудайнгаа хэлэнһээ өөһэдөө арсажа, хүүгэдэйнгээ одо заяа, һүр һүлдыень уруунь дарана.
Ноябриин 12-15-ай үдэрнүүдтэ Буряадай багшанарай колледждо “Түрэлхи хэлэнэй хэшээл” гэһэн уласхоорондын II мүрысөөн үнгэргэгдэбэ.
Тэрээндэ гүрэнэймнай найман можо нютагай, Монголой болон Хитадай багшанарай дээдэ һургуулинуудһаа, мүн колледжнуудһаа 23 оюутад болон 15 гаран методист багшанар ерэжэ хабаадаа. Каринын һанамжаар, онсо халагламаар юумэниинь гэхэдэ, түрэлхид элинсэг хулинсагуудайнгаа хэлэнһээ өөһэдөө арсажа, хүүгэдэйнгээ одо заяа, һүр һүлдыень уруунь дарана.
Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай хүтэлбэри доро хоёр жэлэй нэгэ удаа эмхидхэгдэдэг энэ хэмжээ ябуулга 2017 онһоо эхи абаһаншье һаа, богонихон болзор соо мэдээжэ болонхой. Хэрбээ түрүүшын мүрысөөндэ оройдоол гурбан можо нютагай (Эрхүү можо, Үбэр Байгалай хизаар, Буряад Улас) түлөөлэгшэд хабаадаһан һаа, мүнөө аяар холын Татарстан, Башкортостан, Алтай, Яхад, Тыва Уласуудһаа айлшад буугаа юм.
Ерээдүйн багшанар гурбан шата дабажа гараа: танилсуулга, түрэл хэлэн дээрээ нээмэл хэшээл, оюутадай бэелүүлһэн түсэл.
Мүрысөөнэй дүнгүүдээр, Татарстанай Лениногорскын хүгжэмэй-уран зурагай багшанарай колледжын оюутан Альфия Кутлахмедова илажа, Гран-придэ хүртөө. Тиихэдэ 5 номинацида эрхимүүд тодоруулагдаа. Манай уласай түлөөлэгшэд – Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулиин Зүүн зүгэй дээдэ һургуулиин магистрант Лубсан Бальжуров болон Буряадай багшанарай колледжын оюутан Арюна Эрдынеева I шатын дипломуудаар шагнагдаа.
Хабаадагшадай бэлиг шадабариие Буряадай Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадай захирал Булат Шойнжонов түрүүтэй жюри сэгнээ. Тус һургуулиин шабинар, Буряадай багшанарай колледжын оюутад һурагшадай үүргэ дүүргээ. Гадна хабаадагшад өөһэдөө, тэдэнэй хүтэлбэрилэгшэд, манай колледжын багшанар мүрысөөнэй шата бүхэниие хараһан байна.
“Түрэлхи хэлэнэй хэшээл” мүрысөөнэй удха, зорилго тухай Буряадай багшанарай колледжын Буряад хэлэнэй болон үндэһэн соёлой һалбариин декан Баирма Лхасаранова хөөрэнэ:
“Түрэлхи хэлэнэй ерээдүйн бэлигтэй багшанарые элирүүлхын, дэмжэхын, урмашуулхын, мүн түрэл хэлэеэ сахин хүгжөөхын тула энэ хэмжээ ябуулга зохёогдоо. Гэхэтэй хамта ямаршье мүрысөөн хадаа мэдэсэ шадабаряараа хубаалдаха талмай гээшэ. Тиимэһээ эдэ үдэрнүүдтэ мэргэжэлтэ дүй дүршэлэй һайндэр болоо гэхэдэ, зүйтэйл байха. Юундэб гэхэдэ, хабаадагша бүхэн мэдэсэ шадабарияа, арга боломжонуудаа үндэр хэмжээндэ харуулжа, зааха онол арга шэнэдхэн һайжаруулха талаар оньһон хэрэгсэлнүүдые, ашаг үрэтэй арга зүйнүүдые эдэбхитэйгээр, амжалтатайгаар хэрэглэжэ, бэе бэеынгээ дурадхаһан эрхим дүй дүршэл саашанхи ажалдаа нэбтэрүүлхэ гэжэ ехэ найдагдана.
Мүрысөөндэ эрхимэй эрхимүүд ерээ гэжэ тэмдэглэхэ байнаб. Баллнуудыешье харахада, хоорондоо тиимэ ехэ илгаагүй. Аргагүй һайн бэлэдхэлтэй үхибүүд байна. Тиимэһээ хүтэлбэрилэгшэдтэнь баяр баясхаланаа мэдүүлнэбди. Хабаадагшад нээмэл хэшээлнүүдтээ ород болон түрэлхи хэлэеэ хэрэглээ. Буряад хэлэ гүрэнэй гээд, англи хэлэнэй методикоор заана гүбди даа, тэрээн шэнгеэр холимол түхэлөөр үнгэргөө. Зүгөөр Башкортостанай Стерлитамак хотоһоо ерэһэн басаган ород хэлэндээ тоти мэргэншье һаа, мүрысөөнэй бүхы шатануудые гансал башкир хэлэн дээрээ дабажа гараа. Асуудал табихада, сэбэр ородоор харюусана. Иигэжэ түрэл хэлээрээ омогорхоно, дэмжэнэ, хүндэлнэ гээшэл даа.
Тиигээд аяар холоһоо зорижо ерэһэн үхибүүдые ганса мүрысүүлээд, һөөргэнь эльгээжэрхихэ бэшэш. Буряадай ажаһуугшад хүндэмүүшэ зангаараа суурхадаг ха юм. Тиимэһээ айлшадаа Этигэл хамбада мүргэхыень Ивалгын дасан абаашаабди. Гадна Улаан-Үдэ харуулаад, Байгал далайдаа амаруулаад үдэшэхэбди”.
“Түрэлхи хэлэнэй хэшээл” мүрысөөнэй хаалгын баяр ёһололдо уласаймнай засаг зургаануудай, эмхинүүдэй түлөөлэгшэд олоор хабаадаа, олон һайхан үгэнүүд хэлэгдээ. Гран-при шан барюулһан Доржо Ангархаев, Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай хорооной түрүүлэгшэ, мүрысөөндэ хабаадагшадта хандахадаа: “Таанад олон үндэһэ яһатанай ажаһуудаг Россиин онсо өөрсэ шэнжыень харуулжа шадаат. Гүрэнэймнай арадуудай түрэлхи хэлэн хүгжэхэ гэжэ найдуулбат”, - гэжэ тэмдэглээ. Тусхай шан барюулһан “Буряад үнэн” Хэблэлэй байшанай захирал Баир Шираповай онсолһоор, тус мүрысөөн Россиин үндэһэтэнэй можо нютагуудта болбосоролой һалбариин һаяын сагай шэглэлэй тэмдэг болоно.
Буряадай багшанарай колледжын дурадхаһан гэрэл зурагууд
Автор: Дыжид МАРХАДАЕВА
