Ж.Б. Мольер «Скапенэй аашанууд» зүжэгтэ Сэрэнжаб Ширеторов (дундань) Аргантын рольдо
Манай үнэн нүхэр Сэрэнжаб Хышиктуевич Ширеторов далан гурба наһандаа алтан дэлхэйһээ халижа, бидэнтэеэ хахасажа ошоһон сагһаань тэбхэр нэгэ жэл үнгэршэбэ. Теэд яалай даа, саг ошожол байха, сансарын хүрдэ эрьелдэжэл байха...
Эхын тулга
...Аяар тэрэ 1946 он. Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн дүүрэжэ, гүрэн түрэдэмнай нютаг нугаяа һэргээн бодхоолгын ажал хүдэлмэри эхилээд байгаа. Эсэгын дайндаа баатаршалга гаргаһанайнгаа түлөө орден медальнуудые зүүһэн һэнгэлдэр омогой Сэдэнэй Шэрээтэрэй Хэшэгтэ хүбүүн Угнаасай нютагаа бусажа ерээ һэн. Баргажанай аймагай Улан нютагай баяндай омогтой Батын Малаадиин Люба басагантай сэдьхэл зүрхөө холбожо, 1946 оной августын 27-до ууган хүбүүн Сэрэнжабаа түрөө. Тэрэнь хойноо гурбан хүбүүдые, (Сэдэнжаб, Сэбэг, Сэдэб) бага дүү басаган Тамарые дахуулжа, үнэр баян гэр бүлэ ажаһуужа байгаа. Теэд дайнай харгы гээшэ хүниие гамнаха бэшэ. Табан үхибүүдэй эсэгэ хүндөөр үбшэлжэ, оройдоол 36 наһандаа 1954 ондо бурханайнгаа орондо ябашоо бэлэй. Найматайхан хүбүүн Сэрэнжаб эхынгээ түшэлгэ-тулгуури боложо, дүүнэрээ абалсаха, хара ажалшье хэхэ, хүндэ гэгшын үүргэтэй өөдөө болоһон байхал даа. Тиигэбэ яабашье, һургуулияа дүүргээд, сэрэгэй албанда аяар гурбан жэл соо Красноярск хотодо өөрынгөө эрэ хүнэй уялга сүм дүүргэжэ ерээ.
Ехэ ба бага хоёр
1971 он. Гүрэнэй Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын театр аяар 28 х үбүүд басагадые Алас Дурна зүгэй Владивосток хотын Искусствын дээдэ һургуулида зүжэгшэнэй мэргэжэлдэ һургахаяа абаа һэн. Тэдэнэй тоодо Сэрэнжаб Ширеторов байгаа.
Эгээл эндэһээ Сэрэнжаб бидэ хоёр танилсажа, бүхы наһан соогоо “ехэ - бага” гэлдэжэ, нүхэсэжэ ябаһамнай энэ. Ушар юуб гэхэдэ, Сэрэнжабни нэгэ жэл намһаа аха байһан. Сугтаа һураһан нүхэд соогоо бултанһаань аха һэн тула, “Аксакал” гэжэ ехэл хүндэлүүлһэн нэрэтэй болоһон юм. Энэл нэрэдээ хүрэмэ түни-түшэг, шогууша, нэгэтэшье уйдажа ябаһанаа харуулхагүй, бидэндээ һанаагаа зобожо байгша һэн. “Энэмнай тиигээ, тэрэмнай яагааб?” – гэжэ ходол һуража байха. Һуража байха үедэмнай хоёртойхон ерэһэн Виталий хүбүүниинь табатай-зургаатай болотороо хоорондомнай дахасалдаһаар, өөдөө болоо һааб даа. Мүнөө Витали хүбүүн бүдүүн айлайхи болонхой, басагатайхан, өөрын хэрэг эрхилжэ, Улаан-Үдэ хотодоо ажаһуудаг.
Энеэдэтэй ушарнууд
Һуража байха үедэмнай элдэб энеэдэтэй ушарнууд болодог һэн.
Сесси эхилэнхэй, философиин шалгалта болохоёо байна.
Багшамнай профессор Иван Сергеевич Матвеев гээшэ һэн гү даа, баһал шогууша хүн һэн. Сэрэнжаб ерээд: “Ленин умер, Сталин умер, и мне что-то нездоровится”, - гэбэ ха. Багшамнай: “Цыренжап Хышиктуевич, дайте, пожалуйста, вашу зачётку», - гээд, «5» гэһэн сэгнэлтэ табижа: “Идите, лечитесь”, - гээ һэн.
Нээрэшье, Сэрэнжаб “табаар” философиёо мэдэхэ ябаал даа. Өөрыгөө баһал үргэн, бидэнээ энеэлгэн: “Шеридан, Шиллер, Ширеторов, Шекспир”, - гэжэ хэлэһэн. Иигэжэ зохидоор тааруулжа, тоомоо таһарха гээшэ хүнэй һайн шогууша талые эли тодо харуулна бшуу. Хошон зугаата залуу наһанай ябадалнууд тухай хөөрэхэ болоо һаа, дүүрэн лэ даа. Сэрэнжабай шогложо хөөрэһэн, хэлэһэн үгэнүүд ехэл мартагдашагүй байдаг. Этюд хэхэдээ, ехэнхидээ ходо ноён болохо, заатагүй шляпатай байха: тиихэдэнь бидэ хахартараал энеэлдэдэг һаабзабди. Ямар гоёор футбольно комментатор болодог һэм, бүхы футболистнуудые мэдэхэ. Иимэл хүхюун хүнгэн хүн ябаал даа.
Ноён болошоо
Түрэл театртаа хүдэлжэ, гастрольдо Монгол орон, республикынгаа аймагуудаар, Ага, Усть-Орда тойрогуудаар яһалашье ябаа. Тииһээр байтараа, Сэрэнжабнай, нээрээшье, шляпаяа үмдэжэ, ноён болошоо. ДК Железнодорожников ударидаа. Энэ ажалдаа пенсидэ гаратараа, үни удаан хүдэлөө. Зүүн Сибириин түмэр харгын генеральна директор байһан Шалва Омехович Цинцадзе ехэ магтаал һайшаалда хүртүүлһэн, баярай бэшэг мүнгэн дахуултайгаар барюулһан байдаг. Баһал энэ түмэр харгын профсоюзай даргын магтаал хүндэдэ хүртэһэн. Энэмнай Совет засагай үе байгаа. Заатагүй план гэжэ байха: кино харуулһанай, һайндэрнүүдэй найр наада үнгэргэһэнэй болон бусад. Уран һайханай бүлгэм гээшые шадамараар хүтэлбэрилхэһээ эхилээд, ажалынь ехэ хүндэшье байгаа. Теэд Сэрэнжабнай ханалгатай бэрхээр лэ энэ ажалаа ябуулдаг байһаниинь эли.
Хубиин жаргал
Эдэ бүхы ябуулгануудые үндэр хэмжээндэ бүтээһэнэйнгээ түлөө үнэтэ бэлэгүүд, Хүндэлэлэй грамотануудта оло дахин хүртэһэн гээшэ. Гэр байратайшье боложо, урин зулгыхан Тамара Владимировнатай уулзажа, хушуугаа холбоод, Лариса басагахантай болоо. Гэр бүлын эсэгэ, эрхим хани нүхэр Сэрэнжаб эрэ хүнэй уялга гээшые түгэс дүүргээ. Үбгэн аба, нагаса аба гүүлэжэ, Марина Бата хоёртоо голгүй дуратай байгаа. Нээрээшье, аша амтатай гэжэ урданай зон дэмы хэлээгүй байдаг. Нэгэтэ иимэ ушар болоо һэн: Марина, зээ басаганиинь, һургуулидаа байтараа йогурт эдихэ гэхэдэнь, халбага үгы байжа, нагаса абань гэртээ гүйдэлөөрөө ошожо, халбага асараа гэдэг. Уярхааршье, һайхашаахааршье үбгэн абын ябадал болоно.
Теэд хүнэй наһан мүнхэ бэшэ. Нүхэрнай хүндэ үбшэндэ нэрбэгдэжэ, хүнэй харууһанай болошоо һэн. Тамара Владимировна хани нүхэрынь, урин зулгы хүрьгэн хүбүүн Ширип, Лариса басаганиинь ямар һайханаар хаража, үргэжэ, эсэгэеэ бурханайнь орондо ябуулаа гээшэб.
Һайнши даа, Тамарамнай, гэжэ, бидэ, суг һураһан, нүхэсэһэн нүхэдынь, шамдаа баярые хүргэнэбди!
Дамбадугар Бочиктоевой дурадхаһан гэрэл зураг
Дамбадугар БОЧИКТОЕВ,Ородой Холбоото Уласай габьяата артист, Ородой Холбоото Уласай Засагай газарай шангай лауреат