1371
Февралиин 5-да Буряад Уласай Толгойлогшын дэргэдэхи буряад хэлэнэй талаар комисси ээлжээтэ зүблөөгөө үнгэргөө. Тэрээн дээрэ Буряадай болбосоролой болон эрдэм ухаанай сайд Баир Жалсанов һүүлэй гурбан жэлдэ буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар хэгдэжэ байһан ажаябуулганууд тухай тоосоо.
Һургуулинуудта
2013-2014 онуудай һуралсалай хаһада 118,4 мянган һурагшадһаа 67,8 мянганиинь буряад хэлэ шудалдаг байгаа. Харин байгша оной һуралсалай хаһада бүхы шабинарай тоо 145,5 мянга һаа, тэдээн сооһоо буряад хэлэ үзэгшэдэйнь тоо 72,6 мянга хүрэнэ. Гурбан жэлэй туршада 6,6 процентээр ургалта болоо.
- Тиимэһээ эхэ хэлэеэ шудалагшадай тоо хорохо туйлдаа хүрөө гэжэ хэлэхын аргагүй. Юундэб гэхэдэ, бүри олон боложо байна гээд, тоо баримтанууд гэршэлнэ, - гэжэ сайд тэмдэглэбэ.
Буряадай 472 һургуулиин 448-дань буряад хэлэн заагдана. Харин 2020 ондо үлөөшэ 24-дэнь энэ предмет нэбтэрүүлэгдэхээр түсэблэгдэнэ. Тиигэжэ Хойто- Байгалай, Муяын болон Баунтын һургуулинуудта үхибүүд түрэлхи хэлэеэ шудалжа эхилхэ.
Хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ
Буряадта мүнөө байгаа 345 сэсэрлигэй 190-дэнь буряад хэлэн заагдана. Алексей Цыденовэй даабаряар сэсэрлигүүдэй 109 бүлгэмдэ багашуул буряадаар хүмүүжүүлэгдэнэ. Иимэ ажал хэжэ байһан багшанарта салингынь 15 процентээр дээшэлүүлэгдээ.
“Буряад Уласта буряад хэлэ сахин хүгжөөлгэ” гэһэн гүрэнэй программын хэмжээн соо 2015 ондо буряад уран зохёолой сахим ном хэблэгдээ, гадна үхибүүдэй үгын сангай доодо хэмжээн элирхэйлэгдээ.
2016 онһоо эрдэмэй- социалогическа шэнжэлгэнүүд хэгдэнэ. Тиигэжэ буряад үхибүүд хэр зэргэ түрэлхи хэлэеэ шудалнаб гэжэ эрдэмтэд багшанартай хамта элирүүлнэ.
2017 онһоо буряад хэлэнэй багшанарые гүрэнэй захилаар бэлдэжэ эхилээ. Энэл жэлдээ буряад мультфильмүүдые оршуулга захалаа.
2018 ондо Буряадай, Эрхүү можын болон Үбэр Байгалай яаманууд буряад хэлэ сахин хүгжөөхэ талаар эб нэгэ хүдэлхэ тухай хэлсээ баталаа.
- Үнгэрһэн 2019 ондо баһал горитой дүнгүүд бии. 2019 ондо үхибүүдтэ зорюулһан “Бэрхэшүүл” гэжэ сэтгүүл нара хараа. Багашуулые һонирхуулһан хэблэл удаан сагта үгы байһанаа, гүрэнэй программын ашаар һэргээгдэбэ, - гэжэ Баир Жалсанов хэлэбэ.
Гадна үнгэрһэн жэлдэ Буряадай Засагай газарай зүблөөн дээрэ 2030 он болотор буряад хэлэнэй хүгжэлтын холын хараата бодол (стратеги) баталагдаа. Тэрэниие бэелүүлхын тулада гүрэнэй шэнэ программын концепци зохёон байгуулагдаа. Буряад хэлэ хүгжөөлгын талаар һүүлэй үеын бүхы бэрхэшээлнүүд болон тэдэниие усадхалгын хэмжээнүүд тус концепци дотор оруулагданхай.
Комиссиин удаадахи зүблөөн ерэхэ һарада үнгэрхэ. Тэрээн дээрэ гүрэнэй шэнэ программын тодо хэмжээнүүд зүбшэгдэхэ, гаргашань болон бэелүүлгын болзорынь хэлсэгдэхэ.
Буряад Уласай Засагай газарай хэблэлэй албан
