​Уянгата дуугаараа уйень тараана

Халдабарита коронавирус Хитадһаа эхиеэ абабашье, Европын гүрэнүүдтэ бүри ехээр дэлгэрээ гээд дууланабди. Итали болон Франциһаа гадуур Испанида угаа олон зон үхэл асардаг үбшэндэ нэрбэгдэһэн байна. Тэндэхи Барселона хотодо ажаһуудаг Буряадай дуушан Оюна Батурова гарагай долоон бүхэндэ гэрэйнгээ балкон дээрэ гаража, тоглолто үгэнэ. Тэрэнээ үшөө социальна холбоон соо ниитэлүүлнэ. Тиимэһээ дуушантай холбоо барижа, хөөрэлдөө эмхидхэбэбди. 

- Сайн, Оюна! Хүршэнэртнай танай дуунуудые хэр дуратайгаар хүлеэн абанаб? Альгаа ташахыень дууланаб... 

- Хүршэнэрнай манай тоглолто хүлеэшэнхэй байдаг гэжэ нохойшодоор уулзахадаа мэдээб (нохойгоо газаа гаргадагби). Ехэ һайхашаана, дэмжэнэ. «Үшөө хэзээ тоглолто үнгэргэхэтнайб?» - гэжэ асууна. Дүрбэн хана хараад, бүхэли үдэр гэртээ һуухада, хабшуушье, уйдхартайшье байна ха юм. Хубидаа хамаг хэрэгтэй аппаратуратай һэн хойноо уянгата дуунуудаараа уйень тарааха гэжэ нүхэртэеэ шиидээбди. Фейсбук болон Инстаграмда олон харагшадай байхадань, бүри ехээр урмашанабди.

- Хүршэнэртнай баһал балкон дээрээ гараад, танай тоглолто харана гү?

- Тиигэнэ. Зариманиинь богоо хаяха гү, али нохойгоо газаашань гаргаха гэһэн шалтаг оложо, гудамжада гараад харана. Заримашуул зорюута сонхоо нээнэ. Хажуудамнай оршодог томо дэлгүүрэй наймаашад амархаяа газаашаа гараһан аад, манай тоглолто анхараад, ехэтэ баярлаа һэн. Тиихэдэнь нэгэ дуугаа зорюулаа һэмди.

- Энэ хэнэй үүсхэл бэ?

- Хани нүхэрни дурадхаа. Ехэ эдэбхитэй, сагаан һанаатай хүн юм. Алибаа бэрхэшээлһээ арга мүр олоод лэ байдаг. 

- Наһанайтнай хани соёлой һалбарида хүдэлдэг гү?

- Тиидэг. Мүнөө Каталониин арадай аман үгэ аршалан хамгаалгын талаар ажал ябуулдаг эблэлдэ хүдэлнэ. Илангаяа соёл уралигтайнь Европын зониие танилсуулна. Бишье хубитаяа оруулалсадагби. Каталонидо зорюулһан «Багахан орон» гэжэ дуу дуладагби. Итальян, француз, венгр болон бусад хэлэнүүд дээрэ дуулажа үрдеэд байнаб. Азиин үри басаганай Каталони тухай дуулахадань, харагшад ехэ гайхадаг. «Бүхэдэлхэйдэ нюураараа харанхайбди, ямаршье яһанай зониие угтан абахаар бэлэмди гэжэ шинии ашаар ойлгуулнабди», - гээд, Каталониин зон хэлэдэг. 

- Нүхэртэеэ яагаад танилсаа?

- Би Каталонидо 2003 онһоо ажаһуунаб. 2002 ондо «Бадма сэсэг» ансамблиин бүридэлдэ иишээ зунай фестивальда оролсохоёо ерээ һэм. Хоёр һара шахуу эндэ байгаабди. Тиихэдэмнай Ориол гиднай болоод ябаа. Удангүй Буряадта айлшаар буугаа. Сагаалганай үе байгаал даа. «Байгал» театрта хамаарһан «Бадма сэсэгнай» Буряадай оперо болон баледэй театрай танхим соо тоглолтонуудые үгөө. Ориол нэгыеньшье алдангүй хараа. Тиигээд намайе нютагаа уриһан юм. Иишээ ерээд үлэшөө хүм. 

- Харида хадамда гараадшье, дуулажал ябанат...

- Иишэ ерэхэтэеэ сасуу хоёр «Ла Корранда» ба «Айгуабарреч» гэжэ хамталигуудые байгуулаа һэм. Алибаа хэмжээ ябуулгануудта захилаар дуулаһаарбди. Гол ажалайнгаа хажуугаар, хоорто дуушанаар хүдэлжэ эхилһээрни, хоёр жэл болобо. Энэ ажални намда сэдьхэлдэм ехэ дүтэ. «Тонс и Сонс» гэжэ томохон хоортойбди. 50-яад хүн ябадаг. 

- Гол ажалтнай ямар бэ?

- Би эмнэлгын газарай захиргаанда ажалтайб. Коронавирусай дэлгэрһэн ушарһаа эмшэднай гэртээ ошонгүй хүдэлнэ. Бэеэ амаруулхынь тулада дүрбэн одото айлшадай буудалда байлганабди... 

- Балкон дээрэ тоглолто хэдэг тусхай саг гэжэ бии гү? 

- Гарагай долоон бүхэндэ үдэшын 19.00 сагта үнгэргэнэбди. Хүршэнэрнай һайн мэдэхэ болонхой.

- Ямар дуунуудые дуулана?

- Хүн зоной дуратай дуунуудые дуулахаяа оролдоноб. Хүгжэмшэдтэй хамта дуулажа һураһан намда фонограмма доро дуулахань бэрхэтэйшэг байгаа. Тиибэшье дадажа эхилээб.

- Хэды тоглолто үнгэргөөд байна? 

- Дүрбэн тоглолто үгөөд байнабди. Алинданьшье тусхай бэлдэлгэ хээгүйбди. Ямар дуунуудые дуулахаяа урда үдэрынь лэ хэлсэһэн байнабди. Зарим дуунай үгыень буруушье дуулаһан байжа болохоб. Гэбэшье иимэ хэсүү сагта улаан нюураараа уладай урда зогсожо дуулахань ехэ үнэтэй бшуу. Тиихэдээ алдуунууд гараал ааб даа. 

- Испаниин ажаһуугшад хэды шэнээн гэртээ һуужа байнаб?

- Табадахи долоон хоногнай ябаба. Үйлсэ гудамжаар ябажа болохогүй – хорюултай. Энэ журам эбдэхэгүймнай тулада, сагдаанар үйлсэ хэмжэжэ үнжэнэ. Хоол баридаг олоной газар барандаа хаалтатай. Томо дэлгүүрнүүд болон эмэй сангууд лэ ажалаа ябуулна. Тиишээ 50-һаа үлүү зон нэгэмүһэн орохо аргагүй юм.  

- Тиихэдэ томо-томо үйлэдбэринүүд хүдэлнэ гү?

- Манай эндэхи авто-унаа суглуулдаг завод мүнөө дээрээ эмнэлгын түхеэрэлгэнүүдые хэжэ байна. Гэбэшье бэшэ байгуулгануудта ажалынь зогсошоол даа. Тиимэһээ зоноо үсөөлхэ баатай болоо. Ажалгүй үлэгшэд гүрэнһөө мүнгэ абана. Теэдшье хорото үбшэнэй буурахада, хуу байрадаа орохо бэзэ. Хүнүүд дахинаа ажалтай болонол ааб даа. 

- Дуушан болоһондотнай эжынтнай нүлөө ехэхэн гэжэ мэдэнэб. Цыпылма Цыдендоржиевна 30-аад жэлдэ «Тоонто» ансамблиие хүтэлһэн гээшэ. Мүнөө та нютагһаа холо ажаһуубашье, буряад дуунуудаа мартаагүй ёһотойт. Түрэһэн нютагтаа тоглолто үгэхэ түсэб бии гү? 

- Эжымни манай түлөө ехэ һанаата болонол даа. Ехэ шахардуу байдалда ороод байһан тухаймнай дуулажал байна ха юм... Хэзээ нэгэтэ Буряадтаа хубиин тоглолто заатагүй үгэхэб. Бэелүүлмээр. Мүнөө дээрээ балкон дээрээл дуугаа дуулан байхабди. Танилнуудни буряад дуунуудые дуулахыем дурадхана. Тиимэһээ буряад дуунуудаа толгой соогоо һэргээхэ хүсэлтэйб. Заатагүй дуулахаб. Хүлеэн байгаарайт! 

- Бэеэ гамныт даа. Гэр бүлэдэтнай амгалан байдал, жаргал хүсэнэб!