Блоги 29 апр 2020 1543

​Тармуур, хүрзэ, hүхэ

Үнгэрһэн хоногой туршада Буряад Уластамнай 22 ойн ба тала дайдын түймэр эндэ тэндэ сарагдаа, саһанай хайлажа захалһаар ехэ бага хэмжээнэй түймэрнүүд үргэлжэ аһана. Саһан ойгоор хомор, бороонууд холодоно гү, али үгы шахуу, хуурай һалхин, харюусалга багатай хүн – эдэ гол шалтагууд.

Россин хэмжээндэ нёдондо байгаалиин эгээн түрүүшын түймэр январиин 4-дэ Алас Дурна зүгтэ тохёолдоо һаа, мүнөө жэл январиин 8-да Карачаево-Черкессидэ үзэгдэбэ. Аюулгүйе сахидаг албанай мэдээсэһээр, энэ һүрхэй бэшэ болзор жэл ошохо тума дээшэлхэ хэбэртэй. Мүнөө нилээдгүй эртэ дулаарба, хүршэ Красноярск руу +35 боложо байна, хазагай заншалта ёһоороо Үбэр Байгалай хизаар шатажа байна. Үхэр малай үсөөрһэнһөө гү, али үбһэ тэжээл ехэ бэлдэхээ болиһонһоо, тиихэдэ Зүблэлтэ засагай үеынхи мэтэ сабшалан ба талын уһалха арганууд ашаглагдахаа болиһондоо хубхай хуурай хагдан жэлһээ жэлдэ элбэгжэнэ. Урдаһаа хилэ дамжан ородог, үй түмэн зээрэнүүдшье ехэ хагда хорооногүй.

Һая хүдөө аймагай засаг даргатай нютагаарнь ябаад ерэһэнээ, ехэл һанаа зобонги урагша хойшоо үндыжэ һуухын анхарааб. Аймагай түбһөө зүүлхэ замдамнай харгыһаа урда тужа соо сагаан утаанай ууяхые шэртээд, тэрэ газарай гулваада хонходоно, һураашална. Энээнһээ хэдэн хоног урид бүтүү тужа соо унтараагдаһан түймэрэй үлэгдэл ууяна гэжэ тэрэнь харюусана. Хүнүүд ошонхой, һахина, ехэ һанаа зобоһоной хэрэг үгы гэжэ найдуулба. Үнэхөөрөөш, һөөргөө бусаха замдамнай тэрэ утаань үгы болоод байна. Тээ нэгэ 30-аад модо зүүлхэдэмнай, хүршэ аймагай хилэ дээрэ бааяжа байна, энээ руухи тужа анхаржа байдаг ойн ажахы руу хонходобо. Баһал харууһатай, Улаан-Үдэ руу дуулгагданхай, манай хилэ хүрөөдүйхэн, хүршэнэрнай ажаллажа байна, харин харюусалгата зомнай ба унаа бэлэн гэжэ харюу үгтэбэ. Һара һараар, үдэр үдэрөөр хабарай хуурай һаранууд хубаагданхай, унаа, түлишэ, тармуур, хүрзэ, һүхэ мадага мэтэ зэр зэмсэг ходол бэлэн байгдана гэжэ засаг даргын хөөрөөнһөө мэдэбэб. Баян зүблэлтэ засагай үедэ иигэжэ дүрэдэг байһан юум гүбди гэжэ һонирхоходом, мүнөөнһөө дутуугүй дүрэдэг һэмди гэжэ хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ. Юумэ хүүмэн элбэг, шадалтай хамтын ажахынууд олон, балай юрын зониие эмхидхэншьегүй гарсалдадаг байгаа.

Һүүлэй жэлнүүдэй ойн түймэрнүүдэй узуур арад зон модо үйлэдбэрилэгшэдтэ тохоно, тэдэнь харюудань һайн дураар түймэр сарагшадта салин түлэдэг болоһыень зэмэлнэ. Эдэнэй тоосооной хоорондо үнэн бурууень олохонь хэсүүшэг, харин ээлжээтэ зумнай уняарай амтатай үнгэрхэгүйн тула - эгээлэй жэжэхэн дүримүүдые булта сахиха шухала. Хуурай бог хаа хаанагүй хаяхагүй, тамхинай үлэгдэл, шэл шонхорой бутардаһа хуряажа ябаха. Үгыл һаа – тармуур, хүрзэ, һүхөө тэбэрижэ тужа руугаа шармайха саг тохёолдохол даа.

Автор: Баяр ШИРАПОВ​