​Дайн тухай юу мэдэхэбиб?

Амар сайн, хүндэтэ уншагшад! Байгша ондо манай гүрэндэ соносхогдоһон Алдар солын болон дурасхаалай жэлдэ эдир үетэниие эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлхэ талаар олон хэмжээ ябуулганууд, акцинууд үнгэргэгдэнэ. Халдабарита хамшагһаа боложо, Агуу Илалтын 75 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан патриотическа шэглэлэй хүдэлөөнүүд онлайн аргаар эмхидхэгдэнэ гэжэ адагланаб. Социальна холбоон соо томошуулшье, үхибүүдшье дайнда зорюулһан дуунуудые дуулана, шүлэгүүдые уншана. 

Тиихэдэнь Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн тухай юу мэдэхэбиб гэжэ бодолгото болобоб. Бэлэн юумэн дээрэ өөдөө болоһон би юушье мэдэхэгүй хаб. 1980-яад онуудта түрэһэн минии үетэн барандаа адлирхуу аабза. Дайнда хабаадаһан үбгэн абатай һаа, бодотоор хараһанаа хөөрэһыень үхибүүдтээ мүнөө дамжуулна ёһотой. Теэдшье тэрэ дүлэтэ дайн холодожо, гурбадахи ба дүрбэдэхи үе зон урган бодожо байна. 

Совет үедэ буулгагдаһан Агуу дайн тухай кинонууд олон: “В бой идут одни старики”, “А зори здесь тихие”, “Они сражались за Родину”... Мэдээжэ кинонуудта буулгуулһан олохон актёрнууд өөһэдөө дайнай дүлэн соогуур гараһан байна. “Манайхин диилээ” гэжэ байжа, тэдээниие харадаг һаабзабди. Улаан Армиин сэрэгшэд бултадаа баатарнууд - немецүүдые миин унагаажа байха. Дайсаднай барандаа тэнэгүүд, аймхайнууд гэжэ харуулдаг бэлэй. Энэ пропагандын хажуугаар сэдьхэл доһолгомоор бэшээтэй зохёолнууд олон байгаа. Һургуулиин ябахадаа, тэдээниие унтангүй уншажа мэдэдэг һэмби. Жамса Тумуновай “Талын бүргэд”, Михаил Шолоховой “Судьба человека” гэжэ багахан рассказууд шууд һанагдаадхина. Агуу дай гаталһан Василь Быков, Александр Фадеев, Юрий Бондарев, Константин Симонов, Даниил Гранин... гэгшэдэй зохёолнуудые нулимсаяа дуһаангүй уншахын аргагүй.

facebook.com

Үхибүүн наһандаа үлэн хооһон ябаһанаа, колос суглуулжа эдидэгээ хүгшэн эжымни ходо хөөрэдэг бэлэй. Үбгэн абамни үлүү үгэгүй һэн. Бага наһаяа дурсахыень огто һананагүйб. Тиибэшье эдэ хоёройм аляа хонгор бага наһые Агуу дайн бүрүүлтүүлээл даа. Хүсэндөө ябаhан эрэшүүлээ дайнда ябуулаад, хүдөөгэй хүнгэн бэшэ ажал үбгэд хүгшэд, эхэнэрнүүд, үхибүүд даажа абаа гэжэ нэгэнтэ бэшэ уншаһан байнаб. Цыден-Жаб Жимбиевэй «Гал могой жэл» романда Агуу дайнай үхибүүн тухай сэдьхэл хүмэрюулмээр бэшээтэй. Арбаадтай хүбүүе харанхы һүни адуу манахыень мүнөө табиха гээшэ гүбди? Сохом, үгы! 

Тэрэ шэрүүн сагта үлэн хооһон ябахые дайнай үеын үхибүүд нилээдхэн үзэһэн. Бүхы юумэн фронт руу ябуулагдажа байгаа. Дайнай үедэшье, һүүлээрхи хүндэхэн байдалдашье хүдөөгэй хүнгэн бэшэ ажалһаа манай аба эжынэр сухаряагүйл даа. Эдэнэрэйнгээ аша буянгаар бидэ ажаһуунабди. Иимэ дайн дахинаа бү дабтагдаг лэ!