​Үхибүүдэй амарха үе

Һургуулиин наһанай үхибүүд үнгэрһэн долоон хоногто зунайнгаа амаралтада гараба гээшэ. Олонхинь элдэб түхэлэй элүүржүүлгын лагерьнуудта ошохоёо бэеэ зэһэжэ эхилэнхэй. Теэд тэдэнь нээгдэхэ юм гү гэжэ үшөө хэншье мэдэнэгүй. Энээн тухай ганса түрэлхид бэшэ, Засагай газарай ноёд һайдшье һанаата болон гайхашоод байнхай.

Мүнгэн хараалагданхай 

Үхибүүдэй зунай амаралта эмхидхэлгэдэ, элүүржүүлгэдэ жэлһээ жэлдэ ехэ мүнгэн үгтэнэ. Буряад Уласай Спортын болон залуушуулай бодолгын талаар яаманай мэдээсэһээр, 2019 ондо зунай амаралтада 230 сая түхэриг һомологдоо. 2017 ондо энэ тоонь 23 сая түхэригөөр бага байгаа. Харин мүнөө жэл үшөө ехэ мүнгэн һомологдохо байгаа. 

Гэхэ зуура коронавирусһаа боложо, зунай амаралта болохогүй гэһэн шалтагаанаар Арадай Хуралай һүүлшын сесси дээрэ тэрэ мүнгыень хубааха асуудал зарим һунгамалнууд бодхоогоо. Энэ талаар шанга хөөрэлдөөн болоһон байна.

- Муухай үбшэнһөө боложо, хабарые, зуниие хаража шадахагүймнай. Тиимэһээ үхибүүднай хайшан гээд амархаб даа. Бултыень нэгэ доро суглуулха хэрэггүй, - гэжэ хэдэн һунгамалнууд мэдүүлээ. Һомологдоһон мүнгэн гаргашалагдангүй үлэхэнь гэжэ айжа байһанаа тэдэ мэдүүлээ.

Һунгамал Михаил Гергенов: “Тэрэ мүнгыень тараажа үгэхэ хэрэгтэй. Һүүлэй хоёр һарада һургуулиин үхибүүдтэ эдеэ хоол хубаанабди. Энэл гуримаар зунай амаралтын түлөө эдеэ хоол барюулбал, яһала таатай байна гээд һанагдана”, - гэжэ уряалаа. Гэхэ зуура һунгамалай тэмдэглэһээр, һургуулида түлөөһэгүйгөөр эдеэлхэ эрхэтэй үхибүүдэй тоо буруугаар бүридхэгдэнхэй. 

- Кирзавод, Площадка гэхэ мэтэ тосхонуудаар орёо байдалда ороһон гэр бүлэнүүдтэ эдеэ хоол тараажа ябахадаа, һургуулидаа эдеэлдэггүй олон үхибүүдтэй дайралдааб. Архида орошонхой түрэлхид хаанаһаа һургуули ошожо, үхибүүгээрээ һонирхохоб даа? Хүл нюсэгэн, гэдэһэ хооһон багашуул олоор гүйлдэнэ. Бүридхэлдэ абтаагүй тэдэниие хэн зунай амаралтаар хангахаб? Тиимэһээ айл бүхэндэ орожо, бүридхэл хээд, эдеэ тараабал, дээрэ бшуу, - гэжэ Михаил Гергенов тэмдэглэһэн байна.

Зунай амаралтын хаһа заал һаа эмхидхэхэ гэжэ олонхи һунгамалнууд хэлэнэ. Сентябрь болоошье һаань, лагерьнуудые нээхэ хэрэгтэй. Мүн амаралгын хаһын болзор богони болгоод, бүри олон хүүгэдые элүүржүүлхэ гэхэ мэтэ дурадхалнууд элбэгээр оруулагдаа. 

- Үбшэн буурана гү, али һүжэрнэ гү гэжэ нэн түрүүн хараха ёһотойбди. Июнь һарада лагерьнуудые нээжэ шадахагүйбди гэжэ булта ойлгонобди. Хэды тиигэбэшье үхибүүдые амаруулхаяа оролдоёл даа. Июль, август, хэрэгтэй һаань, сентябрь байна бшуу, - гэжэ Арадай Хуралай хорооной түрүүлэгшэ Игорь Марковец хэлэнэ.

Гэхэтэй хамта энэ асуудал гурбан янзаар хүгжэхөөр түсэблэгдэнэ. Зунай амаралтын хаһа июлиин 1-дэ нээгдэхэ. Мүн сентябриин 1-дэ гү, али орой намаршье лагерьнууд хүдэлжэ магадгүй. 

Лагерьнууд заһабарилагдана

Хэды тиигэбэшье лагерьнуудта бэлэдхэлэй болон заһабарилгын ажалнууд эхилэнхэй. 

- Мүнөө үедэ бидэ “Энхалук” лагерьтаа бага зэргэ бэлдэлгын ажал ябуулжа эхилэнхэйбди. Зунай амаралта болохогүй гээ һаань, хэжэ байһан ажалаа зогсоогоод, нүгөө жэл болотор хаажархихабди, - гэжэ Уласай олимпиин халаанай спортын һургуулиин захирал Жаргал Очиров хэлэнэ. 

“Энхалук” лагерь 50-яад жэлдэ Байгалай эрьедэ хүдэлжэ, зунай хаһада нэгэшье хаагдажа үзөөгүй. Һүүлэй үедэ тэндэ аргагүй ехэ заһабарилга боложо, мүнөө сагай эрилтэнүүдтэ таарама лагерьнуудай нэгэн болоо. Зунай гурбан халаанда ургажа ябаһан залуу, эдир тамиршад бэеэ һорижо, жэлэй хугасаада уласай, бүхэроссиин болон уласхоорондын мүрысөөнүүдтэ һайн дүнгүүдые харуулжа, Буряад ороноо суурхуулна. 

- Бидэ булта юушье мэдэнэгүйбди. Һоригшодшье, тамиршадшье яагаад саг эрьехэб гэжэ ойлгоногүй. Мүн дээрэһээ хэншье юушье хэлэнэгүй, булта аниргүй, - гэжэ Тхэквондогой федерациин ахамад һоригшо Эрдэни Жамбалов мэдүүлнэ. 

Вожатануудшье бэлэн

Зунай халаанда ганса үхибүүд бэшэ, мүн Буряад Уласай Спортын болон залуушуулай бодолгын яаман бэлдэнэ. Майн 12-то вожатануудай һургуулиин халаан түгэсөө. Буряадай залуушуулай түб Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулитай хамта энэ хэмжээ эмхидхэһэн байна. 79 ерээдүйн вожата һуралсал гараһан байна. Үхибүүдтэй яагаад хүдэлхэб, тэдэнэй сэдьхэлэй байдал тухай дэлгэрэнгы мэдэсэ тэдэ абаһан байна.

Һуралсал гараһан вожатанууд 2020 оной оюутадай ажалай отрядуудта шурган орожо, зунай халаанда хүдэлхөөр найдан үлэнхэй. 

Ерэхэ зун 50 мянга гаран хүбүүд, басагад элүүржүүлэгдэхэ гэжэ түсэблэгдөө. Тэдэ 450 лагерьта амарха һэн. 

2019 ондо бүхы дээрээ 47 мянга 786 үхибүүн лагерьнуудта амараа. Ехэнхи үхибүүд һургуулинуудай дэргэдэ байгуулагдаһан үдэрэй туршада амаралгын 356 талмайда сагаа үнгэргөө. Тиихэдэ 28 элүүржүүлгын лагерь хүдэлөө. 11 аймагта 62 майханай лагерь хүдэлһэн байна. Нёдондо хүдэлһэн санаторно-элүүржүүлгын 4 лагерь мүнөө үедэ хаагданхай.

“Артек”, “Орлёнок”, “Океан”, “Смена”, “Белокуриха” гэхэ мэтэ бүхэроссиин хүүгэдэй түбүүдтэ Буряадай түлөөлэгшэд 2019 ондо эльгээгдэһэн байна. Эрхүү можодо болоһон ехэ үертэ хохидоһон 160 үхибүүд Буряад орондо ерэжэ амараа.

Коронавирусай талаар эрхэ байдал тогтууритай боложо, үхибүүднай саг болзор соогоо амарха бэзэ гэжэ найдаял даа