1003
(Үргэлжэлэл. Эхиниинь урдахи дугаарнуудта).
Энэ талаар «Байкалрыбвод» управленинүүдэй, республикын Мелиораци ба уһанай ажахын министерствын, «Бурятпромжилводстрой» трестын ба бусадшье эмхи зургаануудай хүдэлмэриие, тэдэнэй хүсэлэл, оролдолгые тэмдэглэлтэй. Байгалда уһаяа бэлэглэдэг гол мүрэнүүдэй нэгэнэй — Сэлэнгын уһанай шанар һүүлэй үедэ нилээд һайжараа. Энэ хадаа хоёр талын оролдолго мүн гэжэ тэмдэглэлтэй. Юуб гэхэдэ, Монголой Арадай Республикын дэбисхэр дээрэ эхиеэ абадаг энэ мүрэнэй ариг сэбэрые хамгаалха хэрэгтэ аха дүү ороноймнай түлөөлэгшэд мүн лэ анхаралаа табидаг гээшэ. Мүнөө намар хариин айлшад РСФСР-эй Мелиораци ба уһaнай ажахын министерствын, Забайкалиин бассейновэ управлениин түлөөлэгшэдтэй суг Сэлэнгэ, Байгалаар рейднүүдые үнгэргэһэн, уласхоорондын зүблөөн зарлагдаһан байна. Сэлэнгын целлюлозо-картоной комбинадта механическа, мүн биологиин, химиин аргaap yһa сэбэрлэдэг комплексно түхеэрэлгэнүүд гүйсэд ашаглагданхай. Гэбэшье саашадаа ашаг үрэнь дээшэлүүлэгдэхэ, технологинь нарижуулан һайжаруулагдаха тухай асуудал хэблэлэй хуудаһануудта дэмы бэшэ табигдана бшуу. Тэрэшэлэн Байгал- Амарай түмэр зам шадар газарай хүрьһэн дорохи, мүн урасхал уһанай ариг сэбэрые хамгаалха талаар горитой хэмжээнүүд абтанагүй. Шэнгэн түлишын станцинууд, автобаза ба автотранспортна предприятинуудта нефтиин үлэгдэлнүүдые барижа абахаар түхеэрэлгэнүүд тодхогдоогүй, олон предприятинуудта автомашина угаадаг байранууд баригдаагүй юм. Эдэ бүгэдые юундэ һанаандаа оруулнабиб гэхэдэ, Байгалай саашанхи ажамидаралда сэхэ хабаатай асуудалнууд мүн гэжэ тобшолмоор бшуу.
34 мянган дүрбэлжэн модоной зайе эзэлдэг далайн yһыe асари ехэ хонхосог сооһоонь татажа абаад, һөөргэнь yһaap дүүргэхэ гэбэл, бүхы дэлхэйн гол мүрэнүүдые 230 үдэрэй туршада хонхосог руу урадхуулха шухала гэжэ эрдэмтэд багсаамжалан тоолонхой. Энэ хадаа дабһагүй сэбэр уһатай далайн агууехэ ажамидаралта хүсыень, хоморой шухаг ан амитад, ургамал ногоогоор баян дэлгэрынь гэршэлнэ. Бүмбэрсэг дэлхэйдэмнай ондоо хаанашье ушардаггүй дабтагдашагүй һайхан байгаалиин агуу бүтээл, зохёолынь хүн түрэлтэнэй зүрхэ сэдьхэл баясуулха, баяжуулха, гайхуулха шэдитэй. Энэ шэдииень гамнаял, хамгаалаял, арьбадхаял! Энэл ушарта Байгалнай энхэ мүнхын аршаан мэтэ бурьялжа, бэлигтэй буряад уран зохёолшо Дондок Улзытуевай хэлээшээр хэзээдэшье «Мэдээ хүсэд ороодүй нарай хүүгэндэл һэреэд, мэшэеэн һуняажа, миһэлзэжэ» байха бшуу.
«Хатуу зоригто баатар эрын уйдамаар, хазаар һахалта үбгэдэйшье уйламаар» үльгэр домог, онтохонуудтай нүхэсэжэ, алдарта далайгаар аяншалгаяа дүүргэбэбди. Дүхэриглүүлэн үлеэдэг Байгалай дүрбэн һалхин, дахинаа уулзатараа баяртай!
1980 оной сентябрь-октябрь
«Буряад үнэн» сониндо дүрэ зураг буулгагшаар олон жэлдэ ажаллаһан Фёдор Фёдорович СОРОКИНОЙ Байгалай аяншалгануудые толилжо дүүргэбэбди.
Энэ хүнэй нэрэ олоной сэдьхэлдэ һайн һайханай үрэһэ тарижа байхань болтогой!
