Соёл уралиг 15 nov 2023 946

Гоё һайханиие мүнхэрүүлхэ заяатай

Ц. Сампиловай нэрэмжэтэ уран һайханай музейдэ «Порталы» гэжэ нэрэтэй харалга-дэлгэсэ ажаллажа эхилбэ. Уран зураашан Александр Ишигеновэй олон жэлэй туршада бүтээһэн ажалнууд нютагайнгаа харагшадта анха түрүүшынхиеэ дурадхагдаба гээшэ. Улаан-Үдэ хотодо түрэһэн, хүн боложо хүдэржэһэн Александр Ишигенов мүнөө Санкт-Петербург хотодо ажаһуудаг, дэлхэй дүүрэн суутай Мариинскэ театрта уран зураашанаар ажалладаг юм. Түрэл нютагтаа эмхидхэһэн харалгадань биирэ нэгэтэн, түрэл гаралнуудынь болон дүтынь нүхэдынь сугларба.

© фото: Анна Огородник

Анха удаа

Уран зурааша Александр Ишиге­нов Улаан-Үдэдэ түрэһэн, эндээ уран һайханай һургуули түгэсхэһэншье һаа, хубиингаа харалга эгээл түрүүшынхиеэ дэлгэнэ. Харин гадуур болоһон 40 гаран иимэ хэмжээ ябуулгада хабаадахадаа, өөрынгөө ажалнуудые олоной үзэмжэдэ табиһан байна. Мүнөө бүхы юумэнэй һайнаар тааралдахадань, Буряа­даймнай ажаһуугшад нютагайнгаа бэлигтэй хүбүүнэй бүтээлнүүдые үзэжэ хужарлаха аргада хүртэбэ.

- Хоёр жэлэй үмэнэ «Художники Бурятии» гэһэн түсэл бэелүүлэгдээ бэлэй. Түрэл нютагһаа холо ажаһуудаг уран зураашадай ажал­нуудые харуулха зорилготойгоор энэ түсэл зохёогдоо һэн. Тиихэдэ уран зураашад өөрынгөө 2 бүтээл харуулха, һүүлээрнь тэрэнээ музейн һанда дамжуулха ёһотой байгаа. Эгээл тиихэдэ Александр Ишиге­новтэй өөртэйнь, мүн ажалнууд­тайнь танилсаһан байнаб. Нютагтаа харалга-дэлгэсэ эмхидхэхэ тухай тэрэ үеһөө хэлсэжэ эхилээ бэлэйбди, - гэжэ Үндэһэтэнэй музейн захирал Татьяна Бороноева харалгын нээлгэ­нэй үедэ хэлэбэ.

Мүнөө дээрэ дүрөө дээрээ ябаһан уран зураашан Александр Ишигенов түрүүшынгээ харалгада 20-ёод жэлэй туршада бүтээһэн 70 гаран ажалаа шэлэжэ табиһан байна. Уран биирын аргаар бүтээгдэһэн үзэсхэлэнтэй зэргэлжэ, агшан зуура буулгагдаһан фото-зурагууд табигданхай. Уран зураашан харалгада хүрэжэ ерэһэн айлшадтаа зураг бүхэнэй хажууда зогсожо, хөөрэжэ үгөө, удхыень тайл­барилаа.

Буддын шажан, үльгэр домог

Уран зураашан буддын шажанай сэдэбээр, буряад үльгэр домогоор ехэтэ һонирходог хүн байна гэжэ абаһаар ойлгохоор. Энэдхэг ороноор аяншалхадаа, дасан хүреэнүүдтэ хүрэхэдөө буулгагдаһан һонирхолтой фото-зурагууд олон байна. Буряадай аман зохёолой дэнзэ болохо «Абай Гэсэр» үльгэртэ зорюулагдаһан бүтээлнүүд яһала олон гээшэнь. Мариинскэ театрай нэгэ зүжэгые шэмэглэһэн бүтээл олоной анхарал татахал байха.

- Энэ бүтээлэй үндэһэ эхин дээрэ «Ум маани бадмай хум» гэжэ бэшээтэй. Саашань бүдөөр, ооһор аргамжаар шэмэглэгдэһэн байна. Хажуудань «Диваажан хүрэхэ харгы­да» гэжэ нэрэтэй зураг болоно. Энэ зурагта минии басаганай фото хара­нат. Үхибүүн наһантайгаа хахасажа байһан үе саг гээд нэрлэмээр, - гэжэ уран зураашан харагшадта бүтээл бүхэнэйнгөө удха хөөрэжэ үгэһэн байна.

Нүхэдэй дэмжэлтэ

Энэ наһандаа үелхэ, нүхэсэхэ анда нүхэд гэжэ хүн бүхэндэ байдаг. Алек­сандр Ишигеновэй бага наһанһаа хойшо дүтэ харилсажа үндыһэн нүхэдынь олоороо хүрэжэ ерэһэн байна.

- Иишээ музей хүрэтэр бидэ хоёр ябагаар алхалжа ерээбди. Юрэ хөөрэлдэнэбди, хотынгоо гудамжаар гэшхэлжэ ябахадаа, залуугайнгаа наһа һанаандаа эрьюулэн буса­набди. Мүнөө үеын сагта хүн зон, илангаяа багашуул гар утаһанай оршондо ороод, хажуудаа байһан гоё һайханиие обёорногүй. Эрьелдэн байжа хараха хэрэгтэй, баяр жаргал асархаар юумэнүүд хажуудамнай олон байха. Нүхэрэйнгөө түрүүшын харалга-дэлгэсэдэ хүрэжэ ерээд байхадаа, хэмгүй баяртай байнаб, - гэжэ мэдээжэ фотограф Александр хэлэбэ.

Хүн гээшэ түрэһэн тоонто нютаг­тайгаа хүйһөөрөө холбоотой байдаг. Түрэл нютагһа холо газарта хэдышье һайнаар түбхинөө һаа, тоонто нюта­гаа эрьен бусаха хэрэгтэй.

- Буряад Уластаа, Соёлой яаманда болон бүхы арад түмэндөө баяртай байһанаа мэдүүлнэб. Хэды холо, ондоо соёлой оршондо ажамида- раашье һаа, түрэл нютагтайгаа холбоогоо таһалдуулдаггүйб. 2000 онуудһаа эхилжэ, мүнөө болотор ондо ондоо аргаар бүтээгдэһэн ажалнууд харуулагдаба. Бүхы наһаараа өөрынгөө зосоохи бай­далаар һонирхожо ябааб. Тэрэнээ уран аргаар харуулха гэжэ орол­дооб. Нютагаймнай харагшадта һонирхолтой байха бэзэ, - гэжэ уран зураашан Александр Ишигенов тэм­дэглэбэ.

«Александр Ишигенов Улаан-Үдэ хотодо түрэһэн. И.Е. Репинэй нэрэмжэтэ Уран һайханай академиин графическа факультет 2001 ондо алтан медальтайгаар дүүргэһэн юм. Санкт-Петербургын Уран зураашадай эблэлэй гэшүүн. Театральна уран зураашанай шэмэглэһэн зүжэгүүд дэлхэйн алтан тайзан дээрэ табигдаһан байха. Мүнөө Александр Ишигенов гүрэнэй академическэ Мариинскэ театрай уран зураашанаар, декоратораар ажаллана.

Автор: Булат БАДМАЕВ бэлдэбэ

Фото: Анна Огородник