​Хулан бидэ хоёр (30 жэлэй хойно)

Арбаад жэлэй саана уулзахадаа, тиимэ hайхан шэг шарайтай байгаагүй, Самбаhаа хойшо шарайнь сэлмэһэн гэхээр. Шара Самба наhа дүүрэһээр табан жэл болоо. Хуланиие таби хүрэхэеэ ябаhан hамган гэхэдэ, нюрга бэень уян жэбжэгэр зандаа. Бидэ хоёр залуу наhандаа тэхэреэ байнабди гэхэдээ, зүрхыемни ямар бэ даа нэгэ хара бууhан гэмшэл бажуугаадхиба. «Хулан бидэ хоёр мүнөө тэрэ холын манан соо гээгдэн үлэhэн хүсэл мүрөөдэлөө, эдир залуу наhаяа дахин бусаажа шадахагүйбди! Али үни үнгэрhэн сагые...» – гэжэ шаналбаб.

Хулан бидэ хоёр моридойнгоо эмээл абажа, шүүдэрэй хүсэд хатаадүй үдхэн ногоон соо hуубабди. Хулан малгайгаа абажа, зунай hаалида зөөлэрhэн сагаан гараараа, шарабтар үнгэтэй үhэеэ эльбээд:

- Би шамайе намтай уулзангүй ябашахадаа болохо гэжэ айгаад, басагаяа эльгээгээ hэм. Иигэжэ уулзахабди гэжэ оройдоош hанаагүй бэзэш даа, - гэхэдэнь:

- Иигэжэ уулзахабди гэжэ һанаагүйб. Мүнөөдэр танайда ошохо гэжэ байгааб, - гэжэ сэхэеэ хэлэбэб.

- Үргэмэл ганса басагамни гээшэл даа, тэрэшни. Али үнинэй хадамда ошонхой. Нэгэ хүбүүтэй юм.

- Һайхан басаган байна hэн. Шамайе зээтэй болгоо ха юм даа.

- Тиимэ-ээ. Ёhотойл, амин хайратай юумэмни даа. Хөөрхэн хүбүүн бии.

- Ши үбгэнhөө хойшо гэмгүй байна бэзэш даа?

- Яахаб даа. Самбаhаа хойшо гансаардаха, гажарха үдэр hайсал байгаа hэн даа. Эрэ хүнэй гар дутаха гээшэ амаргүй юм байна. Самба зоргоороошье hаа, юумэндэ хүрэхэдөө, гайтайхан эрэ hэн. Би тэрэ гар доронь наhаяа элээhэн хадаа тэрэ гарыень үгылөө ха юмбиб. Яахабши даа, эхэнэр хүнэй заяан иимэл байдаг бэзэ, - гээд, Хулан хоолойгоо шэшэрүүлэн, үбhэ таhалжа зуугаад, доошоо хараба. Бидэ хоёр ойро зуура абяагүй hуубабди. Ононой шугын томо томо хэдэгэнээнүүд дүнгинэлдөөд, мориднай бургааhа руу шургажа дэбхэрэлдэхэдэнь, хүсэд болоhон мойhон под-под гэн унажа, бургааhанай забhараар үлеэһэн hэбшээнэй сэсэг ногооной, жэмэсэй үнэрөөр анхилхадань, зосоомни онгойходол гэбэ. Хулан уушхаржа, утаар hанаа алдаад, гараа hарбайжа, бууралтаһан үhыемни эльбээд:

- Сампилни даа... – гэбэ.

- Тэрэ жэлэй наадан... Ши бидэ хоёр эгээл эндэ моридоо уяад, холын юумэн тухай мүрөөдэжэ, һанажа hуугаа бэлэйбди. Би тиихэдэ, арбан долоотой ябааб. Тэрэ үдэр ямар һайхан байhыешни мүнөө болотор... – гээд, зосоомни гэнтэ уяраад, нёлбоhоо барижа шадабагүйб. Хулан бүhынгөө үзүүрээр нюдымни аршаад, хүсэд болоhон мойhондол хүрин харахан нюдөөрөө намайе хайрлан шэртэбэ. Бидэ хоёр нюдэнэйнгээ гэрэл соо бэе бэеынгээ бүхы һайн һайханиие, эдир наһанайнгаа хүсэл мүрөөдэлые хэтэ мүнхэдэнь шэнгээн үлөөхэ гэhэндэл, харасаяа тогтоожо уулзуулбабди. Хуланай нариихан уршалаатай сэбэрхэн хүзүүнһээ сэсэг, жэмэсэй хангалтаһандал дулаа урьяад, гүрээгэйнь hудаhанай лугшахада, шэг шарайнь улаа бутаран, наhанайнь уршалаа тэнииhээр тэниигээд, нюдэниинь гэрэлтэhээр гэрэлтээд, аяар тэрэ гушан жэлэй саадахи Хулан боложо, хубилан миhэлзэбэ. Би тэрэниие хүзүүгээрнь тэбэреэд, нюдэеэ анижа, зүрхэнэйнь сохилхые шагнаархан байбаб.

Голой гараса дээрэ хүүгэд шууялдажа, уhа гарана хэбэртэй. Нэгэ хүн:

- Бэе бэеhээ баряад, һайнаар hуугты. Уhанда унажа, тодхор татабат! - гэжэ шангаар бадашахань дуулдаба.

Хүүгэдэй ханхинаhан дуунда Ононой бүтүү ехэ шугы тэрэ шэгээрээ найган надхажа, шубууд дуу шуугаа абалсан жэргээд, Хулан бидэ хоёрто иигэжэ хүн зонhоо нюугдажа байһанай хэрэггүй болобо. Хулан түргэхэн хүл дээрээ бодоод:

- Даша үбгэн хүүгэдээр мойhо түүлгэхэ гээ hэн. Минии энхэргэн хүйхэр тэдэнээр ябаха ёhотой. Сампилымни хараарай, - гэхэдэнь:

- Сампил гэбэ гүш? – гэжэ би гайхан асуубаб.

- Тиимэ-ээ. Зээ хүбүүндээ би шинии нэрэ үгөө hэм.

Минии хоолойдо баhа нэгэ барагар хара юумэн торошобо.

«Яагаашье жэгтэй хорбоо гээшэб? Үри зээдээ залуу наһанайнгаа амарагай нэрые үгэхэ гээшэ, хоморхон хайра. Хүниие хайрлажа, үдэhэн түрэhэн уула уhаяа hанажа ябадагаймни хайра шан гээшэ гү?»

Хулан бидэ хоёр яаража, моридтоо мордоод, хүүгэдэй замые тодожо абахаяа холохонуур тойрожо галгюулбабди. Шугы сооhоо сэхэ гарахаяа гайхаад, тушаан боложо, зам ниилэhэн зон хэбэртэй ябахамнай ха юм. Ай, хөөрхы, зайлуул!

Хулан уралаа зуужа, нюдэеэ ониилгоод, ямаршьеб юумэндэ hаналаа табижа ябаhанаа:

- Сампилни! Иигээд лэ үнгэршэхэ хорбоое яалтайбши даа? – гээд, утаар татажа, hанаа алдаба.

Ононой гараса дээрэ галуу нугаhанай ганганалдаһандал хүүгэд багашуул шууялдан, хонгёо солгёон хоолойнь уула уhые дамжан сууряатуулна. Наймадугаар hарын наран доро дуураhан газар дэлхэй дээрэ Онон мүрэн зөөлэхэн урадхалаараа холын ябадал, хожомой хэрэгүүд тухай хөөрэн, түүрээн шэбэнэжэ байба.

Доржо СУЛЬТИМОВ буряадшалба