​Уласай бюджет баталагдаа

Үсэгэлдэр Улаан-Үдэдэ боложо үнгэрһэн сесси дээрэ Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамалнууд уласай 2017 оной болон 2018-2019 онуудай хаһын мүнгэн түсэб (бюджет) хоёрдохи уншалгаар хуули болгон баталжа абаба.

Түргөөр түгэсэһэн сесси

Энэ удаа уласай парламентын сесси удаарангүй, түргөөр үнгэржэ, арадай һунгамалнууд үдэ багаар тараха тээшэ болоһон байна. Ушарынь гэхэдэ, ноябриин сессиин удаа байгуулагдаһан дээдын засагай хоёр һалаануудай түлөөлэгшэдһөө бүридэһэн ажалай бүлэг хамаг асуудалнуудые зүбшэн хэлсэһэн байха юм.

Уласай бюджедэй оршын бага болоходо, мүнгэн түсэбэй гаргашануудайшье хэмжээн доошолдог гээшэ бэзэ. Тиимэ ушарһаа гүрэнэй тэдхэмжэдэ байһан олон тоото эмхи зургаанууд, бүхэли һалбаринууд болон аймагуудай мүнгэнэй хэмжээн бага болодог ушартай.

Хоёр сессиин, хоёр уншалгын хоорондо “халууханшье” хөөрэлдөөнүүд болоо. Ерэхэ жэлдэ яагаад ажамидарха, ямар хэмжээ ябуулгануудаа хасаха, хороохо, ямарыень орхихо гэһэн асуудалнууд олоор гараа.

Һүүлэй һүүлдэ, гүрэн түрын мүнгэн түсэбтэ хараалагдаһан нэмэлтэ туһаламжын – аяар 5 млрд түхэригэй – үгтэхэ тухай һайн мэдээсэлэй холын ниислэл хотоһоо хүрэжэ ерэхэдэ, тэрэ мүнгэеэ хубааха хэрэг гараа бшуу. Үрдиһэн шадаһаниинь, түлхиһэн татаһаниинь, ута гартай, улаан нюуртайшуул засагай зургаануудай богоһо элээхэһээ нааша ябаһан байна. Одоол ехэ хубаари болоо гэхэдэ, огтошье алдуугүй. Олондо мэдээсэл тараадаг бүхы хэрэгсэлнүүд энэ ехэ “хүдэлөөн”, гайхамшаг ябадалтай горитой ехэ ажал тухай дүүрэн дуулгаһан байна.

Оршо, гарша ямар бэ?

Арадай Хуралай энэ сессиин саарһа дансануудһаа, хуулиин түсэл дотор бэшэгдэһэн олон тоонуудһаа уламжалан, уласай мүнгэн түсэбэй оршын ерэхэ жэлэй хэмжээн 22,4 млрд түхэригтэ хүрэхэ юм. Харин тиихэдэ гаргашануудай хэмжээн 40 млрд 900 сая шахуу түхэригтэ хүрэнэ. Дутаһан мүнгэниинь Ородой Холбооной мүнгэн түсэбэй (бюджедэй) туһаламжа болоно гэжэ ойлгохо болонобди. Тиигээдшье дутагдал (дефицит) гэжэ ойлгосо манай мүнгэн түсэбһөө һүүлэй хэдэн жэлэй туршада һалахаяа болинхой.

Уласай Харгын жаса ерэхэ жэл 2 млрд 457 сая түхэриг мүнгэтэй байха, 2018-2019 онуудта 2 млрд 475 хахад сая түхэригэй хэмжээндэ хүрэхэ.

Һургуулида ороогүй үхибүүдые һургаха, хүмүүжүүлхэ һалбарида 2 млрд түхэригһөө үлүү мүнгэн гаргашалагдаха, элүүрые хамгаалгада – 9 млрд 3 сая, соёлой һалбарида – 975 сая түхэриг.

Хүдөө ажахы, бага олзын хэрэг эрхилэлгэ, эдэй засагай хүгжэлтэдэ гаргашалагдаха мүнгэнэй хэмжээ дээшэлүүлэе гэһэн уряануудые сессиин урда тээ болоһон олон тоото уулзалганууд дээрэ арадай һунгамалнууд хэлээ юм. Тэдэнэй дурадхалнуудай диилэнхи хубинь хараада абтажа, уласай мүнгэн түсэбтэ бэшэгдээ.

Боложо үнгэрһэн сесси тухай бүри дэлгэрэнгыгээр удаадахи дугаарнуудта дуулгахабди.