1098
Агуу Илалтын һайндэртэ зорюулагдаһан үшөө нэгэ зүжэг Хэжэнгын арадай театр табиба. Буряад литературын мэдээжэ уран зохёолшон Цырен-Дондок Хамаевай бэшэһэн “Хэнзэ ногоон” гэһэн туужада үндэһэлэн, драматург Басаа Валера зүжэг зохёоһон байна. Энэ зүжэг хадаа буряад хэлэн дээрэ бэшэгдэһэн пьесэнүүдэй харалганда түрүүлһэн юм.
Хэжэнгын арадай театр табан арадай театрнуудай тоодо орожо, энэ зүжэг табиһан байгаа. Буряад ороной эрхим арадай театрнуудай хоорондо түрүүшын һуури эзэлээ һэн.
Энэ зүжэг Хэжэнгын болон Эдэрмэгэй арадай театрнууд нэгэдэжэ табяа. Буряад драмын театр соо Хэжэнгэ нютагайхид сугларжа, нютагайнгаа соёлшодой наада һонирхон хаража, сэдьхэлээ хужарлуулаа.
Зүжэгэй гол нюурнуудта Хэжэнгын аймагай һуурингуудта ажаһуугшад, мэргэжэлтэд болон театрта үнэн дурлагшад хабаадаа.
Бүхы дэлхэйн зондо зоболон асарагша хорото дайн. Бүхы эрэшүүл, шадалтай, шамбай зон Эхэ ороноо хамгаалгын тэмсэлдэ ороно. Харин хүдөө ажахы, гүрэнэй үйлэдбэридэ үлгэ һалга үбгэд, хүгшэд, эхэнэрнүүд, үри хүүгэд үлэнэ. Дайнай хатуу жэлнүүдтэ хүн зон яажа ажамидарааб, ямар хүсөөр, ямар хүнэй ами наһаар, амин голоор энэ мүнөөдэрэй Илалта асарагдааб гэжэ мүнөө үеын эдиршүүл, залуушуулда ойлгуулхал ёһотой гэһэн бодол энэ зүжэг хаража байхадаа, үшөө дахин ерээ бэлэй.
Зүжэгэй гол нюурнууд: Гонгор, Балмасуу, түрүүлэгшэ Гэлэг Гармаевич, Ухаахан, Агваан болон бусад баатарлиг шэн зориг гаргажа, түрэл һайхан нютагаа хамгаалжа, дайнда һандарһан байдал һэргээжэ, үшөө саашань хүгжөөжэ байһыень энэ зүжэгтэ зураглана. Найруулан табигша өөрөө Хэжэнгын голой басаган Баярма Жалцанова Буряад Уласай искусствын габьяата ажал ябуулагша, Буряад орон дотороо мэдээжэ уран найруулагша энэ зүжэг мэргэжэлэйнгээ уран аргаар, оньһо шадабаряар бүтээжэ табяа.
“Мүнгэн жолоо” гэһэн арадай театрнуудай хоорондохи фестиваль –харалганда Буряад ороной гурбан арадай театрнууд тодоржо гараа бэлэй. Нэгэдэхи һуурида - Хэжэнгын болон Эдэрмэгэй арадай театрнууд - “Хэнзэ ногоон”, хоёрдохи һуурида - Ахын аймагай Орлигой арадай театр “Найдалай хүсэн”, гурбадахи һуурида - Баргажанай аймагай Баянголой арадай театр “Эжымни, алтамни” гэһэн зүжэгүүдые табиһан байна.
Эдэ гурбан театрнуудай алинииншье гэлтэгүй, бултандаа шадамар бэрхээр зүжэгөө табяа. Тэдэнэрэй эрхимүүд шагналнуудта хүртөө, бэлигтэй артистнарынь тусхай шангуудта хүртөө бэлэй. Хэжэнгын арадай театрта табиһан зүжэгэй түлөө Баярма Жалцанова - «Найруулагшын эрхим ажал» гэһэн шэглэлээр шагнагдаһан байха юм.
