​«Үйлын үреэр холбоотойл заяамнай»

Россиин Уран зохеолшодой холбооной гэшүүн, поэт, Буряад Республи­кын соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Светлана Андреевна НЕСТЕ­РОВА Хабаровскын хизаарай Ленинскэ районой Венцелево тосхон­до 1949 ондо түрэжэ, үндыһэншье haa, Буряад орон, Байгал далай, Улаан-Үдэ хото болон буряад тала газарай бэшэшье нютаг һууринууд ми­нии зүрхэндэ тон дүтэ, тон үнэтэй газар болонхой гэжэ хэлэхэдээ, үнэн сэдьхэлhээ хэлэнэ гэжэ ойлгохоор. Юундэб гэхэдэ, Светлана Андреевна Бу­ряад орондо ажалайнгаа намтар эхилһэн, эндэ хадамда гаража, гэр бүлэеэ зохёон түбхинэһэн, хүүгэдые түрэжэ, хүлынь дүрөөдэ, гарынь ганзагада хүргэжэ, мүнөө аша гушанараа харан баярлажа ябадаг.

Светлана Андреевна Нестеровагай зохёохы зам Буряад орондо хүгжэлтэеэ абажа, олон жэлэй туршада ЛВРЗ-гэй дэргэдэ байгуулагдаhан хүгжэм дуунда дуратайшуулай ба уран зохёол бэшэжэ туршадаг залуу­шуулай «Олимп» гэжэ бүлгэм шадамар бэрхээр хүтэлбэрилжэ, талаан бэ­лигтэй олон залуушуулда литературын үргэн замда гарахадань туһалһан, үүдэ нээжэ үгэһэн байха.

«День прилета стрижей и касаток», «Постучись в апрель», «Души взвол­нованной признанье», «Река времени», «Встречая день», “Мой солнечный край», «Сказки для Полины» - хамта дээрээ 20-ёод гаран номой автор юм. Мүнөө Светлана Нестеровагай шүлэгүүдтэй буряад хэлэн дээрэ танилсагты.

СИБИРЬ

Сибирь, Сибирь, минии тала дайда

Сэнхир дайдаар ая-гангын хангал,

Шэлэжэ намайе шаби болгожо абаа гүш?

Шэдитэ тоонтын татаса али шанга гү?

Абамни энэ хизаар намдаа даадхаа юм.

Алдарта далай, ой модо, хадануудые.

Хажар хоолой хажуу тээhээ дуулдана -

Хамаг баялиг хайшань оруулха hэдэлгэтэйб,

Халуун зүрхэм үhэрин энээндэ дугташана

Хамгаалан абахаяа хоморой шухаг дайдаяа.

Долоон үе урид минии угсаатан

Дадан hуурижаа Сибирьтэ, үндэһэжөө.

Угнай шанга, һадаатан бүхэжөө

Ураг худаар улам саашаа баяжаа.

Сагай шэрүүн hалхин, дайнай дүлэн

Сасан үреэ түрэл гаралыем, Росси  соогуур,

Сибирь, гансал Сибирь намда дүтэ

Сарюун дуугаа гансал шамдаа зорюулнаб.

***

Орьёлнууд намайе дуудаһан мэтэ,

Оёоргүй далай татаһан мэтэ

Хэнгэрэг caha махан дабшахаа

Хүлдөө сана углаад шуумайхам.

Горхо зайгаад өөдөөл харайнаб,

Гое гээшэнь, ялаганама зурууд

Ута даа, удаан гүйхөөр!

Зүгөөр

Угаа богони ажабайдал, наһан...

Гараараа тулгалаад, зүрхэеэ даран

Гарахаар урагшаа, шармайнаб дары.

Үгтөөтэй зайда одоошье түрүүлбэб,

Үсэдхэн тэмсэлдэ илалта туйлабаб.

Халуухан мэдэрэл бэеым жэгнэнэ,

Хамагай hайниие намда зүгнэнэ,

Түшэгэнэнэ зүрхэм: түрүүлэн ерээб,

Түби дээрэ эгээл азатайб.

Үбэлэй зүргэдэ олоhон юумэм

Үе наhанайм олзо мэтэл.

НАНГИН БАЙГАЛ

Оодорон ошоhон он жэлнүүд соо

Одоо найдамтай үнэн тулгамниш,

Агуу гайхал! Байгаалиин хэшэг -

Арюун тунгалаг уһата Байгал

Абарга хүсэтэ нангин далай

Эршэтэ хүcэн, энэрил хайра -

Эрьюулгэ долгид соош, ногоон нюдэд

соош,

Уhанай асари захагүй нэлэнхы

Удxыeнь тааха арга үгыл.

Үргөө гэрни эндэ, Байгалай эрьедэ.

Үнэн хубим эндэ, нангин газарта.

Байгал - хүндэмүүшэ зоноймнай хани

Сибириин еhотойл Меккэ мүн,

Һэшхэл, этигэлнай зуугаад

жэлнүүдтэ.

САГААН ҺАРА

Сагаан hapa, сагаан эдеэн,

Сагаан шүлэг, сагаан саһан...

Самаряа дуута зуун жэлнүүд -

Сагай долгиндо унтарһан түүдэгүүд.

Ухаандам мүндэлнэ гэнтын бодолнууд

Удхатай нюуса тааха гэhэндэл,

Үндэр тэнгэриин сэхэ заабаришуу

Үлгэн дэлхэйн ёhотой даабаришуу.

Сагаан hapa, сагаан бодолнууд -

Сарюун хүсэлөө бэдэрhэн үенүүд,

Зориhон зaмдaм гэрэл тарааһан

Зула бадарна - заяа үршөөһэн.

Сагаан hapa. Орьёлой саhаншье,

Сархаг архишье сагаагаар эрьенхэй,

Һүн сагаан горходые гаталан,

Һүмбэр уулын үндэртэ тэгүүлнэб.

Огторгойн бурхад үршөөг намайе,

Ордоhото газаршье хайрлаг намайе,

Һүөөр зуураhан хилээмэ баринхай

Һайхан бодолоо үргэн ерэнхэйб.

Байгаалиин хүүхэмби - досоогоо

мэдэрнэб.

Бордоhото үбэлые уринаар

үдэшэнэб.

Шэнэ жэлэй гуламта носооноб.

Шэнэ дуунай дээжэ үргэнэб.

Нангин дурсалга сэдьхэлдээ

бөөмэйлнэб,

Нарата үдэрнүүдые тандаа

хүсэнэб.

ОЛИМП: 30 ЖЭЛЭЙ ОЙ

Үдэрэйм эхин, дуунайм эхин

Үнэн нүхэрни, найдамтай ханим,

Үлгэн дэлхэйн харгынууд эндэ

Уулзан гороолоо Сансарын дүхэригтэл.

Гурган ошоо сагай долгин

Гушан жэлэй зүргөөр зүдхэн,

Ордоhо шуурга ото hэтэлэн,

«Олимп» тээшээл тэгүүлээ замнай.

Уран шүлэг, дуунуудаар зэдэлэн,

Уриhаар зандаа урихан Олимп!

АЛТАН БУЛАГ

Үндэр огторгой, тала, бурхадай үргөө

Угай залгаа, хүгжэмэй зүргэ.

Алтан Булаг - үe сагай холбоон

Арад зоной алтан түүхэдэ.

Алтан Булаг - амидаралта аршаан

Алтан Булаг - орьёл өөдэ зүдхэл,

Агуу замбиин гүн шэмэг зүүдхэл,

Амисхаал, агууехэ амисхаал.

Үйлэдэhэн буянаа арьбажуулхаа

хүcэнэб,

Үреэлээ буряад зондоо зорюулнаб,

Үйлын үреэр холбоотой заяамнай

Үеын үедэ таһархагүй лабтай.

Намайе абарhан онгосо -

Найдал, дуранайм түшэг юм,

Байдал соогуур тамарнаш,

Байхал hэлюурынь - ганса юм.

***

Газарай шэмэг, ногоон баялиг

Гайтай хүсэ нөөсэлнэ хаш,

Хуһан, хуша, нарһан - хамта

Хуушанай домог нюунал хаш.

***

Эльбэ жэльбэтэй энэ hүни

Эхэнэр эрэдэ хэрэгтэй гү?

Гансаардалгын гасалан али

Гашууншье haa, ээлтэй гү?

Омог заншни буурахаар бэшэ

Ордоһо дуудан замбуурнаш,

Орёо энэ ондорооешни

Ойлгохын зали олдохо гү?

***

Найгааш, эсээш, түшэг болоһуу,

Нарһан болоод, замдаш бодоһуу.

Надхан байжа, һүүдэр үгэһүү,

Намаа набшаһаа шүүдэр сүршэһүү.

Галина БАЗАРЖАПОВА

буряад хэлэндэ оршуулба.