​Номуудай харалган һэргээгдээ

Манай «Буряад үнэн” сониной ажалай ветеран, манай хүндэтэ ахатан Бата-Мүнхэ Жигжитович Жигжитов өөрынгөө угсаата нютаг Үбэр-Байгалые түлөөлжэ, “Хоёр үндэрэй хормойдо” гэһэн номоороо эрхим номуудай тоодо ороо. Энэ ном Үбэр-Байгалай Агын Буряадай тойрогой захиргаан мүнгэ һомолжо хэблэһэн байна.

Бүгэдэ буряадуудай уласхоорондын “Алтаргана” нааданай хэмжээндэ “Буряад хэлэн дээрэ хэблэгдэһэн номуудай” харалган дахин һэргээгдэбэ. Урда жэлнүүдтэ үнгэрхэдөө, холо газар руу ном шэрэжэ асарха бэрхэшээлтэй гээд, энэ харалган болюулагдабашье, Буряад орондо “Алтаргана” эмхидхэгшэд үнгэргэхэ гэжэ шиидэһэн байгаа.

Бүхыдөө харалганай анхаралда 94 ном табигдаа. Буряад оронһоо, Үбэр-Байгалай хизаарһаа, Эрхүүгэй можоһоо, Москваһаа, Монгол, Хитад гүрэнүүдһээ нара хараһан шэнэ номууд эльгээгдээ. Эдэ харалганай шүүгшэ бүлэгэй түрүүлэгшэ Буряадай гүрэнэй университедэй багша, педагогикын эрдэмэй дид-доктор Сергей Гармаевич Ошоровой тэмдэглэһээр, харалганда ерэһэн номууд һайншье, муушье талануудтай байгаа.

- Сэхыень хэлэхэдэ, буряад хэлэн дээрэ ном олоор хэблэгдэдэг болоһониинь һайшаалтай. Үхибүүдтэ зорюулагдаһан номууд ехэ анхарал татаа. Эндэ хэлэхэдэ, олон һайн ажалнууд байгаа. Жэшээнь, оюутан Филипп Стефаниин бэшэһэн “Нарата майла” гэһэн ном бүгэдэндэ һайшаагдаа, тон үхибүүдэй үзэхөөр ном гэжэ тоологдоо. Зүгөөр, хүүгэдтэ зорюулагдаһан номууд хадаа үнгэтэ зурагуудтай, һайн шэмэглэлтэй, ород онтохонуудай номууд яагаад шэмэглээтэй байдаг бэ, тэрээн мэтэ гоё зурагуудтай, үхибүүдэй һонирхон хаража уншахаар байха ёһотой, - гэжэ Сергей Гармаевич тайлбарилба.

Хэды һонин удха шанартай зохёол байбашье, үхибүүдэй анхарал татажа, уншаһайб гэжэ хүсэлхэ үнгэтэ зурагуудаар шэмэглээгүй номууд хойшоо гарана. Харин тон ород арадай элдэб онтохонуудай номууд мэтээр бүтээгдэһэн “Байгалай басаган Ангар Гоохон” гэһэн Ольга, Ирина Ертахановануудай (Буряад орон) ном эгээл эрилтэдэ тааража, түрүүшын һуурида гараа гээд хэлэлтэй. Мүн лэ Үбэр-Байгалай Дугарова Дарима Батоевнагай “Алтан туяа. Би өөрөө” гэһэн ном, Буряад Уласай Мункуева Надежда Ринчиновнагай “Алтан аяга” гэһэн номууд “Хүүгэдтэ зорюулагдаһан эрхим номууд” гэһэн шэглэлдэ түрүүлээ.

“Уран һайханай ном” гэһэн шэглэлдэ Буряад Уласай Дабаев Валерий Цыренович «Александрина» гэһэн номоор, Үбэр-Байгалай Бата-Мүнхэ Жигжитов “Хоёр үндэрэй хормойдо” гэһэн номоор, Үбэр-Монголой Санжааешын Сэмжэд “Бага балшар наһанай дурдалганууд” гэһэн номоор түрүүлбэ.

“Эрдэмтэ номууд болон публицистикэ” шэглэлдэ Буряад Уласай Ленхобоев Галдан Викторович “Ашата һайхан заяан” гэһэн номоор, Буряадай гүрэнэй бүлэг багшанар Бадмаев Булад Бадмаевич, Бадмаева Ольга Бальжинимаевна, Буянтуева Гэрэлма Цырендашиевна, Забанова Оюна Александровна, Халхарова Лариса Цымжитовна гэгшэд “Буряад уран зохёол” гэжэ номоор, Монгол ороной Дашанимын Болдбаатар “Дадал сумаас гарбалтай” гэһэн номоор түрүүлбэ.

“Буряадууд болон буряад соёл тухай элдэб хэлэн дээрэ” гэһэн шэглэлдэ Алхансаева Сильва, мүн “Усть-Ордын үнэн” гэһэн сониной редакциин ажалшад гээд “Удха узуураа сахия” гэһэн номоор шалгараа.