​Тэнгэриин бэшэгэй үзэсхэлэн

Буряад Уласай Үндэһэнэй номой санда “Сэдьхэлэй Сүмбэр” гэһэн монгол уран бэшэлгын үзэсхэлэн боложо дүүрэбэ. Монгол уран бэшэлгын уласхоорондын холбооной нарин бэшэгэй дарга Содномой Цэнгэлбаяр зохёохы ажалайнгаа дээжые эндэ дэлгээһэн байна. Үзэсхэлэнэй нээлтэдэ Буряад Уласай Үндэһэнэй номой сангай захиралай нэгэдэхи орлогшо Р.К. Щербакова, Улаан-Үдэдэ Уран бэшэлгын “Тэнгэриин бэшэг» түбэй түрүүлэгшэ Д.Ж. Дамбаева, Буряадай арадай ирагуу найрагша Б.С. Дугаров, түүхын эрдэмэй кандидат Г.Г. Чимитдоржин болон бусад мэндэшэлбэ. 

С. Цэнгэлбаяр нёдондо жэлдэ Ц.Сампиловай нэрэмжэтэ музейдэ үнгэргэгдэһэн “Тэнгэриин бэшэг” гэһэн монгол уран бэшэлгын үзэсхэлэндэ эдэбхитэйгээр хабаадаа һэн. Уран бүтээлшэ “Сэдьхэлэй Сүмбэр” гэжэ сомог хэблүүлһэн, тэрээн соогоо монгол уран бэшэлгын янза бүриин хэлбэринүүдые: монгол бэшэг, тодо үзэг, вагиндра үзэг, эбхэмэл бэшэг, тамга болон бусад уран бэшэлгэ оруулаа. 

Содномой Цэнгэлбаяр Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арадай Уласай Баяннуур хотодо 1974 ондо түрэһэн байна. Урад монгол яһатан, ээзгийшэн обогтонһоо уг удамтай. Хитад Уласай Баруун хойто Үндэһэнэй ехэ һургуули 1998 ондо түгэсэжэ, уран зураашын мэргэжэлтэй болоһон байна. Цэнгэлбаяр Үбэр Монголдоо монгол уран бэшэлгын олон үзэсхэлэн эмхидхэһэн, хабаадаһан гээшэ. Монгол Уласай Юрэнхылэгшын эбигээл доро 2015 ондо Улаан-Баатарта тэрэнэй уран бүтээлэй “Мүнхэ тэнгэриин бичиг” гэһэн үзэсхэлэндэ эдэбхитэй оролсоһон юм. 

Ородой Холбоото Уласай Буряадта, Хальмагта, Францида уран бүтээлээ харуулһан байна. Монгол хэлэнэй уран бэшэлгые дэлгэрүүлхэ, хүн зониие һонирхуулха хэрэгтэ, соёл, урлагта С.Цэнгэлбаяр горитой хубитаяа оруулжа ябаһан хүн. Монгол туургатанай 13 дугаар зуун жэлһээ шудалжа, абажа ябаһан хуушан монгол бэшэг уйгаржан бэшэг гээд нэрлэгдэдэг байһан, 20 дугаар зуун жэлдэ Хальмагта, Буряад Уласта, Монгол орондо орхигдоһон гэжэ мэдэнэбди. Харин Үбэр Монголдо хэрэглэгдэһэн зандаа. 

Үбэр Монголой сэсэн ухаатай ударидагша Улаанхүү “эхэ эсэгынгээ үеһөө үедэ абажа ябаһан монгол хэлэ, бэшэгээ алдажа болохогүй” гэжэ хэлээд, түрэл хэлэеэ аршалжа шадаһан юм. Монгол уран бэшэгэй үзэсхэлэн хужарлан хаража байхадаа, ямар гоё бэшэгтэй буряад-монголшууд гээшэбибди гэжэ бахархан баясамаар байгаа. Монгол бэшэг шудалха, уран бэшэлгэдэ һураха дуратайшуул Буряад орондо олошоржо байна. Иннокентий Сотников, Дулма Токтохоева багшанар монгол бэшэгтэ олохон зониие һургаа юм. Дээдэ-Онгостойн Зандан Жуу түбтэ, Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулида, Эб найрамдалай байшанда монгол бэшэгэй курсануудта олохон зон һуража гараад, өөһэдөө дам саашаа һуража байдаг. Юбилейный-Сити гэһэн худалдаа-зугаасалгын газарта, Зандан Жуу түбтэ Цэнгэлбаяр багша монгол уран бэшэгтэ һургалгын хэшээл үгэһэн байна. 

Буряад яһатан монгол үндэһэтэнэй нэгэл мүшэрхэн, тиимэ тула хуушан монгол бэшэгээ мэдэхэеэ тэгүүлдэг хүнүүд олон болог лэ гэжэ хүсэе! 

Эрдэм бэлигэй үндэһэн 

Монгол бэшэг,

Эзэн Чингисэй баталһан 

Тэнгэриин хэшэг! 

Улад Буряадай дээдын бахархал – омог, 

Урда сагһаа дамжан ерэһэн – Ехэ бэлэг! 

Үзэсхэлэн нээлгын үедэ

С.Цэнгэлбаяр, Б.Дугаров

С.Цэнгэлбаяр, Г.Чимитдоржин, С.Раднаева

С.Цэнгэлбаяр, Дамдинай Дарима

Намжилма Бальжинимаевагай гэрэл зурагууд