​Түрэлхи хэлэнэй хэшээл

Буряадай багшанарай колледжын захирал Светлана Нимбуева (зүүн гарһаа) Гран-при шанда хүртэһэн Лхагважав Алтанчимэг (баруун гарһаа 2-дохи) ба тэрэнэй багшанар

“Түрэлхи хэлэнэй хэшээл” гэһэн гаршаг доро уласхоорондын урилдаан Буряадай Уласай багшанарай колледжын дэргэдэ үнгэрһэн долоон хоногто эмхидхэгдэһэн байна. Анха түрүүшынхиеэ болоһон хэмжээ ябуулгада Хитадай, Монголой, Үбэр Байгалай хизаарай, Эрхүү можын, Буряадай оюутад болон тэдэнэй багшанар хабаадаа.

Буряад хэлэ үзэдэг оюутадай дунда харалга үнгэргэхэ тухай үнинэй һанаатай байһанаа Буряадай багшанарай колледжын захирал Светлана Нимбуева мэдүүлбэ.

- Энэ үүсхэлээ Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманда дуулгахадамнай, дэмжэһэн байна. Тиихэдээ ганса өөһэдынгөө оюутадай дунда үнгэргэнгүй, суг хамта 10 гаран жэл соо нягта харилсаа холбоотойгоор хүдэлжэ байһан нүхэдөө уряабди. Монголой гүрэнэй багшанарай һуралсалай дээдэ һургуулиин, Ара Хангай аймагай болон Хитадай Хүлэн Бүирэй багшанарай дээдэ һургуулинуудай оюутад айлшаар буужа, манай урилдаанда хабаадаа. Үшөө тиихэдэ Эрхүү можын Боохоной багшанарай колледжын болон Үбэр Байгалай гүрэнэй дээдэ һургуулиин түлөөлэгшэдэй ерэхэдэ, ехэ баярлаабди, - гэжэ Светлана Нимбуева хөөрэнэ.  

Багшын мэргэжэлээр иимэ ехэ хэмжээнэй урилдаанда 18 оюутан хабаадаа гээд хэлэлтэй. Тэдэ гурбан шатаһаа бүридэһэн дабаануудые гаталжа, ерээдүйдэ бэрхэ багшанар болохоо ябаһанаа гэршэлээ.

Хэшээл үнгэргэлгэ

- Түрүүшын шатада хабаадагшад өөртэеэ танилсуулаа. Табан минутын туршада хүн бүхэн түрэл хэлэнэйнгээ баялиг харуулха даабаритай байгаа. Багшанар тон ехэ ажал хэшээлһээл гадуур ябуулна бшуу. Тиимэһээ энэ урилдаанай гуримда заал һаа түрэл хэлэеэ, түүхэ болон ёһо заншалаа һэргээн, ерээдүйн үетэниие хүмүүжүүлхэ ажалые хоёрдохи шатада даалгаһан байнабди. Манай мүрысөөнэй гол шата хадаа хэшээл үнгэргэлгэ боложо үгөө. Хабаадагшад ганса хэшээл үнгэргөөд гарашаха бэшэ, мүн тэрээнээ шэнжэлхэ шадабарияа харуулаа, - гэжэ Буряадай багшанарай колледжын буряад хэлэ бэшэгэй болон арадай соёлой факультедэй декан Баярма Лхасаранова урилдаан тухай тобшохоноор хөөрэнэ.

Урилдаанай үедэ аяар 10 шүүгшэ хүдэлһэн байна. Табаниинь хэшээл үнгэргэхые хаража, өөһэдынгөө сэгнэлтэ табяа. Мүн нүгөө табаниинь хэшээлһээ гадуур ябуулһан ажалтай танилсаа.

Мэдээжэ сэтгүүлшэн, уран зохёолшо Николай Шабаев мүнөөдэрэй оюутадай - үглөөдэрэй багшанарай ажал сэгнэжэ баярлаһан тухайгаа бултанда мэдүүлээ.

- Манай Буряадай газар дайда дээрэ сугларжа, харилсажа, бэе бэеһээнь һайн һургаал хаража, һайн сэгнэлтэдэ хүртэжэ байһандатнай баяртай байнабди. Таанадта энэ ехэ туһатай хэрэг гээшэ, - гэжэ Николай Шабаев урилдаан тухай һанамжаараа хубаалдаа. – Ерээдүйн үетэниие хүмүүжүүлхэ болон һургаха багшанарые бэлдэдэг һургуулинууд олон. Теэд тэдэ өөр өөрын тогоон соо бусалжа ябангүй, оло олон нютагуудай дээдэ, дунда һургуулинууд хамтаржа, иигэжэ хоорондоо бэе бэеэ сэгнэжэ, хаража, дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа байхадань һайшаамаар гээд һанагдана.

Хабаадагшад элдэб янзын хэшээлнүүдые үнгэргэһэн байна. Ехэнхи ушарта тэдэнь ёһо заншалда зорюулагдаа. Жэшээлбэл, Улаан-Баатарһаа ерэһэн оюутад монгол бэшэг, заншалта нааданууд, гэр тухай хэшээлнүүдые дурадхаа. Барга угсаатанай һэеы гэр, тэмээн тухай Хүлэн Бүирэй хабаадагшад хөөрөө.

Анастасия Даниленко

Һонирхолтойнь гэхэдэ, хэшээлнүүд аяар табан хэлэн дээрэ үнгэргэгдөө – буряад, монгол, хитад, ород, поляк. Боохоной багшанарай колледжын Анастасия Даниленко “Поляк хэлэнэй абяанууд” гэһэн сэдэбээр хэшээл үгөө. Буряадай багшанарай колледжын 4-дэхи курсын оюутан Даолисэнь хитад хэлэн дээрэ буряадай эдеэнэй дээжэ тухай хөөрэһэн байна.

Шэнэ үеын эрилтээр

- Һүүлэй үедэ ФГОС-ой эрилтээр шэнэ гуримаар хэшээлнүүдые үнгэргэхэ гэжэ бүхы багшанар оролдожо байна ха юм даа. Манай дээдэ болон дунда һуралсалай гуламтануудта оюутадаа эгээл энээндэ һургажа, шэнэ сагта таарамаар хүдэлжэ шадаха ажалшадые бэлдэжэ эхилэнхэй гэжэ тус урилдаан харуулба, - гэжэ жюриин түрүүлэгшэ, педагогикын эрдэмэй дид-доктор Сергей Ошоров хэлэнэ. – Һургуулинуудта хэшээлнүүднай 45 минута соо үнгэрдэг ха юм. Харин эндэ 20 минута хабаадагшадта үгтөө. Хэды тиигэбэшье, оюутаднай мүнөө сагта таарама элдэб шэнэ онол аргануудые хэрэглэжэ шададаг байһанаа харуулһандань баяртай байнабди. Эдэмнай ерээдүйдэ ехэ мэргэжэлтэй багшанар болохонь магадгүй гээд найдагдана.

Урилдаанай түгэсхэлдэ бүхы хабаадагшад һайхан тоглолто наада дэлгээ. Ерээдүйн багшанарнай уранаар шүлэг уншадаг, шадамар бэрхээр дууладаг, хатардаг, хүгжэмэй арадай хэрэгсэлнүүд дээрэ наададаг байһанаа харуулаа. Эдиршүүл иимэл багшанарта заалгахадаа, ехэ эрдэм мэдэсэ абадаг бшуу.

Эрхимүүд тодорбо

Урилдаанда хабаадаһан бүхы оюутадта дипломууд барюулагдаа. Гурбан хүн нэгэдэхи шатын шагналда хүртөө. Монголой гүрэнэй багшанарай һуралсалай дээдэ һургуулиин 3-дахи курсын оюутан Ганболд Эрдэнэболд монгол бэшэг тухай хэшээл харуулжа, нэгэдэхи һуурида гараа. Хитадай Хүлэн Буирай дээдэ һургуулиин багшанарай институдай Цзянь Цянь Джу болон Буряадай багшанарай колледжын Бэликто Раднаев гэгшэд баһал түрүүшын һуури эзэлһэн байна.

1-дэхи шан абагша Бэликто Раднаев

Цзянь Цянь Джу

Монголой Ара Хангай аймагай багшанарай дээдэ һургуулиин 4-дэхи курсын оюутан Лхагважав Алтанчимэг уласхоорондын урилдаанай гол Гран- при шанда хүртөө. Энэ басаган “Зохёолнууд соо Баатар геройн ябадалнууд тухай” гэһэн хэшээл одоошье һонирхолтойгоор үгэжэ шадаа гэжэ жюриин гэшүүд тэмдэглэнэ. Хажуугаарнь Алтанчимэг хонгёо һайхан хоолойгоороо олониие гайхуулһан байна.

- Монголһоо, Хитадһаа ерэһэн оюутаднай практическа талаһаань хэшээлнүүдтээ ехэ анхарал хандуулна гэжэ абаһаар лэ тэмдэглэһэн байнабди. Гран- при абаһан оюутан хэшээлдээ һайнаар бэлдээд ерээ. Өөрын бүтээһэн хэрэгсэлнүүдые ехээр хэрэглээ. Үхибүүдтэй ехэ дүтэ харилсаатайгаар хүдэлнэ. Хэшээлэй эхинһээ түгэсхэл болотор анхаралыень татажа шадаа. Хэды монголоор хэшээл болобошье, үхибүүд юумэ ехээр ойлгожо абаа гээд һанагдана. Тэдэнэй харюугаар энэ ойлгогдоо һэн, - гэжэ Сергей Ошоров тэмдэглээ.

Монгол гүрэнэй оюутад

Буряадай багшанарай колледжын захирал Светлана Нимбуевагай хэлэһээр, хабаадагшад нэн түрүүн хүндэ байдалда бэеэ барижа шадаа.

- Манай һалбарида сагай эрилтэдэ таарама эрдэм мэдэсэ ехэтэй, шадамар бэрхэ багшанар хэрэгтэй болоно. “Шэнэ һургуулида – шэнэ багшанар” уряада манай уласхоорондын урилдаанда хабаадаһан оюутад таараад, бэрхэшүүлэй тоодо удангүй оролсохо гээд найдагдана, - гэжэ Светлана Нимбуева түгэсхэлэй үгэ соогоо хэлээ.

Һүүлэй үедэ юугээ хэдэгээ мэдэдэггүй багшанарые дээдэ болон дунда һуралсалай гуламтанууд бэлдэнэ гэжэ заримашуулай хэлсэдэгые тус урилдаан эгсэ буруушааба. Мүн тиихэдэ мэргэжэл абаһан аад, наймаашанаар, харуулшанаар хүдэлхэ дуратайшуул энэ урилдаанай удаа үсөөрхэ бэзэ.

Ганболд Эрдэнэболд арадай хүгжэмэй зэмсэгээр наадана

Авторай гэрэл зурагууд.