​​Эхэнэрэй юрын бэшэ юртэмсэ

Хүн гээшэ энэ дэлхэй дээрэ тэмээн халаахай мэтээр һалхинда түлхигдэн, хиидэжэ ябахаяа мүндэлэн түрэдэггүй. Энэ газар дээрэ буухадаа, ямар бэ даа юумэндэ һурахаяа, хүгжэхэеэ ерэдэг. Илангаяа эхэнэр хүнэй үүргэ тусхай гүн удхатай юм. Тиимэһээ мүнөөдэрэй сониной хуудаһанда гүн сэдьхэлэй психолог мэргэжэлтэй, ниитэ ажал ябуулагша, юрэдөө, һайхан сэдьхэлтэй, арюун сэбэрхэн Маргарита Дамбаевае урибабди. Маргарита Жаргаловна эхэнэрэй үүргэ, эхэнэрэй жаргал, хайшан гэжэ жаргалтай ажаһуухаб гэһэн мэргэн зүбшэлнүүдээрээ хубаалдаба.

- Маргарита Жаргаловна, нэгэтэ танай хөөрөө шагнаһан байнаб, тэндэ нэгэ гол мэдэсэ ойлгоо бэлэйб: эхэнэр хүн бүһэтэйшүүлһээ ондоохон, өөрын онсо үүргэтэй энэ дэлхэй дээрэ түрэдэг. Энээн тухай хэлэжэ үгыт даа.

- Зүб даа, эхэнэр гээшэ арюун сэбэрхэн уһан мэтэ юм. Сэбэр сэдьхэлтэй эхэнэрэй хүсэн юунтэйшье жэшэшэгүй баялиг гэжэ бурханай номууд соошье, эрдэмтэдэй ажалнууд соошье хэлэдэг. Басагадта хара багаһаань һайнаар, хүндэлжэ хандаха, харин хүбүүдээ хүмүүжүүлхэдээ, басагадые хүндэлүүлжэ һургаха. Хэрбэеэ эхэнэрэй эхин үндэһэ эбдэнгүй хүмүүжүүлбэл, басагантнай саашадаа гэр бүлэ байгуулжа, бэе бэедээ нарин хандасатай байха. Басагаяа багаһаань доромжолжо, баһажа, муугаар хэлэжэ, бадашажа, хараажа болохогүй. Басаганайнгаа гоёжо эхилхэдэ, буруушаангүй, зүб мүрөөр хүгжөөхые оролдохо. Эсэгэ хүн басагандаа шэрүүн хандаса үзүүлхэгүй. Юундэб гэхэдэ, багахан басаганайнгаа эхэнэрэй һайхан шарайе төөрюулжэрхихэ магад. Басагые доромжолоо һаа, басаганай нарин сэдьхэл гомдохо, сэбэр уһан шэнги хадаа бузартахаа һанаха. Эрэ хүнэй табисуур ондоо, өөһэд хоорондохи харилсаан шэрүүн, дайда дүүрэн ябаха, дайн байлдаанда хабаадаха, байдалаа хамгаалха, хара ажал хэхэ, гэр бүлэеэ тэжээхэ гэһэн үүргэтэй түрэдэг. Тиимэл байхадаа, бидэндэ, эхэнэрнүүдтэ, шэрүүнээр хандахаяа һанаха. Хара багаһаа гэртээ шэрүүнээр хандадаг һаань, басаган тиигээд лэ хадамда гарахадаа, шэрүүн хүнэй һамган болохо, тэрэл гайхалтай гүб даа. Харин гэртээ зөөлэхэнөөр хандадаг, басагаа хайрлажа үндылгэхэдэ, басагантнай шэрүүн хүн руу харахашьегүй, тоохошьегүй. Хүбүүе баһал эрэ хүнэй хүгжэлтын харгы абаад хүмүүжүүлбэл, эрэ хүнэй шанар зүбөөр абаха.

- Энэ сүлөөгүй түргэн оршон сагта хайшан гэжэ үхибүүдээ хүмүүжүүлхэ гээшэб? Залуу гэртэхиндэ ямар нэгэ зүбшэл хэлэжэ үгыт даа.

- Үнэхөөрөөшье, энэ мүнөө сагта ажалдаа яаранабди, мүнгэ зөөри олохын түлөө оролдонобди гээд, түрэлхид төөрихэеэ һанадаг. Үхибүүдээ хүсэд хүмүүжүүлхэшье сүлөөгүй ябадаг саг болонхой. Үнэн дээрээ, энэ буруу. Үхибүүдтээ анхарал үлүү хандуулха. Үхибүүе 14-17 наһан хүрэтэрнь ехэл нарин хаража байха, гол түлэб һуурииень һайнаар табижархиха. Олон гэртэхин бэрхээр һургахам гээд оролдодог, ухаа зааха, ажал хэжэ зарахадамнай, бэрхэ болохо гэжэ һанадаг. Мүнөө эрдэмтэдшье өөрынгөө жэшээгээр хүмүүжүүлхэ гэжэ хэлэдэг. Үхибүүдые өөрынгөө жэшээгээр һургаха, гэрэй ажал хэжэ, эдеэ хоолоо шанажа, хүн зониие хүндэлжэ байхада, басагад эжынгээ жэшээгээр гэр бүлынгөө байдал гартаа шанга абажа шадаха бшуу. Эндэ нэгэ ехэ алдуу хэгдэдэг. Намда олон эхэнэрнүүд ерэжэ, зүбшэл һурадаг. Үхибүүд гэр бүлынгөө өөһэд хоорондохи харилсаа хуу хаража байна ха юм, тэдэниие мэхэлжэ шадахагүйт. Зарим эхэнэрнүүд эрэ нүхэрһөө юумэ нюуха, мүнгэ эрихэеэ, гаргаһан алдуу тухайгаа хэлэхэеэ айдаг. Тиимэһээ нүхэртөө сэхыень хэлэжэ, бэе бэеэ ойлголсожо ябаха гээшэ эгээ ехэ сэнтэй. Хэлэхэеэ һанаһан юумэеэ досоогоо баряад байбал, мэдээгүйдөө буруу дуугарха, сухалаа хүрэхэ, зан абаринь хубилха. Мүнгэнэй бэрхэшээлтэй болоһоноо үхибүүдһээ нюуха хэрэггүй. Үхибүүдтэ үнэн сэхэ байдалаа хэлэхэдэ, ойлгожо, намда найдаа гэжэ мэдэрхэ, түрэлхидөө хүндэлдэг болохо.

- Хүн бүхэн, илангаяа эхэнэр хадаа өөрынгөө байдал зохёохо, заһаха аргатай гэжэ хэлээ һэнта, энээниие тайлбарилжа үгыт.

- Би залуудаа сэдьхэл тухай хүсэд ойлгодоггүй һэм. Мүнөө ном үзэдэг болоһоор, бисалгал гээшэ ехэ туһатай гэжэ мэдэрээб. Үдэр бүри нэгэ багахан бисалгал хэжэ байхада туһатай. Бурханай номоор бисалгал хэхэдэ, буян суглуулнабди, бэе махабадай бисалгал хэхэдээ, бэеэ заһанабди. Эрдэмэй талаар, мүнгэ зөөриин талаар, бэе махабадай, элүүр байдалай, гэр бүлын талаар гээд бисалгал хэжэ болоно.

Бүхы хүн өөрынгөө мэдэрэлээр (сознаняар) байнабди гэжэ һанадаг. Үнэн дээрээ бидэниие нарин ухаан – подсознани хүтэлбэрилдэг. Ямар нэгэ ажаһуудалдаа сэдьхэлээ хүдэлгэһэн, һанаата болоһон юумые гүнзэгы нарин ухаандаа оруулжархинабди, тиигээд лэ өөһэдөөшье мэдээгүй байхадамнай, тэрэ юумэмнай хүрэжэ ерэдэг. Эхэнэр хүн гээшэ зосоогоо толитой байдаг. Иимэ гоё аргатайбди, бурхад шэнги. Ямар нэгэ дутуу дундатай байгаа һаа, тэрэнээ заһаха аргатайбди. Амияа дараад, гүнзэгы амилаад, толи бии болгогты, тэрэ толи дээрээ мүнөө байһан байдалаа зурагты. Шэдитэ аршуул абаад, тэрэнээ аршагты. Һүүлдэнь тэрэ толи дээрээ ямар байхаяа һананабта, ямар бэе махабадтай, ямар газарта ажаһуухабта, ямар гэртэй, хэды аша зээнэртэй байхабиб гээд тэрэнээ һанаад, нарин ухаан руугаа, 20 секундын туршада оруулагты. Тиигээд баһа тэрэнээ хүлеэжэ байнгүй, үхибүүн мэтээр мартажархигты. Гэнтэ ерээгүй сагта тэрэ хүсэлһэн юумэнтнай үнэхөөрөөшье хүрэжэ ерэхэдэнь, “үгы, нээрээ, энээн тухай иигэжэ һанаа бэлэйб” гээд мэдэрхэт. Иимэ гайхалтай, гоё юртэмсэ манай эхэнэрнүүдэй зосоо хадагалаатай байна ха юм. Тиимэһээ тэрэниие анхаржа, эхэнэр хүн нарин бисалгалай соёлоо һайн мэдээд, ажабайдалаа, өөрыгөө заһаад, хэдышье ажаһууха аргатай. Бурханай ном соо хүн гээшэ 400 хүрэтэр наһалха аргатай. Анхан бурханай ном соо бэшээтэй, хүн бүхэн туяа байгаа. Хүндэ ямаршье газар хэрэггүй байгаа. Ямар нэгэ бурханай алдуугай юумэн ороод, иимэ бэетэй, бүдэржэ унажа эхилхэдэмнай, Ехэ бурхашуул бидэндэ газар бии болгожо, альга тогтоогоо, эндэ ном үзэжэ, һөөргөө туяа шэнги бологты гээ. Зүб мүрөөр ном уншажа, гэгээн мэдэрэл түрүүлхэдээ, һолонго мэтэ толоржо байха гэдэг ха юм.

Бүхы юумэн памятьтай ха юм. Энэ танай хамар гэнтэ өөрөө би болошоогүй - хэдэн үе дамжуулагдан, танда үгтөө. Тэрээн шэнгеэр бүхы юумэн дамжуулагдадаг. Бидэ хүүгэдтээ зол жаргал, зоболоншье дамжуулха аргатайбди. Зарим гэртэхин ажал хээд жаргалтай байһанаа мэдэрэнгүй, үхибүүдтээ энэ ажал хэжэ, зобожол ябанаб гэжэ хэлэдэг. Үхибүүд сошохо, ажалһаа айха, ажал хэхэдээ, зобохоб гэжэ һанаад, ажал хэхэ дурагүй болодог. Зарим түрэлхид нарин ухаан соогоо гансаараа үлэхэеэ айгаад лэ, үхибүүдээ ходол анхаржа, сүлөөгүй һалиржал байдаг. Үхибүүдынь ажалгүй байхадаа, мүнгэгүй байна, мүнгэгүй байхадаа, түрэлхидһөө холо ошоногүй. Харин тиигэжэ түрэлхид өөһэдөөшье мэдэнгүй, үхибүүдээ ажалгүй, өөһэдһөө дулдыданги болгоно. Тиигэжэ болохогүй. Наһатай болохо бүреэ залуу болохо шухала. Үхибүүдээ наһатай болоторнь һахижа, тэдхэжэ байхагүй, сүлөө ороод, өөһэдыгөө хүгжөөхэ, дуратай юумэеэ хэхэ. Үхибүүдээ хүн болгоод, зүб харгы заагаат. Һонин юумэн гэхэдэ, үшөө ондоо юумэндэ һурахам, үшөө залуу болохом гэжэ һанахадатнай, нарин ухаантнай “аа, энэмнай үшөө саашаа хүгжэхэеэ һанана ха юм даа” гээд, бэетнай үбшэгүй, элүүр энхэ, хүл хүнгэн, ухаан һонор болохот, үшөө олон жэлнүүдтэ жаргалтай ажаһуухат. Гансал ажалдаа бүхы юумэеэ, бүхы сэдьхэлээ үгэжэрхёод, эсэстээ голхорол, гомдол бии болодог. Тиимэл хадань, айнгүй, эшэнгүй, шэнэ юумэндэ һуража, ондоо ажал хэжэ туршажал ябагты.

- һайнта даа, Маргарита Жаргаловна! Олондо ехэ хэрэгтэй ойлгосо хэлэбэт. Таниие болон манай олон эхэнэр уншагшадаа гарахаа байһан Бүхэдэлхэйн эхэнэрнүүдэй һайндэрөөр амаршалнабди.