​​Амарангаа, арадайнгаа хэлэ, соёл шудалаа

Июлиин 8-hаа 14 болотор Байгал далайн эрьедэ ор­шодог Максимиха hууринда Монгол угсаатанай зунай амаралтын уласхоорондын лагерьта буряад шудалалаар һонирходог ахамад ангинуудай һурагшад амарба. Энэ лагерь Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряа­дай гүрэнэй ехэ һургуулиин «Байгал» гэжэ пансионадта Зүүн зүгэй институдай багшанар эмхидхээ.

Энэ удаа Буряадай ара­дай ирагуу найрагша Гун­га Чимитовэй 95 жэлэй ойдо зорюулагдаһан «Уран гуурhан» гэһэн мүрысөөндэ түрүү hуури эзэлэгшэд, мүн буряад хэлээр ба уран зохё­олоор олимпиадада илагшад - хамта дээрээ хорин табан хүн амараа. Хэжэнгэ, Яру­уна, Хурамхаан, Захаамин, Зэдэ, Ивалга аймагуудай һургуулинуудай бэрхэшүүл, Буряадай Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадай ба кадедүүдэй интернат-һургуулиин түлөөлэгшэд, Үбэр Байгалай хизаарай Ага той­рогой, Монгол ороной Дор­нод аймагай Дашабалбар сомоной hурагшад ерэhэн байна.

Түрүүшын үдэр лаге­риин халаанай нээлгын баяр болоо. Хүн бүхэн өөр тухайгаа хөөрэжэ, бэе бэе­тэеэ танилсажа, лагериин гэшүүн болоһые гэршэлһэн нааданда хабаадаа. Удаань һонирхолтой хэшээлнүүд үнгэргэгдэжэ эхилээ. Хита­дай Үбэр Монголой багшын дээдэ һургуулиин багша Ч. Алтанцэцэг ерэжэ, заншал­та гарай бэлэгүүдые бүтээхэ мастер-класс харуулаа.

Монгол хэлэнэй багша С. Ганчимэг хуушан монгол хэлэ бэшэгэй хэшээлнүүдые дурадхаа, Монголой гүрэнэй дээдэ һургуулиин эрдэмтэн Л. Цэрэнчимэд монголшуу­дай хэлэнэй түүхэ ба буря­адуудай соёл болбосорол мүнөө үедэ хэр хүгжэлтэтэйб гэһэн лекци уншажа үгөө.

Сэтгүүлшэдэй “Репортёр” гэһэн студи, буряад уран зо­хёолоор “Уран үгын баялиг” ба “Форсайт” лаборатори, бу­ряад хэлэнэй болон оршуул­гын хэшээлнүүд үхибүүдэй һонирхол ехэ татаа.

БГУ-гай багшанар Оюна Забанова ба Оксана Даре­ева хоёр “Буряад хэлэнэй ерээдүй” гэһэн квест-наада, олон тоото мүрысөөнүүдые ба урилдаануудые зохёон эмхидхэжэ, үхибүүд ехэл сүлөө забгүй байгаа. Ааяма халуун үдэрнүүд тудалда­жа, үхибүүд уһанда шунгажа сэнгээ ааб даа. Теннис, во­лейбол наадажа, сүлөө сагаа үнгэргөө.

Һүүлшын үдэрнүүдтэ “Жэгүүртэ хүлэг” гэһэн зохё­охы хэшээлдэ үхибүүд буря­ад уран зохёолшодой зохёол­нуудые шүүбэрилжэ һураа.

- Буряад Уласай Болбосо­ролой ба эрдэм ухаанай яа­манай дэмжэлгээр энэ сахим хүгжөөхэ программамнай бэелүүлэгдэһэн байна. Үбэр Монголой, Ага тойрогой Сахюурта нютагай басагад хабаадаһан байна. Тиимэһээ мүнөө жэл лагерьнай уласхо­орондын хэмжээндэ гараба, - гэжэ БГУ-гай доцент, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй кандидат Лариса Цымжитовна Халха­рова хөөрөө.

Эмхидхэгшэдэй һанамжаар, лагериин энэ ээлжээн­дэ хүсэл зориг ехэтэй, эдэб­хитэй, урагшаа һанаатай, өөрын һанал бодолтой, хүхюу согтой, эрдэмдэ дүршэхэ хүсэлтэй хүбүүд, баса­гад амараа.

- Илангаяа уран зохёол, шүлэг бэшэхэ дуратай үхибүүд олон байна. Дорнод аймагай Танынчимэг ба Ун­дарма гэжэ бэлиг абьяастай, бэрхэ басагад Байгал далайн эрьедэ байхадаа, ехэ зохид шүлэгүүдые зохёожорхино. Буряадаймнайшье үхибүүд даабаринуудые үгэхэдэ, оролдожо, һайнаар дүүргэнэ, - гэжэ багшанар тэмдэглэнэ.

Ёохор, буряад дуун, уран ба аман зохёол, монгол ба буряад хэлэн, мүн со­ёлой талаар хэшээлнүүд үнгэргэгдөө. Уласай Болбо­соролой ба эрдэм ухаанай яа­манай түлөөлэгшэд, «Буря­тия» телерадиокомпаниин хүдэлмэрилэгшэд лагериин ажабайдалаар һонирхожо ерэһэн байна. Эндэ амаржа байһан үхибүүд Буряадайм­най мэдээжэ сэтгүүлшэн Гунсыма Тудуповада дура­тайгаар интервьюнүүдые үгөө ааб даа.

БГУ-гай бэрхэ гурбан ою­утад Оксана Данжалова, Ани­та Дубданова, Сарана Чаг­дурова гэгшэд үхибүүдтэй хүдэлөө юм. Хахасалган дээ­рээ үхибүүдшье, оюутадшье, багшанаршье уяржа, бэе бэедээ дулаахан үгэнүүдые зорюулаа. Илангаяа хүүгэд эндэ иимэ гоёор амарһандаа, һонирхолтойгоор сагаа үнгэргэһэндөө ехэ олзуурхаа.

- Би Байгал далайн эрье­дэ ерээд амаржа байха­даа, ехэ баяртай байнаб. Үдэр бүхэндэ һонирхолтой хэшээлнүүд, мүрысөөнүүд, лекцинүүд болон наадануу­дай эмхидхэгдэхэдэ, ехэ гоё, - гэжэ Захаамин аймагай 11-дэхи ангиин һурагша Дол­горма Данжалова хэлээ.

Долгорма Монгол оронһоо нүхэдтэй болоһондоо ба­яртай. Тэрэ буряад хэлэндээ ехэ дуратай юм, монгол хэ­лээр һонирходог. Тиимэһээ энэ лагерьта тон дуратайга­ар амархаяа ерээ.

Эндэ сугларһан үхибүүд булта һайнаар нүхэсэжэ, эб­тэй эетэй гэр бүлэ шэнги бо­лоо. Үглөө бүри бүгэдөөрэн зарядка хэхэ, хоол баридаг газарта ээлжэлэн туһалха, үдэшэлэн хатар нааданай баттлда хабаадаха... Хүн бүхэндэ үнэмшэлгэ, грамота, гарай бэлэгүүд барюулагдаа.

Лариса Халхаровагай Facebook хуудаһанһаа гэрэл зураг абтаба