Анхан хүүхэлдэйн театрай артистнуудые хүн зон хүсэд танидаггүй һэн. Хүшэгын саана бэеэ нюугаад, хүүхэлдэйнүүдые баряад наададаг байгаа. Харин һүүлэй жэлнүүдтэ онол аргануудынь хубилжа, шэнээр ажалладаг болоходоо, артистнууд зондо харагдадаг болоо. Мүнөө эдэ артистнуудые хүн зон танидаг. Манай мүнөөдэрэй айлшан Арсалан Бидагаров ганса хүүхэлдэйн театрта бэшэ, мүн ондоо ажал ябуулжа, арад зондоо мэдээжэ болоһон гээшэ. Театрай һайндэртэ Арсалан Бидагаровай зохёохы ажалайнь 15 жэлэй ойн баярта дашарамдуулан, бидэ тэрээнтэй хөөрэлдэбэбди.
- Арсалан, та бэлиг шадабаритай, бэрхэ артист гэжэ олондо мэдээжэ. Хүүхэлдэйн театрай артистын ажал өөрсэ.
- Сэхыень хэлэхэдэ, хүүхэлдэйн театрта ажаллаха гээшэ тон харюусалгатай ажал юм. Энэ ажал намда, минии зүрхэ сэдьхэлдэ тон дүтэ. Хүн бүхэн өөрын зам харгытай байдаг. Yнэн зүрхэнһөө наадаагүй һаа, үхибүүд үнэншэхэгүй, үхибүүдые мэхэлжэ шадахагүйш. Сэдьхэлһээ наадажа шадаагүй һаа, театрһаа гараха хэрэгтэй.
- Yхибүүдые ойлгожо шадаха хэрэгтэй ха. Артист сэдьхэлээрээ өөрөө үхибүүн мэтэ байха ёһотой бэшэ гү?
- Тиимэ даа, ямар нэгэ шэдитэ үйлэ хэрэгтэ өөрөө сэдьхэлээрээ үнэншэжэ, этигэжэ харуулаагүй һаа, хүн шамда яажа үнэншэхэб? Ажабайдалай боро юрьеэн соо энэ хара, тэрэ сагаан гээд ябахада, һонирхолгүй бшуу. Тиимэһээ хүн бүхэн сэдьхэлдээ үхибүүн шэнги байха ёhотой. Үхибүүд юумые өөрынхеэрээ ойлгодог, һайхан харасатай, ондоохоноор бодомжолдог зон гүб даа. Энээниие дотороо хадагалан ябаха шухала. Үхибүүдэй хандаса, харилсаанһаа нарин, һайхан, сэлмэг, арюун юун байхаб!
- Та хүүхэлдэйн театрай артист, мүн уранаар үгэ хэлэгшэ, түрэ найр болон бусад хэмжээнүүдые хүтэлдэг гэжэ суурханхайт. Энэ бэлиг шадабариинтнай эхин хаанаһааб?
- Сэхыень хэлэхэдэ, минии түрэһэн эсэгэ Буряад драмын театрай зүжэгшэн байһан, зүблэлтэ засагай үедэ ажаллаһан, мүнөө бурханай орондо ошонхой. Би балшар бага наһанһаа Буряад драмын театр соо үндыһэнби. Бүхы зүжэгүүдэй репетицинүүдые харадаг байгааб, багаһаа үхибүүдэй рольдо наадажа, тайзан дээрэ гарадагшье байһанби. Тэрэ үедэ ажалладаг бүхы бэлигтэй, мэдээжэ артистнуудые хаража, театрай шэдитэ нюусанууд минии анхарал татажа эхилһэн. Томо болоходоо, шүдэнэй эмшэн болохо хүсэлтэй байгааб. Нэгэтэ минии эжы Санкт-Петербургда Буряад театрай артистнуудые hургахань, туршаха гүш гэжэ намда дурадхаһан юм. Би юрэ туршахам гэhэн аад, шалгалта барин гэхэдээ, орошоо һэм. Эжымни олон артистнуудтай дүтэ танил байһан, сэдьхэлээрээ театрые ойлгодог байгаа хаш. Мүнөө би эжыдээ тон ехэ баяртайб. Эжынгээ һайгаар өөрынгөө дуратай ажалда үнэн зүрхэнһөө ажаллажа ябана гээшэб.
- Та ганса хүүхэлдэйн зүжэгүүдтэ наадаад байдаг бэшэ, мүн ондоошье шэглэлээр бэеэ туршажа, бэлиг шадабаряараа харагшадаа гайхуулжа ябадаг гээшэт.
- Минии дүтын нүхэр Олег Юмов Буряад драмын театрта “Турандот” болон “Старик и море” гэһэн зүжэгүүдые найруулжа табиһан юм. Тэндэ минии рольнуудые наадахадамни, хүн зон: “Ши хүүхэлдэйн театрай артист аад, ямар һайнаар нааданабши”, - гэжэ ехэтэ гайхаа ха. Бишье өөрөө абынгаа наадажа байһан театрай тайзан дээрэ наадаһандаа уяраашьеб, тон ехээр баярлаашье, баясаашье һэм. Бидэ, хүүхэлдэйн театрай артистнууд, драмын театрта наадажа шадахабди, харин драмын артист хүүхэлдэйн театрта наадажа шадаха гү – энэ асуудал хэлсээтэй (шоглон энеэнэ).
- Арбан табан жэлэй туршада элдэб харагшадтай ушараат. Харагшад тэрэл зандаа гээшэ гү, али жэл бүри ондоо боложо байдаг гээшэ гү?
- Наадаһаар байтарнай, аяар 15 жэл үнгэршэбэл даа. Энэ юрын ажал бэшэл даа, харин хуби заяанай харгы зам гээшэ. Залуушуулда, эдиршүүлдэ зүжэг харуулха гээшэ нангин хэрэг. Эдэ жэлнүүдэй хугасаада харагшаднай тад ондоо болоо. Минии үетэнэй, дүү хүбүүд, басагадай үхибүүд зүжэг наада харадаг байгаа, мүнөө үшөө ондоо үеын үхибүүд ерэдэг болонхой. Тэрэ үеын харагшаднай томо болоходоо, танай зүжэгүүд дээрэ үндыгөөбди гэжэ баясуулдаг. Мүнөө сагай үхибүүд тад ондоо, хэлэнииньшье, бодолыньшье. Би, 36 наһатай хүн, долоотой хүнтэй хөөрэлдэжэ байхадаа, гайхадагби. Энэ долоотойхон үхибүүн томо хүн шэнгеэр, ухаатайгаар дуугардаг, манай үеынхидhээ тад ондоо hанал бодолтой болонхой. Тиимэhээ ажалаа шэнээр ябуулха гээшэ сагай эрилтэ бшуу. Алишье үе сагта, танхим соо 7 хүн гү, 70, 700-гаадшье харагшад байг, тон адляар, үнэншэмэ һайнаар наадахал хэрэгтэй. Хотын гү, хүдөөгэй үхибүүд гү, томошуул гү, багашуул гү – илгаагүй. Театрта ерээл хадаа манай харагшад гээшэ, бултандань адляар хандаха шухала. Долоон харагшадай нэгэнииньшье һаа, зүжэгэй һүүлээр хараһан зүжэгэй үйлэнүүдые ухаандаа буйлуулжа, бодомжолжо байгаа һаань, ажалнай үрэ дүнтэй гээшэ.
- Сугтаа ажалладаг нүхэд тухайгаа хөөрэжэ үгыт...
- Манай театрта ондоо театрнуудта орходоо үсөөхэн артистнууд ажалладаг. Булта эбтэй эетэйгээр хэлсэжэ, нэгэн дуугаар ажалаа ябуулдаг. Бултыемнай нэгэдүүлдэг хүн хадаа манай ахатан, уран һайханай талаар хүтэлбэрилэгшэ Эрдэни Жалцанов. Эрдэни Бато-Очирович тон бэрхэ хүн гээшэ. Ямар ехэ эрмэлзэлтэй, хүсэл һаналтай, урагшаа тэгүүлһэн бодолтой хүн гээшэб! Эндэ ажалладаг зон, артистнууд, хүүхэлдэй бүтээдэг уран гартан, зураашад, хубсаһа оёгшод – булта нэгэдэһэн, урагшаа һанаатай зон. Тиимэhээ ажалнай урагшатай ха юм. Мүнөө Монгол оронһоо залуу зүжэгшэд ерэнхэй. Хоёр хүбүүд, гурбан басагад. Тэдэ Санкт-Петербургда манай hураhан һургуули дүүргэһэн юм. Манай багшанарта заалгаһан хадаа нэгэл маягаар ажалаа ябуулдаг, һанал бодолнайшье адли. Залуушуултай ажаллахада урматай, тэдээнтэй адли, сэдьхэлээрээ залуу болоһон мэтэ.
- Хүүхэлдэйн “Үльгэр” театр үе болоод лэ, шэнэ зүжэгүүдые табижа байдаг. Тон һайн гэжэ ямар найруулгануудые тэмдэглэхэ байнабта?
- Манай театрай табиһан һайн найруулганууд олон гэжэ хэлэлтэй. Зүгөөр Эрдэни Бато-Очировичай табиһан “Байгалай хүүхэн Ангара” гэһэн зүжэг Ород гүрэн дотор болон хари гүрэнөөршье харуулагдажа, бүгэдэндэ һайшаагдаа. Харагшад “дуулаһан шэнги, уянгатай зүжэг” гэжэ тэмдэглээ бшуу. “Хун шубуун” гэжэ зүжэгтэ харагшад үндэр сэгнэлтэ үгөө юм. Эдэ найруулганууд буряад зон бурхан сахюусадаа сахижа, угаа уһанда хаянгүй ябаха ёhотой гэжэ эдиршүүлые хүмүүжүүлгын талаар тон ехэ удха шанартай. Буряад арад хэн гээшэб, ямар һанал бодолтой, заншал байдалтай зон гээшэб гэжэ ургажа ябаа үетэндэ ойлгуулха гээшэ манай, зүжэгшэдэй, үндэр заяан.
- Һайн даа, Арсалан!