Ким Базарсадаевай нэрэмжэтэ Агын хүүгэдэй уран бэлигэй һургуули эдир уран зураашад, хүгжэмшэд, хатаршад, зүжэгшэд болон дуушадые һургадаг юм. Тус һургуули дүүргэгшэд мүнөө сагта ганса Агадаа бэшэ, мүн Буряад орондошье, Ород гүрэн дотор болон хари гүрэнүүдтэшье суутай мэргэжэлтэд болонхой.
Багшын амжалта – бэлигтэй үхибүүд
Агын хүүгэдэй уран бэлигэй һургуулиин хүмүүжэмэлнүүд ямаршье харалган наадануудта ходол амжалта туйладаг. Эдир соёлшод элдэб янзын зохёохы харалгануудта, алишье хэмжээнэй фестивальнуудта бэлиг шадабарияа харуулжа, һуража байһан мэргэжэлээ мүлижэ ябадаг. Энэ һургуулиин дэргэдэ байгуулагдаһан “Баяр” ансамбль 2017 оной хугасаада ехэ амжалтатай ябаа. Хатарай багша Дарима Аюшиевагай хүтэлбэри доро эдир хатаршад “Гуранёнок” гэһэн уласхоорондын ехэ хэмжээ ябуулгада хабаадажа, амжалта туйлаа. Мүн лэ энэ жэлдэ Красноярск хотодо үнгэрһэн М.С. Годенкын нэрэмжэтэ хатарай харалганда хабаадажа, Агаяа үндэр туйлалтатай бусаа бшуу.
Дарима Аюшиева хадаа найман жэлэй туршада “Баяр” ансамблиин хатарай багшаар хүдэлнэ. Нэмэжэ хэлэхэдэ, тус һургуулиин багшанарай олонхинь эндэл һуража, бэлиг шадабарияа наһанайнгаа мэргэжэл болгожо, шэлэн абана.
Багшын жэшээгээр
Агын хүүгэдэй уран бэлигэй һургуулиин үндэһэн һуури табиһан түүхэтэ багшанар Владимир Жамсаранов, Бальжима Базаргуруева-Рыгдылова гэгшэдтэ Дарима Дашинимаевна хатарай нюуса заалгаһан юм.
Дунда һургуулияа дүүргэһээр, Улаан-Үдэ хотын Зүүн Сибириин соёлой дээдэ һургуулида хатарай таһагай оюутан болоо бэлэй. Эндэ тон түрүүн Аралтай Исаевна Коржулбаева болон Соёлык Санаевна Демина гэжэ бэрхэ багшанартай ушаржа, хатарай оршон руу шурган орожо, бэлиг шадабарияа мүлиһэн. Хореограф мэргэжэлтэй болоод, хатарай багшаар хубиин хэшээлнүүдые үгэдэг байгаа. 2008 онһоо Ага нютагаа бусажа, түрэл һургуулидаа мүнөө болотороо багшална. Дарима Дашинимаевна эрилтэ ехэтэй, шанга багша гэжэ суурхадаг. Хүмүүжэмэлнүүдынь багшынгаа табиһан эрилтэдэ таарама, бэеэ “саб-яб” абаад ябажа һурадаг, хатартаашье харюусалгатайгаар хандадаг. Журам һайтай, хэжэ ябаһан ажалдаа томоотойгоор хандажа, хатараар бэеэ һорижо ябаһан үхибүүд амжалта туйлангүй яахаб даа.
- Үхибүүд ганса хатарта һурана бэшэ, ритмикэ, хүгжэмэй уран зохёол, хатарай түүхэ гээд хэшээлнүүдые шудалдаг. Балет хаанаһаа бии болооб, пуанты гэжэ хатарай гутал хэн зохёогооб гэжэ мэдэхэ ёһотой. Ритмикэ ба гимнастикаар бэеэ һорихо шухала, тайзан дээрэ үйлэ наадажа һурахаһаа эхилээд, олон юумэндэ һурадаг. Гэхэ зуура, классическа хатарта үндэһэлэн, арадай хатарта һураха шухала, - гэжэ Дарима Дашинимаевна хөөрэнэ.
Арадай хатарые ургалһан
Арадай хатарнуудые ехэнхи ушарта “Баяр” ансамбль хатардаг. Энэл шэглэлээр хэдэн жэлнүүдэй туршада эдир хатаршад сууда гаража, холо ойрын фестиваль-харалгануудта илажал ябана бшуу. 2017 оной намар үнгэрһэн “Гуранёнок” гэжэ үхибүүдэй болон эдиршүүлэй уласхоорондын харалганда Монгол, Хитад гүрэнүүдһээ болон Үбэр Байгалай хизаарһаа гээд хамта дээрээ хоёр мянгаад үхибүүд хабаадаа. Энэ үндэр хэмжээнэй харалганда Дарима Аюшиевагай хүтэлбэрилдэг бүлэг I шатын дипломдо хүртэжэ, түрүүшүүлэй тоодо ороо. Энэ харалганда нилээд бэрхэ, мэргэжэлтэ гэхээр эдир хатаршад хабаадаа, ялас гэмэ хатарнуудые гүйсэдхэһэн бэлигтэй-бэлигтэй бүлгэмүүд байгаа гэжэ онсололтой.
Сибириин хатаршад сооһоо түрүүлээ
Үнгэрһэн жэлэй үшөө нэгэ амжалта тухай хэлэбэл, М.С. Годенкын нэрэмжэтэ хатарай һайн дуранай бүлгэмүүдэй жэл бүри үнгэргэдэг ехэ харалганда уригдажа, “Баяр” ансамбль наһанай гурбан бүлэгэй эдир артистнараа абаашаһан байна. Красноярск хотодо үнгэрһэн энэ харалганай жюриин гэшүүд Ага нютагай эдир хатаршадай бэлиг шадабарида үндэр сэгнэлтэ үгөө юм. Арадай хатарнуудай харалганда 7-тойһоо 25 наһа хүрэтэр залуушуулай хабаададаг хатарай 80 гаран ансамбльнууд хаба шадалаа туршалсаа. Сибириин хатарнуудай Красноярскын гүрэнэй академическэ ансамблиин уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ, Ородой габьяата артист Владимир Моисеев шүүгшэдэй бүлэгэй түрүүлэгшэ байгаа.
“Баяр” ансамбль “Баярай жороо”, “Баглаа сэсэг” гэһэн хатарнуудаа дэлгэжэ, мэргэжэлтэдэй үндэр сэгнэлтэ абажа, харагшадые гайхуулаад, “Арадай тайзанай заншалта хатар” гэһэн шэглэлээр түрүүлээ. Мүн Красноярскын М.С. Годенкын нэрэмжэтэ гүрэнэй Сибириин хатарнуудай академическэ театртай тусхай шанда хүртөө юм. Тус харалганда Ага тосхоной үшөө нэгэ “Залуу наһан” гэһэн ансамблиинхид баһал түрүүлээ гээд, нэмэжэ хэлэе.
Гэхэ зуура, дээрэ нэрлэгдэһэн хоёр амжалта “Баяр” ансамблиин түрүүшын туйлалтанууд бэшэ юм, харин гансал жэлэй түгэсхэлдэ туйлаһан илалтанууд гээшэ. Энээнэй урда олон жэлнүүдтэ “Баяр” ансамблиинхид гүрэнэй болон уласхоорондын хэдэн олон хэмжээ ябуулгануудта хабаадажа, оло дахин түрүүлһэн, алдар нэрэеэ нэрлүүлһэн түүхэтэй.
Хатараар журам хүмүүжүүлдэг
Хара багаһаа, һургуулиин үеһөө, соёлой гү, али тамирай ямар нэгэн шэглэлээр һонирхон, бэеэ һориһон үхибүүд хэзээдэшье ажабайдалдаа урагшатай ябадаг. Хаанашье, ямаршье ажалда ябахадаа, бэеэ харуулжа, өөрынгөө һуури оложо шададаг ха юм.
Дарима Дашинимаевнагай багшын зохёохы ажалайн харгы түлэг дунда, ажабайдалдаа үшөө олон үхибүүдые хатарай оньһондо дүршүүлхэ, хатарай ульгам нюусаар үшөөл олон үхибүүдые һонирхуулан хүмүүжүүлхэ. Найман жэлэй туршада Агын соёл ба уралигай һургуулида хүдэлжэ байһан сагтаа гурба дахин выпуск хэһэн байна. 2017 ондо 9 үхибүүн хатарай энэ һургуули дүүргээ. Хүүгэд эндэ 7 жэлэй туршада һурадаг юм.
- Бидэ үхибүүдые тон хатаршан болгохо гэһэн зорилго табинагүйбди. Гэбэшье, энэ хэрэгынь хэзээдэшье саашанхи ажабайдалдань туһатай байха. Минии шабинар тон хатаршад болоогүй. Хоёр басагад ондоо мэргэжэлдэ һуража эхилэнхэй. Гэхэ зуура, хатараа орхихо аргагүйбди гэжэ мэдүүлээ, тэрээндэнь би ехэ урматайб, - гэжэ хатарай багша хөөрэбэ.
Эрхүү хотын оюутан болоһон Саяна Тугдумова дээдэ һургуулидаа һурахадаа, "Степные напевы" гэжэ ансамбльда хатарна. Баһал Эрхүүдэ һурадаг Светлана Дармаева “Алтарганын” нааданда дангинанарай мүрысөөндэ, мүн “Цветок Байкала” гэжэ гоё һайхан дангинанарай харалганда баһал амжалтатай хабаадаһан юм. Үшөө нэгэ һурагшань Буряадаймнай баледэй һургуулиин шаби болонхой. Нэгэтэ Улаан-Үдын баледэй һургуули Ага тойрог гастрольдо ерэжэ, гурбан часай туршада ехэ удха шанартай, гоё һайхан наада табиһан юм. Тиигэхэ үедөө Агын соёлой ба уралигай һургуулиин шабинарые үзэжэ шалгаад, гурбан басагадые шэлээ һэн. Теэд хоёр басагадай түрэлхидынь хүүгэдээ тон балерина болгохо хүсэлгүй байһанаа мэдүүлээд, ганса Виктория Дамдинова Улаан-Үдэ ерэжэ, баледэй һургуулида оронхой.
Мүнөө хатарай багша эдир хатаршадай урда олон дабаа дабаха зорилгонуудые табинхай. Эгээл дүтын хараа түсэб гэхэдэ, март һарада Агада үнгэрдэг “Хабарай сэсэг” гэһэн можонууд хоорондын фестивальда бэлдэжэ байна. Энэ харалган хоёр жэлэй нэгэ удаа үнгэрдэг, үхибүүдэй хатарай бүлгэмүүд Үбэр Байгалай хизаарһаа, Буряад Уласһаа, Шэтэ хотоһоо гээд сугларжа, бэлиг шадабаряараа туршалсадаг. Үхибүүдые ямар нэгэ шэглэлээр хүмүүжүүлхэдээ, шадабарииень мүрысөөнөөр бэхижүүлдэг ха юм даа, тамирайшье, соёлойшье шэглэлээр адлихан.
Цырегма САМПИЛОВА
Дарима Аюшиевагай гэрэл зурагууд