1613
Надежда Эрдынеева (баруун гарһаа)
Энэ наhандаа ухаан бодолоороо, хүсэ шадалаараа хэжэ, бүтээжэ ябаха наhанайнгаа ажал хүдэлмэри, харгы зам зүбөөр оложо, бүхыгөө тэрээндээ зорюулхань шухала. Иимэ hанаа, зорилгоо Захааминай Дүтэлүүрэй арадай театрай хүтэлбэрилэгшэ Надежда Эрдынеева гүйсэд бүтээгээ.
Надя ажалайнгаа намтар hаалишанаар эхилээ. Теэд эжы абынгаа hанамжаар, өөрын дураар Зүүн Сибиириин Гүрэнэй соёлой дээдэ hургуулиин театрай таhагта орожо hураа. Иигэжэ Надя зүб харгы шэлээ юм. Юуб гэхэдэ, багаhаа зүжэг нааданда, дуу хатарта дуратай, hургуулиингаа уран hайханай элдэб наада харалганда оролсодог, түрүү зэргэдэ ходо ябадаг hэн. Дээдэ hургуулияа амжалтатайгаар дүүргэжэ, нютагайнгаа Соелой байшанда уран hайханай хүтэлбэрилэгшөөр ажаллажа эхилхэдээ, элдэб концерт наадануудые бэлдэхэhээ гадна, багахан зүжэгүүдые табижа эхилээ. Дүтэлүүрэй зон зугаа нааданда, концерт зүжэгтэ ехэ дуратай юм. Тиимэhээ зүжэг нааданда бэеэ туршаха наhатайшье, залуушье зониие Надежда Андреевна үсэд нэтэрүүгээр суглуулжа, шанга бэлдэлгэ хэжэ эхилээ. Энэ ажалыень, залуу басаганай оролдолгыень, анхаралтайгаар адаглажа байhан нютагаархидайнгаа хатуухан харалга доро 1985 оной февраль hарада Д-Р. Батожабайн пьесээр табигдаhан «Урбаанай уршагта ябадалнууд» гэhэн түрүүшынгээ зужэг харуулаа hэн. 1987 ондо театр Ц. Шагжинай пьесээр табигдаhан «Хабарай дуун» зүжэгөөр Уласай харалганда хабаадажа, дээдэ шанда хүртөө. 1989 ондо Б. Эрдынеевэй «Галуунууд бусаба» зүжэг табижа, аймаг соогоо буряад театр түрүүшын «Арадай» гэhэн үндэр нэрэ зэргэтэй болоо.
Бүхы зүжэгүүдтээ Надежда Андреевна өөрөө эхэнэрнүүдэй гол нюурнуудые ялас гэмээр наадажа, «Эхэнэрнүүдые эрхимээр гүйсэдхэгшэ» гэhэн 3 үнэмшэлгэнүүдтэй, тэрэнэй шаби 16 наhатай Жаргал Цыренов «Инаг дуранай харгы» гэhэн зүжэгтэ амжалтатай наадажа, Түгнын талын театрнуудай гол шангыень абаа hэн. Үнгэрhэн жэлнүүдтэ Надежда Андреевна зүжэгшэдэй табан халааниие hургажа гаргаа. Театрай эхи табиhан артистнарай үри хүүгэдынь ба аша зээнэрынь наадажа эхилэнхэй. 2008 ондо хүүгэдэй сэсэрлигтэ «Доржоохой» гэhэн театр-студи байгуулаа. Дүрбэ-табатайхан хүүгэдэй гайхан ядарангүй тайзан дээрэ тоб байса буряадаараа наадажа байхадань урматайл даа. Буряад хэлэндээ угаа дуратай Надежда Андреевна, ургажа ябаhан үхибүүдтэ буряад хэлэеэ мартуулангүй, үргэхэ, саашань улам хүгжөөхэ зорилго нэбтэрүүлжэ ябадаг.
Надежда Андреевна өөрөө шүлэг, рассказуудые, зорюулгануудые, сценкэнүүдые буряадаараа зохеодог онсо талаантай юм. «Хүхюу буряад» гэhэн Уласай харалганда хүүгэдые бэлдэхэ ажал урагшатайгаар ябуулдаг юм. 2016 ондо Сультим Гармаев шабинь, багшынгаа зохёоhон «Лута удэр» гэhэн монолог уншажа, Гран-при шанда хүртөө. 2018 ондо Бато Будаев түрүүшын hуури эзэлжэ, «Океан» лагерьтэ амарха путевкоор шагнагдаа. Уласхоорондын «Баатар, Дангина» урилдаануудта хабаадагшадые бэлдэжэ, баhал ехэ амжалта туйлаа. «Золтой нааданай хабаадагша, Захааминай задарюун замбааб!» - ямар удхатайгаар, ульhатайгаар бэшэнэб. Ямар сэдьхэлдэ дулаан үреэлнүүдые зохеодог гээшэб! Тэрэнhээ гадна энэ урилдаанай «Энеэлдэе» гэhэн конкурсын монологуудые зохеодог. Энэ Уласхоорондын урилдаанай аяар 9 дахин Гран-при абаhан хабаадагшадай багшань болоно гээшэ. Надежда Андреевна өөрынгөө эжыдэ адли, ехэ гоёор арадайнгаа дуунуудые дууладаг баhа нэгэ талаантай гээшэ. Аймагайнгаа «Закамна» ансамблиин гол дуушан боложо, бухы Буряад оронойнгоо, Агын тойрогой, Монгол ороной нютаг нютагаар дуугаа дуулажа суурхаа.
Соёлойнгоо байшанай арадай аман зохёолой «Золгоё» бүлгэмтэеэ 2017 ондо Сочи ошожо, Уласхоорондын «Море талантов» харалганай Гран-при абаа. 2018 ондо Буряад орондомнай үнгэрhэн «Алтаргана» нааданда аймагай аман зохёолой «Уран-Дүшэ» бүлгэм ехэ амжалтатай хабаадажа, Гран-придэ хүртөө. Энэ бүлгэмэй «Хүбшын адуушадай найр» гэhэн сценариин автор ба гол найруулагшань Надежда Андреевна гээшэ.
Ажалайнгаа хажуугаар нютагайнгаа ба аймагайнгаа хамтын ажалда ехэ эдэбхитэйгээр хабаадалсадаг. Гурбан жэлдэ «Захааминай малшад – манай баялиг» гэhэн дэмбэрэлтэ хэмжээ ябуулгада хабаадалсажа, холын малшадта хүхюутэй зүжэгүүдээ харуулжа, энеэдэтэй зугаагаа хөөрэжэ, hайхан дуугаа дуулажа, малшадай ехэтэ хүлеэдэг зүжэгшэн даа.
Нютагайнгаа hунгалтын комиссин түрүүлэгшээр 15 жэлдэ хүдэлөө. Мүнөө сомоной зүблэлэй һунгамал, «Буян» ТОС-ой түрүүлэгшэ юм.
Иимэ ехэ бэлиг талаан нэгэ хүндэ байха гээшэмнай гайхалтай!
Надежда Андреевна хоёр бэрхэ хүбүүдээ үргэжэ, ажабайдалайнь харгыда гаргаа, хоёр ашатай.
Надежда Андреевна Буряадай Засагай, Арадай Хуралай олон тоото медаль, грамотануудаар шагнагдаhан, Буряад Уласай соёлой габьяата худэлмэрилэгшэ, 2017 оной дүнгөөр Буряад Уласай соёлой эрхим хүдэлмэрилэгшэ, аймагай соёлой ажалшадай хоорондо «Жэлэй хүн» гэhэн нэрэ зэргэтэй, ёhотой бэрхэ соёлой ажалшан гээшэл даа.
Сагаахан сэдьхэлтэй, урагшаа hанаатай, нютаг, аймаг соогоо хүндэтэй Надежда Андреевна шабидаа дэлхэйн бүхы hайханиие хүсөөд, талаан бэлигээ мүлижэл байхыень хүсэнэб.
Авторай дурадхаһан гэрэл зураг
Александр Шагдуров, Россиин гэгээрэлэй отличник, Захаамин, Дүтэлүүр
