​Дари хүгшэнэй хэлэһээр

Олон хүдөө нютагуудаар ород хэлэндэ тулюурхан зон баһашье олон байха даа. Ород хэлэн дээрэ хүнһээ юумэ асууха гү, али харюусаха гэхэдээ хэрэгтэй үгэеэ оложо ядаха, тиимэһээ шада - яда, һарюу – мурюу дуугаралган али олон болодог бээ! Тиигээд ородоор ярилдажа байһан хүнөө ехэтэ гайхуулжа, хожомынь ушар удхынь ойлгоходоо, хүхэ модон энеэдэ наадан дэлгэрдэг ааб даа. Нэгэ хэдэн шог, ябаган зугаа уншагшадтаа дурадханаб.

Үбһэ сабшалгын үедэ Дари хүгшэн үбэлжөөндөө хүбүүнэйнгээ сабшаһан үбһэ эрьюулжэ, урбуулжа хатаагаад, тэрэнээ тармажа бухалладаг байһан. Тиихэ үедэ колхозой центртэ оршодог интернат һургуули дүүргэһэн үншэн хэнзэ хүбүүд басагадые олон малшадта колхозой дарганар асаржа, ажалай дүй дүршэлтэй болгожо табихыень байлгадаг байһан. Дари хүгшэндэшье баһа нэгэ ород хүбүүе асараа һэн. Тиигээд нэгэтэ хатанхай үбһэеэ тармажа бухаллая гэхэдээ, энээндээ юун гэхэ болонобиб даа гэжэ нэгэ хэды соо бодолгото болоһоной удаа иигэжэ хэлэбэл даа: «Андрюхоо, пойдём сено грабить». Тэрэнь нюдөө сабшасагаан байтараа, баһа: «Колхозное, что-ли?» гэһэн гэхэ.

***

Нэгэтэ Дари хүгшэн пенсиеэ абаад, город ерэжэ, хотын дэлгүүрнүүдээр эсэтэрээ ябаад, одоошье хэрэгтэй, абаха гэһэн юумэеэ обёоржо, «остойкын» саана зогсожо байһан нэрһэн хүхэ нюдэтэй ород басаганда хандахадань, тэрэнь мохи жажалжа байһанаа уриханаар энеэбхилэн: «Вам чего?» гэжэ асууба. Тиихэдэнь хүгшөөдэй «Обжору» гэбэл даа. Ород хүүхэнэй аманиинь ангайшоод, жажалжа байһан мохиёо гартаа абажа, ехэл гайхаһан хэбэртэй, эрьелдэжэ байгаад, иишэ тиишээ хараашална. Нэгэ хэды сагай үнгэрһэн хойно һэгээ ороһон наймаашан басаган толгойдоо нэгэ бодол оруулһан шэнги боложо, метрын шугам абажа, хүгшэнэй гартань барюулхадань, тэрэнь басаганай арада байһан абажур шугамаараа заагаа һэн.

***

Хүршынгөө хүбүүн Гатабтай Дари хүгшэн хүнгэн «Жигули» машинаар Улаан-Үдэ гаража ябаба. Хори хүрөөгүй ябатараа, машинынь хойто нэгэ сахариг хиигээ табижархиба. Урид нэгэ багаханаар гэмтэһэн байжа, яба ябаһаар хиигээ табиба ха юм даа. Зай яахаб, жолоошон Гатаб дары «запаскаяа» гаргажа, тэрэ доронь сахаригаа һэлгээд орхибо. Саашаа гүйлгэлдэжэ, Хори тосхон ороод, «шиномонтаж» хараашалжа ябатарынь, зорёолһон юумэндэл тугаар һэлгэһэн сахаригынь хадааһа «барижархиба». Золынь боложо, шиномонтаж холо бэшэ харагдажа байгаа һэн. Гатабай домкрадаар машинаяа үргэжэ, сахаригаа мулталжа байхадань, Дари хүгшэн ойронь дүтэлөөд: «Юрэдөө, хоёр-гурбан запаска абаад ябахын аргагүй байгаа юм гү?» гэжэ енгүүтэйгээр хэлэхэдэнь, Гатаб хэлэхэ юумэеэ оложо ядаад, миин лэ дуугай байжа үгөө һэн.

Һүбэлгэн Баир

Нэгэдэхи ангиин һурагшад хэшээлдээ. «Хонхо жэнгиргэдэг хүниие ородоор хэн гэхэ ёһотойб?» гэһэн асуудал багшань һурагшадайнгаа урда табихадань, һүбэлгэн тэршээ Баир хүбүүхэн гараа үргэбэ. «Зай, хэлэ даа, Баир, хэн гэхэб?» гэхэдэнь. «Позвоночник ааб даа», гэжэ тэрэнь тордиһогүй харюусаа юм.

***

Баир хүбүүхэнэй эжынь Баирай дүү Бадмые эрхэлүүлхэ үедөө «Хуба шарахан Бадмаашха, ородтол адли Бадмаашха», гэжэ байжа хэлэхыень Баир дуулаад, ехэтэ һанаагаа зобоһон янзатай: «Эжы, Бадмамнай томо болоходоо, буряад болохо гү?” гэжэ асуугаад, түрэлхидөө ехэтэ хүхеэһэн юм.

(Үргэлжэлэлынь хожом гараха).