840
Япон гүрэндэ ажаһуудаг Наталья Санжиева түрэл һайхан Буряад ороноо япон арадта танюулжа, аяншалга хүгжөөлгын ажал ябуулдаг һэн. Арюун һайхан, тунгалаг сэбэр уһатай Байгал далай үзүүлхэеэ аяншалагшадые һүүлшынхиеэ асархадань, гай ехэ түймэртэй 2015 он байгаа.
Байгалай уһанай нюруу доошолжо, онгосодоошье һуужа ядаа бэлэй. Аяншалгын эмхи энээнһээ урид омоли гал дээрэ шаража хүндэлдэг аад, хүрэһэн загаһа шаража үгэдэг болоо. Байгал тойроод хаяатай нобшо ноохойшье һайхан үзэгдэл үзүүлээгүй.
Тиигэһээр Байгал шадар руу аяншалгын асуудалда һонирхол бууража, Наташа хайшан гэжэ түрэл орондоо туһалхаб, ариг сэбэр байдал сахин, байгаалияа хамгаалхаб гэһэн асуудалда абтажа эхилээ.
- Буряад Уласай аяншалга эрхилдэг эмхинүүдтэй байгаалиин байдал тухай хөөрэлдөө ябуулһаар байтарни, 2017 он хүрэжэ ерээл даа. Япон гүрэнэй шэнэ оньһото аргануудые Буряад орондо нэбтэрүүлхэ хүсэлтэйб. Байгалай байдал хэсүү. Тэрэ ургаһан спирогира ногооень тогтомол уһантай холбожо байгаабди. Манай болон хари гүрэнүүдэй олон ажахынууд уһа сэбэрлэлгын ажал ябуулдаг. Гэхэ зуура, асуудал шиидхэхэ арга бэдэрхэдээ, хэдэн бэрхэшээлнүүдтэй ушараабди, - гэжэ Наталья хөөрэнэ.
Байкальскын ЦБК-гай хорото хаясануудаар дүүрэһэн газарнуудта модохишоһон ургамал – лигнин бии болонхой. Энэ хадаа бэлээр үгы хэгдэдэггүй, орёо холисотой бодос гээд эрдэмтэдэй бэшэ, юрын хэлээр тайлбарилая. Тэрэниие жэжэ зүйлнүүдтэ бутарган һалгахадаа, фармальдегид хэрэглэдэг. Тиимэл хадань, энэ хэрэгээр Наталья Санжиева һонирхожо эхилээ.
- Лигнин тусхай субкритическэ (ехэ даралта доро 370-аад градус болотор халааһан) уһанһаа үгы болохо аргатай гэжэ эрдэмтэд шэнжэлээ. Хэдэн эмхинүүдэй ажалтай танилсаһаар, Судзуки Тосикацу гэһэн япон эрдэмтэнтэй уулзаабди. Энэ хүмнай ALIN гэһэн түхеэрэлгэ зохёоһон байна, - гэжэ Наташа тайлбарилба.
Энэ түхеэрэлгэнь бүхы органическа бодосуудые буталан, үгы хэхэ аргатай. Япон эрдэмтэдтэй, энэ ажал эрхилэгшэдтэй уулзажа хөөрэлдэһэнэй удаа ЦБК-гай оршодог Эрхүү можын хүтэлбэритэй холбоотойгоор ажалаа ябуулха шухала болоо. Байгал далайн байдал манай гүрэн дотор байгаали хамгаалгын эгээл шухала асуудал болонхой. Тиимэһээ Ород гүрэндэ энэ талаар эмхидхэгдэһэн суглаа хуралдаануудта Наталья Санжиева хабаадаа. Гэбэшье тон хэрэг шиидхэмэ һайн харюу олоогүй. Ородой Холбоото Уласай Байгаали ашаглалгын яаманһаа ерэһэн бэшэг соо саарһанай заводой хорото хаясануудай асуудал нютаг дээрээ шиидхэгдэхэ ёһотой гэһэн харюу үгтөө. Зорюута Москваһаа сэхэ Эрхүү, Улаан-Үдэ руу Наташын ерэхэдэ, даб гэмэ, хэрэг шиидхэхээр асуудалнуудые хэншье хэлсээгүй. Зүгөөр Буряад Уласай Толгойлогшын уялгануудые тэрэ үедэ дүүргэжэ байһан Алексей Цыденов анхаралаа хандуулаа. Тэрэ Япон гүрэнэй мүнгэн зөөри энэ хэрэгтэ шэглүүлхэ талаар хэмжээ ябуулгада хабаадахын тула уригдаа. Зүгөөр һунгалтын үе байжа, орондонь уласай байгаалиин нөөсэнүүдые ашаглалгын сайд Юрий Сафьянов ошоһон байна.
Нобшо ноохой шэнээр буйлуулан ашаглаха онсо түхеэрэлгэ хэрэглэхэ тухай дурадхалнууд мүнөө болотор оруулагдадаг. Ямаршье гарзагүйгөөр газар дайда руу булаад байхада дээрэ гэжэ һанамжалха зон баһа бии. Ехэ үнэ сэнтэй хэрэгсэлнүүдые худалдажа абаад, Эхэ һайхан байгаалияа аршалан хамгаалгын асуудалай һаяын сагта шиидхэгдэхэгүйнь эли.
ЛВРЗ–гэй хорото хаясануудай нуурнуудые япон мэргэжэлтэдэй хабаадалгатайгаар шэнжэлэн шалгаа. Дүнгүүдынь һайтай бэшэ. Эдэ бүгэдэ асуудалнууд сагай эрилтээр тобойн бодожо ерэхэл байха, хойнотошоолгүй һаа болохол һэн.
Аяар холын Япон гүрэндэ ажаһуудаг Түнхэн һайхан нютагһаа уг гарбалтай Наталья Халудорова–Санжиевагай үүсхэһэн һайхан хэрэгые манай эндэхи хүн зон дэмжэжэ, ойлгожо, хэрэг шиидхэгдэхэнь дамжаггүй. Саг ерэхэл ёһотой. Аласай холоһоо Буряад һайхан дайдаяа һайжаруулхын, Эхэ байгаалияа, Арюун Байгал далайгаа аршалан хамгаалха гээшэ ёһотойл буянтай, хэшэгтэй хэрэг гээшэ. Буряад басагантай хүн зон танилсажа, нангин хэрэгыень дэмжэхэл ёһотой.
Цырегма САМПИЛОВА
