Даша Гомбожапов
Шубуунай далидал һэбеэд гарашадаг залуу наһан... Теэд эгээл энэ үедэ хүн согтой залитай, “омогтой, тэнэгхэн оһолтой” ябадаг гүб даа.
Амжалтанууд, алдуу эндүүнүүд, бүдэрхэ бодохо тоогүй ушарха. Гэбэшье энэл үедэ үзэхэ юумээ үзэжэ, харахаяа хаража үрдихэ шухала. Эдэбхитэйхэн, эмхитэйхэн, урагшаа һанаатай, холын бодолтой, урдаа табиһан зорилготой, шанга зоригтой, үсэд нэтэрүү залуушуул ябан-ябан, һанаһанаа заатагүй бэелүүлээд байдаг. Заримашуулда тэсэбэришье, тэнхээшье хүрэдэггүй, хахад хухадтань эхилһэнээ хаяжархихашье саг ерэдэг. Теэд энэмнай бэеэ бэдэрэлгэн болоно ха юм. “Өөрыгөө” олохонь хэсүүхэн даа. Эдэ бүгэдэ олон юумэнһээ дулдыдаха. Уг гарбалаа дахаха гээд бии. Табисуур, аза талаан гэжэ байха. Аба эжын һургаал заабари, үетэн нүхэдэй ойлгосо, һургуули һудар, наһанай хани нүхэр...
Иимэ уянгата үгэнүүдээр юундэ зураглалаа захалаабиб гэхэдэ, Мухар-Шэбэрэй залуушуулай эблэл байгуулагдажа эхилбэ. Нютагаархинаа эдэбхижүүлһэн энэ хүдэлөө Даша Гомбожапов, Лариса Митрофанова, Цырен-Пунсэк Будаев, Зоригто Доржиев, Дугар Жалсанов гэгшэд хүтэлжэ байна. Эдэнэрэй хүсэ оролдолгоор залуу халаан нэгэдэжэ, аймагайнгаа хүгжэлтэдэ хубитаяа оруулан, нютагтаа аша туһатай байхын тулада шармайн, түрүүшынгээ хэмжээ августын 12-то эмхидхэбэ.
Түүхэ уудалая, түрүүн байгаа гү иимэ хүдэлөөн?
Иимэ хүдэлөөн урид байһан. 2000 онуудай эхеэр Дулма Содномова Мухар-Шэбэрэй залуушуулые нэгэдүүлэн эдэбхижүүлхэеэ һэдэблэһэн. Сэлгеэхэн Суулгын урагшаа һанаатай Дулма БГУ-гай түүхын факультет түгэсхөөд, аспирантурада һуража ябаа. Тиихэдээ нютагайнгаа хүбүүд, басагадые урижа, хөөрэлдөөнүүдые эмхидхэдэг бэлэй. Буряад хэлэ, бэшэгэй факультедтэ һуража ябаһан би энэ хэмжээнүүдтэнь нэгэнтэ бэшэ хабаадаһан байнаб. Ехэл ашагтай, туһатай уулзалганууд һэн. Гол шухалань гэхэдэ, нютагай залуушуул бэе бэетэеэ танилсаабди, нүхэсөөбди. Хэд байгааб гэхэдэ, Ирина Абидуева, Алдар Гулгенов, Алдар Ванданов, Баярма Жигжитова, Оюна Тарбаева… Ехэнхидээ суулгынхид суглардаг һааб даа. Теэд тиигэнгүй яахаб даа. Сугтаа өөдөө болоһон үетэн нүхэдөө Дулма “диилэхээрээл” дуудаа аабза. Тиимэһээ Түгнын эхинэй намда тон һонин һэн.
Тэрэ гэһээр, он жэлнүүд ошоо. Бидэшье залуу халаан гүүлхэеэ болёобди. Шэнэ һүрэг ургаа. Гэбэшье иимэ уулзалгануудай эхи залгаһан Дулматаяа минии холбоо харилсаан таһараагүй. Бэе бэеынгээ багаханшье һаа, амжалтануудаар урмашажа, һайн, муугаа хэлсэн ябаһаарбди.
Митэб гү, али “Митап”?
Дулма Содномовагай эхилһэн хэрэг мүнөө Даша Гомбожапов халан абажа, нютагайнгаа эдэбхитэйшүүлые нэгэдүүлжэ байнхай. Хошуун-Үзүүрэй энэ хүбүүн нилээд ехэ ажал ябуулаад, олониие хүдэлгэжэ, түрүүшынгээ хэмжээ эмхидхэбэ. Дашые дахан, хэдэн бэрхэ хүбүүд нэгэ һаналаар хамтаржа, Мухар-Шэбэрэй залуушуулай хүдэлөө эрхилнэ. Эдэ хүбүүдэй оролдолго яагаад хажууһаа хараад байхабши? Оролсонгүй байхаар бэшэ...
Буряад Уласай Засагай газарай, Буряад Уласай Арадай Хуралай, Мухар-Шэбэр аймагай захиргаанай түлөөлэгшэдэй, эдэбхитэй залуушуулай хабаадалгатайгаар “Митап” гэжэ хэмжээн Мухар-Шэбэрэй шэб шэнэхэн соёлой ордон дотор үнгэрөө. Англи хэлэнһээ “уулзалга” гэжэ оршуулагдадаг митабые Дулма Содномова ехэ шадамараар хүтэлөө.
Уулзалгын эхиндэ аймагай засаг дарга Владимир Молчанов залуушуулай эдэбхи үүсхэл дэмжэжэ байһанаа мэдүүлээ.
Тэрэшэлэн бүхы сугларагшад хүдөөдэ тохёолдодог бэрхэшээлнүүдые нэрлээд, дүрбэн бүлэг боложо хубаараад, шиидхэбэринүүдые бэдэрээ. Илангаяа түрүүшын бүлэгтэ яагаад хүдөөгэй зониие ажалаар хангахаб гэһэн сэдэбээр ехэ һонирхолтой хөөрэлдөөн болоо.
Залуушуул мэтэр баяжаха, шууд хуу юумэтэй болохоо хүсэнэ. Тиигээд ехэ мүнгэ дахаабди гээд, нютагаа орхёод гарана. Тиигэжэ жэшээнь, Улаан-Үдэ ерэхэдэнь, бэлэн ажал залуу хүбүүдые хүлеэнэгүй. Харуулшан болоод лэ, дэлгүүрнүүдэй үүдэндэ зогсоно. Энэ тон буруу.
Урдань дээдэ һургуули дүүргэхэтэеэ сасуу, мэргэжэлээрээ хүдэлхэеэ байгуулгануудта, эмхинүүдтэ, ажахынуудта эльгээгдэдэг һааб даа. Мүнөө тиимэ юумэн үгы гэжэ мэдэнэбди. Өөрөөл оролдолго гаргаха, хүсэһэн мэлхэй далай гаталха гэдэгтэл, нэтэрүүхэнээр ажал бэдэрхэ хэрэгтэй. Анха түрүүн багахан салин абамсаараа, ондоо ажал бэдэрхэеэ ябашаха ушарнууд али олон дайралдадаг бэ даа. Залуу халаан мэдэг – бэлээр мүнгэн олдодоггүй. Хүнгэн мүр бэдэрээд, үнөөхил хүндэдөө тэхэрин ерэхэлта даа гэжэ ойлгуулха хэрэгтэй. Алибаа бэрхэшээлэй үзэгдэбэл, ушар шалтагаанииень бэдэрхэ, бодохо, усадхахаар арга мүрыень олохо. Иимэрхүү зүбшэл заабаринууд ахатанай үмэнэһөө хэлэгдэжэл байгаа бэлэй. Гэбэшье өөрөөл бүдэрөөгүй һаа, ойлгохогүй гээшэ баһал зүб шэнги. “Шулуун элэхэ бүреэ үнгэ ородог, хүн зобохо бүреэ ухаа ородог” гэжэ урданай сэсэн үгын ёһоор, ябан ошон хүн зомнай хүдөөһөө дээрэ газар үгы гэжэ ойлгохол аабза. Илангаяа Мухар- Шэбэрһээ гарбалтай залуушуулай нэгэдээд, нютагтаа туһатай байхамнай гэжэ ябажа байгаа хадань, хүдэлөөн эхилээ хэбэртэй.
Шэнэдхэн хубилалтын үеһөө эхилжэ, залуу халаан анхаралгүй үлэшөө.Мүнөө ерээдүйе байгуулха залуушуулаа дахуулха, хүмүүжүүлхэ шухала гээд, засаг түрэшье ойлгожо эхилээ. Буряад Уласай Бэеын тамирай болон залуушуулай политикын сайдай орлогшо Эрдэни Дымчиковой хэлэхэдэ, эгээл иимэ тобшолол хэгдэбэ.
Залуушуулай һонирхол татахын тулада
Мүнөөдэрэй залуушуул юугээр һонирхоноб? Сүлөө сагаа яагаад үнгэргэнэб? Эгээл тиимэһээ залуушуулда, үхибүүдтэ зорюулагдаһан хэмжээнүүд Мухар-Шэбэрэй түб тосхоной амаралтын паркда эмхидхэгдээ. Аквагрим, тир, дартс, караоке, селфиин урилдаан, квест, воркаут, батл, флешмоб, бэнтэн, лотерей болон бусад хэмжээ ябуулганууд “Somnium” гэжэ хамталигай һайхан тоглолтоор түгэсөө.
Олон спонсорнуудые, тэрэ тоодо Түгнын шулуун нүүрһэнэй уурхай, олондо мэдээсэлгын хэрэгсэлнүүдые хабаадуулан, иимэ һайндэр аймагай хэмжээндэ үнгэрбэ. Мухар-Шэбэрһээ гарбалтай эдэбхитэйшүүл үшөө олон түсэбүүдтэй. Тэрэнээ бэелүүлхэ хэрэгтэнь амжалта хүсэе!
Авторай гэрэл зурагууд