И. Сталин, Г. Маркизова, М. Ербанов polit.ru
1923 оной майн 30-да ВЦИК-эй Президиум Буряад-Монголой Автономито Совет Социалис Республикые Верхнеудинск хото ниислэлтэйгээр тогтоохо гэһэн шиидхэбэри абаа.
Иигэжэ буряад-монгол арадай өөһэдын улас түрэтэй болохо гэһэн олон жэлэйнь хүсэл бэелүүлэгдээ.
Арадай түлөөлэгшэдэй сугларжа, съезд болотор республикын хүтэлбэриие Ревкомой мэдэлдэ байха гэжэ хуули гаргагдаа. Ревкомой түрүүлэгшээр Михей Николаевич Ербанов томилогдоо.
Михей Ербанов буряад арадайнгаа бэеэ дааха гэһэн хэрэгтэ бүри залууһаань оролсоһон юм.
Баруун буряадуудай дунда алайрайхид яһала шадалтайшуулай тоодо ородог байгаа: таряа ногоонь һайн ургадаг, адуу мал барихада һайн газар һэн тула Сибириин хүгжэлтэдэ хамжажа эхилһэн юм, тиибэшье засагай талаһаа хашаландашье ороо, юуб гэхэдэ, түмэр харгын табигдахада, һүүлдэнь Баруун тээһээ ородуудые нүүлгэн асаралганда таряанай, бэлшээриин хубиһаа буляалгуулха ушар болоо юм.
Тиигэжэ арад зондо өөһэдын эрхэ сүлөө тухай бодол ерэдэг болоо.
Республика гээшэмнай шэнэ гүрэн болоно, теэд энэ гүрэндэмнай үнэн дээрээ юуншье байгаагүй, юушье үгы газарта гүрэн байгуулха хэрэг энэ шэнэ үеын ажал ябуулагшадта хубидань тудаһан бшуу!
РСФСР байгуулхада, Ород гүрэнэй зарим тэды зөөри байгаа гэе; юундэ зарим тэды гэнэбибди гэхэдэ, зөөриеэ баряад һуугааша баяд ноёд хубисхал болоходо, тэрэнээ гадаада тээшэ шэрээ, газаашань гаргажа эхилээд, эрхэтэнэй дайнай үедэ юу гаргажа абаашаха аргатай юумэеэ абаашаал бэлэй.
Манай Буряад-Монголой дэбисхэр дээрэ баһал абаад ябашаха аргагүйл юумэн үлөө: Верхнеудинск хотын хүнды хооһон гэрнүүд, Троицкосавскын, Мысовойн тээгээд абаад ябашахаар бэшэ юумэнүүд, буряад баяшуулай буусаяа һахиһан модон элдэбын хэрэгэй барилганууд, дасан дугангууд юунэйшье болохын мэдэхын аргагүй дархайлдаа. Таряаншье хомор, малшье тамир тэнхээгээ алданхай, улаантан засаг удаан байха юм гү, али үгы гү, бү мэдэ. Улаантанай урдаһааншье бодохооршье бэшэ угаар байдалда оронхой бэлэй.
Засагаа бариһан буряадууд
1923 оной июлиин 31-дэ БМАССР-эй Бурревком түрүүшынгээ суглаа хэжэ, августын 1-һээ бүхы засагаа абанабди гэжэ тунхаглаба.
Бурревкомой байгуулга тодорхойлогдобо. Түрүүлэгшээрнь М.Н. Ербанов, удаалагшаарнь М.И. Амагаев, гэшүүдээрнь Б.Б. Барадин, М.Д. Бермак, М.Д. Иванов, В.И. Трубачеев, Цыренжапов, кандидадуудаар Ц.З. Зодбоев, Л.С. Ильин һунгагдаба.
Хэрэг эрхилэлгын, дотоодын хэрэгүүдэй, газарай, хуули шүүхын, мүнгэ алтанай, худалдаа наймаанай, элүүр энхын, гэгээрэлэй, ажалай, хиналтын, тоо бүридхэлэй, түсэблэлгын таһагууд эмхидхэгдэбэ.
Буряад арад иигэжэ өөһэдын гүрэнэй ударидахы эмхинүүдые байгуулба.
Илангаяа өөрын яһанай буряад толгойлогшотой болоһониинь тон ехэ удха шанартай, урма зоригтой юумэн гээшэ. Энэ болотор буряад арад өөһэдын “хаан, толгойлогшо” үгы байһанаа, “хаантай, толгойлогшотой” боложо, түүхын ехэ шатада хүрөө ха юм.
Энэ хадаа Талын Дүүмэнүүдһээ саашадаа хүгжэлтын талаар тон ехэ алхам урагшаа хэгдэбэ гэжэ бүгэдын зон ойлгон баясаһан юм.
Үльгэр домог соо хэлэгдэдэг хаан, оройдоо харагдадаггүй Ородой сагаан хаан бэшэ, харин арад зон соогоо ажаһууха, ажабайдалынь зохёолсохо “хаан” бии болошохо гэжэ хэн һанаха бэлэй!
Тэрэ үеын зондо тон гайхамшаг хубилалта болоһон гээшэл даа.
Энэл жэлэй декабриин 4-һөө 10 болотор Буряад-Монголой Соведүүдэй (Зүблэлтэ засагай) нэгэдэхи съезд боложо, 85 гэшүүдһээ, 10 кандидадһаа бүридэһэн ЦИК һунгагдаба. ЦИК-эй түрүүшын сесси дээрэ найман гэшүүдһээ бүридэһэн Президиум М.И. Амагаев түрүүлэгшэтэйгээр һунгагдаба.
Республикын Совнарком (Совет Народных комиссаров БМАССР) һунгагдажа, түрүүлэгшэнь М.Н. Ербанов болобо.
Матвей Амагаев, Советскэ Союзай маршал Семён Будённый, Михей Ербанов
Михей Ербанов 1889 ондо Алайрай Бахтай нютагта түрэһэн намтартай. Балаганскын һургуули дүүргээд, Томск хотын топографуудые бэлдэдэг газарта өөрынгөө мүнгөөр һурахаяа ошоо. 1913 ондо Барнаулда ажаллахаяа ерэбэ. Томскдо байхадаашье хубисхалаар һэбшээлдэг байгаа, тиихэдэ Барнаул гээшэмнай баяшуулайшье, хаанта засагайшье түбүүдэй нэгэн лэ байһан бэлэй.
Эндэл залуу хүбүүн РСДРП-эйн гэшүүн гэгдэжэ, тэндэхи эмхидэ ороһон юм. Буряад Уласай тогтоогдохо үедэ Михей Ербанов хубисхалай намай найдамтай тэмсэлшэн болошоод байгаа. Адмирал Колчагай үедэ РКП(б)-гэй харюусалгата даабари дүүргэдэг һэн. 1920-1921 онуудта губерниин газар уһанай таһаг даагша байгаа. 1921 оной апрелиин 25-да Зүүн Сибириин буряад-монголнуудай Түб хороо М.Н. Ербанов түрүүлэгшэтэй (гэшүүдынь Ц. Жамцарано, Э-Д. Ринчино, кандидадууд М.И. Амагаев, Дашипылов гэгшэдтэй) бии болгогдоһон юм гэжэ дээрэ дурдагдаа бэлэй. Тэрэл жэлдээ М.Н. Ербанов РСФСР-эй Бурят-Монголой автономно областиие толгойлоо. Иигэжэ Буряад-Монголой Республикые удариха хүн болотороо Михей Николаевич ургаха хубитай байгаа.
Иигэжэ Буряад-Монгол Уласай хуули гаргалгын (законодательный) болон гүйсэдхэхы (исполнительный) захиргаантай хубисхалша Россиин шэлэһэн замаар уласай (республикын) хуулиин байгуулга тогтооһон юм (Россиин ВЦИК-тэ Я.М. Свердлов табигдажа, Совнаркомые В.И. Ленин толгойлоо бэлэй).
Совнаркомой үшөө бии болоогүй байхада, Бурревком засагаа гартаа абаһаар лэ, наркомадуудые бии болгожо эхилээ.
Түбхын түрүүндэ газар уһанай асуудал
Буряад-Монгол Уласай Ревкомой эгээл түрүүшын захиралта (приказ) М.И. Амагаевые газар уһанай (газар ашаглалгын) наркомоор табиха тухай һэн.
Тэрэл үдэр, 1923 оной августын 1-дэ, хуули шүүхын (юстициин) нарком, үшөө уласай прокурор гэгдэн, И.А. Ильин томилогдоо.
Энэ шиидхэбэринүүд юу харуулнаб гэхэдэ, шэнэ улас нэн түрүүн газар уһанайнгаа, хуули шүүхын асуудалнуудһаа ажалаа эхилхэ ёһотой байгаа юм.
1923 он – буряад зоной саашанхи хуби заяанда тон ехэ удха шанартай байһаниинь энэ.
Тэрэ жэлдэ арад зон шуһаа адхажа, өөһэдынгөө үнэн хэрэг шиидхэжэ байгаа бэшэ. Арад зоной хэрэг Ород гүрэнэй хуби заяанһаа яахашье аргагүй дулдыдаха болоод байһан саг. Дээрэ хэлэгдээ бэлэй: буряад-монгол зон Ородой харьяатан болоһон сагһаа хойшо ондоо зам шэлэхэ аргагүй байгаа.
Буряадай түрүү хүбүүд – Росси дотор ажабайдал яажа хубилнаб (хуули засагай, тэрээн соо бага арадуудай хуби заяан) гэжэ манай буряадай арадайнгаа эрхэ сүлөө, нэрэ түрын түлөө тэмсэжэ ябаһан, Росси доторхи улас түрын талаар боложо байһан хүдэлөөнүүдые анхаран харажал байһанай дүн энэ 1923 ондо элирээ.
Эндэ манай урда хэдэн асуудалнууд гаража ерэнэ.
Зүблэлтэ засагай замаар
Нэгэдэхи асуудал: Буряад-монгол зоной бэеэ дааха зам ондоо аргаар гэхэ гү, али Зүблэлтэ засагайхиһаа бэшэ замаар ошожо боломоор байгаа гү?
Үгы, гэжэ нэгэл харюу мүнөөдэрэй үндэр үеһөө харюусаха ёһотойбди.
Нэгэдэхеэр, Россиин доторойшье, уласхоорондын байдалшье буряад арадта ондоо зам бэдэрхэ, байгаашье һаань, арга боломжо үгэхөөр бэшэ һэн.
“Тиигэхэ байгаа” гэһэн тухайламжа түүхын үнгэрһэн юумэнүүдые хаража үзэхэдөө, хэрэглэхэ ёһогүймнай мэдээжэ (“История не знает сослагательного наклонения”).
Россиин дотор байдал эрьелтэгүйгөөр үнгэрэн ошоһониинь ойлгосотойл бэлэй.
Буу зэбсэгэй хүсөөр юушье хэжэ шадахагүйнь эли һэн: Дэлхэйн Нэгэдэхи дайнда бираагүй Росси, засагаа барижа шадаагүй, гүрэн соогоо шуһа адхаха үедэ өөрынгөө үүргэ бэелүүлжэ шададаггүй “хуушаараа байһан” гүрэн һэн.
Большевигүүд диилэхээрээл диилээ, хүсэ тэнхээгээ дайн соогуур алдаагүй хари гүрэнүүд “Улаан Россиие” “эндэ тэндэһээнь хазажа үзөөд лэ” орхёо.
Бүгэдэ Монголой гүрэн тухай Нэйчи тойнһоо барон Унгерн хүрэтэр һанаашалаад һалаа.
Большевигүүд юрэл Алас Дурнын республика тогтоогоод байгаа бэшэ, Халха Монголые улайлгаа бэшэ. Большевигүүд Россиин арадуудай нэгэ буряад-монголнуудые дуран соонь – дүрбэн зүг, найман хизаар руу тэнэн ошоно гүт гээд, табижархихаар бэшэ байгаа.
Теэд тиимэ “зүг”, тиимэ “хизаар” буряадуудта үгы һэн.
Тиимэһээ үшөө 1920 оной октябрь соо (эрхэтэнэй дайн дүүрээдүй байгаа) буряад болон хальмаг арадуудай түлөөлэгшэд РКП(б)-гэй Политбюродо Совет гүрэнэй ударидагшадтай уулзаха арга олоһон байна.
Агван Доржиевай улас түрын бодолго
Тэдэ хэд бэ гэхэдэ, цанид-хамба Агван Доржиев, Элбэг-Доржо Ринчино, хальмагуудай эрхэ сүлөөгэй тэмсэлые ударидан ябаһан Амар-Сана гээшэ.
Агван Доржиев монгол угсаата зоной бэеэ дааха, өөрынгөө үнэн нюур олохо замые тэрэ үедэ хэнһээшье үлүү мэдэхэ, тэрэнээ харгы олохо хэрэгтэ үнинэй бэеэ зорюулһан хүн байгаа.
Тэрэнэй энэ харгы юунһээ эхилһэн бэ гэхэдэ, түбэд арадай, үнэн дээрээ Буддын шажан мүргэлэй, Баруунай эзэмдэгшэдтэ һабартань оронгүй, өөһэдын арадуудай хэнэйшье доромжолго доро орохогүйнь түлөө тон ехэ уласхоорондын байдалтай тааруулһан тон нарин ажал мэдэхэ байгаа.
ХХ зуунай эхиндэ Великобритани эзэлээд һууһан Энэдхэгһээнь хойшо, Хитадые болон мүнөөнэй Иран, Афганистан, Ирак болон тэндэхи Дүтын, Дундын Зүүн зүгэй (Ближний, Средний Восток) хизаарнуудта гараа һарбайхадаа, Түбэд оронһоо эхилһэн бэлэй.
Далай ламын хүндэтэйшье багша, шажан гүрэн соогоо хүсэтэйшье санаартанай түрүү нэгэн Агван Доржиев байгаа гэжэ мэдэнэбди.
Зүүн зүгые эзэмдэлгын хэрэг гансал Великобританиин хомхойрол бэшэ, тэрэ Франциһаа, колонинуудта һанаархаһан Германиһаа гэжэ ойлгоһон хадаа баһал тэрээн худар шухатарһан Россида түшэглэхөөр гэжэ Агван Доржиев өөртөө баталһан юм.
1904 ондо Англиин сэрэгүүд Түбэдэй Лхаса ниислэл хотые эзэлээ.
Тиихэдээ Агван Доржиев бүри 1898 ондо энэ болохоёо байһан аюул сарахын хэрэгые яагаад түргэдүүлэн бүтээхээр зорилготой Санкт-Петербург мордожо, II Николай хаантай уулзаһанайнгаа һүүлдэ Европын гүрэнүүдэй Франциин, Австро-Венгриин, Римэй, Англиин ниислэлнүүдтэ хүрэжэ ошоһон юм.
Тиихэдээ Түбэд ороной хуби заяан хайшаа боложо байнаб гэжэ шүүжэ үзэһэн байгаа.
1907 ондо Санкт-Петербург хотодо Росси Англи хоёрой хоорондо Персиин, Афганистанай, Түбэдэй байдалаар үгэеэ ойлголсоһон хэлсээн баталагдаа юм.
Энэ хэлсээн Түбэдэй байдалда, өөһэдынь дотоодын хэрэгтэ зүбтэй юумэн болоо.
Агван Доржиев Түбэдэй түрын хэрэгэй түлөө тэмсэхэдээ, бүхы Түб Азиин гол арадуудай – монгол угсаата зоной хэрэгэй түлөө ябаһан дүршэл ехэтэй улас хоорондын хэрэгүүдэй нарин ажалшан (дипломат, государственный деятель) болоһон байгаа.
Элбэг-Доржо Ринчиногой габьяа
Элбэг-Доржо Ринчино Буряадай мэдээжэ гүрэн түрын ажал ябуулагша, хубисхалша эдэбхитэн гэжэ бултанда мэдээжэ.
1920 оной октябрь соо буряад- монголнуудай, хальмаг-монголнуудай түлөөлэгшэд Россиин Коммунис партиин Политбюрогой нэгэ суглаанда хабаадаа гэжэ дээрэ хэлэгдээ һэн.
Тиихэдэ Э-Д. Ринчино РСФСР-эй Азиат бюрогой Сибириин миссиин Гадаадын хэрэгүүдэй талаар түрүүлэгшэнь болоод байгаа.
Манай һанахада, монгол угсаатанай автономиин хэрэгүүдээр энэ асуудалые Политбюродо оруулжа шадаһан гээшэдэ Э-Д. Ринчиногой хубита бии.
1920 ондо сентябрь соо Зүүн зүгэй арадуудай съезд Баку хотодо болоһон юм.
Тэрэ ехэ хуралдаанда Агван Доржиев хабаадаһан юм.
Э-Д. Ринчино Монголой түлөөлэгшэдые абаад, энэ хуралдаанда ерэһэн юм, юуб гэхэдэ, Коминтернын Алас Дурнын секретариадай монгол-түбэд таһагай ударидагша байгаа ха юм.
Хальмаг болон буряад-монголнуудые түлөөлжэ РКП(б)-гэй ЦК Политбюродо хэд орооб гэхэдэ, цанид-хамба Агван Доржиев, Элбэг-Доржо Ринчино, хальмаг арадай эрхэ сүлөөгэй түлөө тэмсэлшэ Амар-Сана гэгшэд сентябрь соо Бакуда ехэ хуралдаанда байгаад, октябриин 13-да В.И. Ленин, И.В. Сталин болон Бухаринтай хөөрэлдэжэ гараһан юм.
Хойто үдэрынь, октябриин 14-дэ, В.И. Ленин РКП(б)-гэй ЦК-гай «Зүүн зүгэй арадуудай дунда РКП(б)-гэй бүтээхэ зорилгонууд тухай” гэһэн тогтоол бэлдэжэ, шиидхэбэри абуулһан гээшэ.
“Признать необходимым проведение в жизнь автономии, в соответствующим конкретным условиям формах, для тех восточных национальностей, которые не имеют автономных учреждений, в первую голову для калмыков и бурят-монголов», - гэжэ энэ тогтоол соо хэлэгдээ.
Буряад-Монголой Автономно Совет Социалис Республикын тогтоогдохо эхин эшэ үндэһэн иимэ тон гүнзэгы үргэн удхатай, түүхын гайхамшаг баримтатай: буряадуудай гүрэн түрэ бүхы Зүүнэй арадуудай эрхэ сүлөөгөө оложо байһан үетэй холбоотой. Баку хотодо сугларжа, өөһэдын хуби заяан тухай хэлсэжэ байһан зон мүнөө бүхыдөө бэеэ дааһан гүрэн түрэтэй, бүхэдэлхэйн арадуудай дунда мэдээжэ, хүсэ шадалайнгаа, эдэй засагай талаар хурдан түргөөр хүгжэжэ байна. Жэшээнь, казах зон, тиихэдэ түүхэ соогоо оройдоол жузнууд гэһэн гурбан нэгэдэлтэй байгаа, мүнөө Евразиин нэгэ хүсэтэй гүрэнүүдэй тоодо оронхой, Хитадтайшье дүтэ холбоотой болонхой. Туркмени гэжэ газ худалдадаг гүрэн зүүдэндэшье ороогүй юм ааб даа, Турци Азербайджан хоёрые бүшье дурдая, Узбекистанай гол болоһон, монгол хаашуулай нютагууд – Хива, Бухара тухай урдахи бүлэг соогоо дурдаа бэлэйбди.
Үнгэрһэн сагай түүхэеэ мэдэхэ хэрэгтэй
Тиимэһээ манай Буряад Улас бэшэ арадуудай уласуудай дунда зэргэ дурдагдаха түүхэтэй, ерээдүйн ехэ харгы замтай гэжэ омогорхохо ёһотойбди.
Ерээдүй тухайгаа буряад арад бодомжолхо ёһотойбди гэжэ тодорхойлон хэлэе. Энээн тухай бидэ энэ түрэл сонинойнгоо нюуртахи ниитэ гаршаг доро нэгэнтэ бэшэ хөөрэлдэхэбди.
Теэд бидэ ерээдүй тухай өөһэдын бодолнуудые хэлэхынгээ урда үнгэр- һэн сагуудые үшөө дахин шүүжэ үзэхэ ёһотойбди.
Буряад зоной бэеэ дааһан зам ондоохон байха байгаа гү гэһэн асуудал табяа бэлэйбди.
Үгы гэһэн харюу үгтөө бшуу.
Тиихэдээ нэн түрүүн тэрэ үеын улас түрын ушар байдалһаа иимэ харюу олонобди. Тиибэ яабашье, тэрэ үеын 1990-2000 онуудта нэгэнтэ бэшэ дурдагдаһан бодолнуудые эрьен харахаар ха.
1918 оной эхиндэ, февралиин 18- да, нээгдэһэн Учредительнэ Собраниие большевигүүдэй намнаагүй һаа, Росси демократ янзаар саашадаа хүгжэхэ байгаа гэжэ яһала хэлэгдээ.
Эндэ бүхы Росси тухай зарим тэды һанамжануудаа дурдая: нэгэдэхеэр, Росси юрэл капиталис замаар ошоходоо, Европын хүгжэнги гүрэнүүдэй тоодо ороошье гэе, теэд Дэлхэйн хоёрдохи дайнда өөрынгөө бэеэ дааһан эрхые алдажа, Германиин рейх нэгэ “үншэн хабһан” болохол байгаа бэзэ даа. Юундэб гэхэдэ, 1918 ондо илалта туйлаһан Великобритани Франци хоёр Гитлерэй урда һалганалдажа байгаа, Росси Антантын гэшүүнээр үлөөшье һаа, 1940- өөд онуудта Германида илагдахал байгаа юм ааб даа – Франци тухай бү мартая. Иимэ ушар байдалда ямар Буряад-Монголой Улас тухай бодохоор байгааб!
Капиталис Росси (Учредительнэ собраниин һүүлээр) ямаршье үндэһэн яһатанай улас тогтоон дэмжэхэгүй байгаа гэжэ ойлгосотой: Дэлхэйн түүхэдэ тиимэ юумэн байгаагүй юм, капиталис засаг өөрынгөө түб засаг бэхилдэг байгаа, Россиие тойрон нэгэ гүрэн боложо, Зүүн зүгэй арадууд СССР мэтээр нэгэдэхэгүйнь мэдээжэ, СССР гүрэн бии болоходоо, өөһэдын гүрэн түрэгүй арадуудай эрхэ сүлөөгэйнгөө түлөө тэмсэхэ жэшээ болоо.
Большевигүүдэй ударидаһан Россиин коммунис парти арадуудай өөһэдын эрмэлзэлые анхардаг, тэмсэл, оролдосынь дэмжэдэг байгаа. Бакуда болоһон зүблөөн, Ленин болон Сталинай буряадуудай хальмагуудай түлөөлэгшэнэртэй уулзаһаниие мартахаар юм аал!
Энэ уулзалган өөһэдтэнь хэрэгтэй байгаа гэжэ хэлэхээр, теэд хоёр ушар тухай һанаанда оруулхада, үнэн юумэнэй үндэһэн аржыгаадхина.
Ленин олон ондоо арадуудһаа бүридэһэн гүрэниие бии болгожо ябахадаа, эндэ нэгэдэлнай ямар янзаар бүтэхэ юм бэ гэжэ һанажал, бодожол ябаа юм аабза.
1922 оной декабриин 30-да В.И. Ленинэй “К вопросу о национальностях или об автономизации» гэһэн тэмдэглэлнүүдые хэлэжэ үгэһэн юм гэжэ мэдээн бии. (В.И. Ленин 1918 ондо хүндөөр шархатаһан гэжэ мэдэнэбди).
1912-1913 онуудта И.В. Сталин Венэдэ ошоод байха үедөө “Марксизм и национальный вопрос» гэһэн томо ажал бэшэһэн юм. Энэ ажал соо бэеэ дааһан байдал тухай олон ондоо улас түрэшэдэй, ниигэм шэнжэлэгшэдэй ажалнуудые хаража үзэгдэһэн юм, тэндэнь культурная автономия гэһэншье ойлгомжонуудшье бии юм.
И.В. Сталинай энэ ажал соо тодорхойлогдоһон «нация» гэһэн ойлгомжо мүнөөнэй эрдэм соо үлөөд байдаг.
Бидэ мүнөө БМАССР-эй тогтоогдоһониие эрьен харахадаа, энэ юрын, нэгэ бага арадай бэеэ дааһан юумэн бэшэ – энэ бүхэдэлхэй дээрэ боложо байһан юумэнэй хубита ушар гэжэ тоолохо ёһотойбди.
Россида тон ехээр хүгжэн бадарһан марксизмын бүхэдэлхэйдэхи удха шанар доогуур сэгнэжэ болохогүй.
Хэрбэеэ марксизм гээшые мүнөөнэй Россида огтолон саашань хаяабди гэжэ бодобошье, Хитадай социализмын бодолго баримталжа ябаһан улас түрын шугамые анхарангүй байхаар бэшэ!
Буряад Уласай социалис үедэхи амжалтануудые яагаад мартахаар бэ? Энээн тухай хөөрэлдэхэмнай үшөө манай урда байна.