​​Тагнуулшан лама

Тумур Жигмытов

Сүлжээ холбоондо элдэб һонин юумэ оложо уншахаар байдаг. АгууИлалтын һайндэртэ зорюулагдажа, сэрэгшэд тухай дэлгэгдэһэнхөөрөөнүүд сооһоо мэдээжэ ирагуу найрагша Баяр Жигмытовэйаба тухайгаа бэшэһэниинь анхарал татаба. Герман гүрэнэй эрхэтэн аад,Зүблэлтэ засагай тагнуулшан ябаһан Рихард Зорге түүхэдэ алдаршаһан. Гэхэ зуура ганса Рихард Зорге иимэ хүнгэн бэшэ үүргэ дүүргээ бэшэ, мүн манай буряадшье хүбүүд разведчигүүд байһан ха юм. Гүрэнэй тусхай онсо нюуса тэмдэгтэй тула, олон тагнуулшадай нэрэ болон бодото баатаршалгыень үргэн олониитэ мэдэхэгүй.

...Майн 12-то минии аба Тумур Бадмажапович Жигмытов мэндэ ябаа һаа, 90 наһанайнгаа ойн баяр тэмдэглэжэ байха һэн. Артиллериин училищиин курсант, гаубица пушкын командир, хэдэн зуугаад мянган совет сэрэгшэдтэй суг хамта хархис дайсадһаа орон нютагаа сүлөөлэлсэһэн юм.

Берлин хотодо 1945 оной май һарада сэрэгэй тагнуулай штаб руу дуудуулаа. Тэндэ Советскэ СоюзайГерой генерал ба буряад жанжанхоёр абатаймни хөөрэлдэбэ. Полковник зэдэ, сэлэнгэ, шэнэхээн аянгаарбуряадаар:

- Хубараг байгаа гүш? - гэжэ асууба.

- 5-тайһаа хубараг байгааб. Пэрэнлэ Жигмытов гэжэ хүгшэн абамни Зэдын дасанай шэрээтэ байгаа.

- Би таниха байгааб, Агван Доржиевтай ехэ нүхэд байһан. Миниишье нүхэр байгаа, би баһа лама байгаа һэм. Намда санскрит хэлэн дээрэүндэһэн мэгзэмүүдые бэшээд үгэ.

Тумур дары түргэн саарһан дээрэБуддын шажанай үндэһэн болохо арбаад маани мэгзэм бэшээд үгэбэ.

- Болохол байна, - гэжэ полковникхэлэһэн юм.

Арбан хоногой удаа тэрэ полковник курсант хоёр Хитад хүрэжэерэһэн. Ламын хубсаһа үмдөөд, хоюулаа Хитад гүрэнөөр ябажа, Японсэрэгэй байдал тагнуулдажа байһан. Энэ хадаа Улаан Армиин добтолгын урда тээ болоо.

Ахалагша ламань сээжээр шангаар Буддын номнолой маанинуудые уншадаг байгаа, харин “хэлэгүй” хубарагынь зэд хэсэ сохижо ябадаг һэн. Улаан Арми Хитад гүрэниие Япон эзэмдэгшэдһээ 1945 ондо дары түргэн сүлөөлһэн юм. Буряад полковник-лама орденоор шагнагдаа, манай аба “Дайшалхы габьяагай түлөө” гэһэн медальда хүртөө.

Энэ нюусата үйлэ тухай абамни 1980 оной майн 9–эй үдэр хөөрэжэ үгэһэн юм. СССР-эй Генштабай подполковник байһан абаяа тиихэдэ Агуу Илалтын һайндэрөөр амаршалхаяа ерээ бэлэйб.

Мүнөө сагта түүхын мэдэгдээгүй хуудаһанууд сагааруулагдажа, ехэ һонин мэдээсэлнүүд гаража ерэдэг болоо. Орёохон хуби заяатай түрэл гаралайнгаа түүхэтэ намтар тухай манда бэшэжэ эльгээхэдэ болоно.

Гэрэл зураг гэр бүлын альбомһоо абтаба