​​Бадарма, Һасай, полковник Петькэ гурбан

Үбһэ хуряалгын саг дүтэлжэ, тосхоной хүн зон уһанай һалаар олоороо нүгөө эрьедэнь гаража, ногоонойнгоо хадалан соогуур өөр өөрынгөө буу­сада ошожо, үбһэ сабшалган эхилбэ даа.

Һала дээрэ һалууршанаар Гармын Гатаб хүдэлдэг һэн. Энэ хүмнай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн­да хабаадалсаһан, япон дэ­эрмэшэдтэй дайлалдажа алдаршаһан сержант Гатаб Гармаев бэлэй. Эрэлхэгээр тэмсэлдэһэнэйнгээ түлөө дайшалхы хэдэн медаль­нуудаар шагнагдаһан юм. Ехэ һүбэлгэн ухаатай, хэлэ амандаа бэрхэ, хүниие ямар­ханшье байдалда оруулжа шадаха, худалаар хэлэхэдээ, һэмэрхэшьегүй зантай хүн бэлэй.

Нэгэтэ үйлсөөр аалихан гэшхэлжэ ябатарнь, Ба­дармын һамган хажуудань дүтэлөөд: «Гатаб Тэрбэныч, минии нүхэрые хараагүй гүт?», - гэжэ асууба. Гатаб удаан шэбшэнгүй, иигэжэ харюусаба: «Хараа һэм даа, харааб! Тэрэшни хадалан дээрэһээ ерээд, һалаар наа­шаа гараад ябажа ябатараа, Һасай ба полковник Петькэ хоёр анда нүхэдтэеэ золгол­доод, дахин гэдэргээ уһанай урда эрьедэ гараад, архида­хаяа ошоно һэн», – гэжэр­хибэ. Тиихэдэнь Бадармын һамган ехээр уурлажа: «Юрэдөө, гэртээ һогтуугаар ерээд үзөөрэйш, газаашаш намнажа гаргахаб, золиг!» – гэжэ байгаад, гэмэрхын ехэ­эр гэмэрбэ. Тиихэдэнь Гатаб ехэ баяртайгаар һимаг гээд, саашаа гэшхэлэн ябаба.

Тээ харанхы болохо тэ­эшэ ехээр эсэнхэй Бадар­ма гэртээ хүрэжэ ерэбэ. Боһого алхажа, гэртээ оро­хотойнь сасуу: «Үгы, энэ ши юундэ иитэрээ нэтэрнэ гээшэбши? Үбһэ сабшана гэжэ һанаһамни, уһанай урда эрьедэ гараад, Һасай полковник Петькэ хоёртой юундэ архи уугаабши? Би эндэ амилхашье сүлөөгүй, гэрээр дүүрэн сурбадыешни хаража, хашаагаар дүүрэн үхэр малыешни адуулжа, поли соохи зүгыншни па­секэ харалсаһаар байтар­ни, үдэрни үнгэршэбэл даа. Юундэ иимэ орой болотор зайжа, архи уужа ябанаш?!» – гэжэ байгаад, ехээр гэмэ­рэн, Бүтэд һамганиинь ха­раал табижа оробо.

Энэ ехэ шууяа шагна­жа садаад, Бадарма ехээр лажаганаса энеэжэ оробо. «Архи уужа, зайһаншни ба­гадаад, намайе наадалжа, эльгэ хатажа оробо гүш, зо­лиг? Би дахин шамда юушье хэлэхэгүйб. Ойлгооройш!» – гэбэ һамганиинь.

- Үгы, энэ хэн шамда ии­гэжэ хэлээ гээшэб? – гэжэ Бадармынгаа асуухада, Бүтэд иимэ харюу бариба:

- Үйлсөөр ябажа ябата­раа, һалууршан Гатаб Тэр­бэныч Гармаевһаа асууха­дамни, Бадармашни Һасай полковник Петькэ хоёртой нэгэдээд, уһанай урда тээ гаража, хаал соо ороод, ар­хидажа байна гэжэ хэлээ.

- Зай, шагна, тэдэшни булта бишниб. Нютагаймни хүн зон бүри заахан ябаха­дамни Һасай, полковник Петькэ гэжэ хоёр далда нэрэнүүдые намда үгэһэн юм. Тэрэ Гатаб Тэрбэныч гээшэшни худалаар хэлэ­жэ, хэды олон зоной дунда хэрүүлэй яһа хаяа гээшэб? Тоогүй олон юм ааб даа. Тэрээхэниие ойлгод гэжэ ябаарай, Бүтэдни. Үглөө бо­роо орохонь гэжэ, би ажал дээрээ һаатааб, сабшаһан ногоогоо бултыень тарма­жа, бухалнуудые табиһаар байтарни, орой болоошонь энэл даа. Уһан дээрэ ерэхэ­дэмни, һала нүгөө эрьедэ байгаа. Онгосоор гаража, энэ ерэбэлби даа, – гэжэ Ба­дарма һамгандаа ойлгуулжа үгөө һэн.

Владимир БУХАЕВ