954
Шэбэртын совхозой комбайнуудай гараж харууһалдаг Хархандайн Бадма абгай, далаяа хүсэжэ ябаһан үбгэн тэндээ байрлан, ажалаа хэдэг байгаа. Тэрэ гаражай ноен ехэ бэрхэ механизатор байһан Санжа Эрдэнеевич Содбоевой даргаар байһан үе.
Совхозой МТМ сооһоо хуушаржа хэрэггүй болоһон амбаар байһан модон гэр асарха болобобди.
Намтай сасуу, үүри Геннадий Беляев бидэ хоёр гаражай слесарьнууд байгаабди. Агууехэ Бадма абгайнгаа ударидалга доро тэрэ модон гэр задалжа асараад, обоолжо байбабди.
Дүрбэн хана суглуулаад, мотняагаа табяад, оройень дэбдеэд, ута даруулгын модо табиха үемнай. Модоной нэгэ тала бариһан зандаа дээрэ байһан Генэдэ Бадма абгай: “Зай, зүүлээ гүбши даа!” – гэжэ соносхобо. Би нүгөө талын модо бариһан хүн хадаа баруулхаа һанажа байбаб, тиигэһэмнай үнөөхи Генэмнай баруулжа эхилбэ. “Зүүлыш!” - гэжэ Бадма абгай шангаар хашхарба. Үгы даа, үнөөхинь бүри түргөөр баруун тээшээ зүдхэнэ. “Түү, шамай!” – гэжэ хашхараад, Бадма абгаймнай малгайгаа тайлажа хаяад: “Энэмнай ород һэмнай”, - гэжэ хэлээд, модон дээрэ зүүн тээшэнь заагаад һуухадаа хүхэ энеэдэн болоо бэлэй.
Шувал тэбэреэд унташоо гүби даа
Бадма абгайнгаа ябаһан ябдалаа хөөрэхыень нилээхэн шагнаһанби. Нэгэтэ үглөөгүүр Заганайнгаа-Адагта байтарни хоёр сагдаанар орожо ерээд, намайе Бэшүүр абаашахамнай гэжэ соносхоод, хашаваа шарга дээрэ һуулгаад, Гутай өөдэ үгсэбэ. Бадма абгаймнай хүхюун үгэтэй, хүнгэн гэхэ юм гү, хахадын пүүшхэдүүлжэ ядаха үгы гүб даа. Нэгэ сагдааень ёбороод, нүгөөдынь түлхёод, ой руу орожо, харагдахаа болёод, нэгэ хоёр хоноод, ой соогуур зүүлжээ ябанаб гэжэ хөөрэнэ.
- Бадма абгай, хаана хоножо, юу эдижэ ябаа хүмши? - гэжэ һанаагаа зободог Тимур ахай асууба. Үнөөхи үльгэр хөөрэдэг үбгэмнай һэнш гэнгүй:
- Дулаан зун гүб даа, жэмэс дүүрэн байгаа гүб даа, - гэжэ хэлээд, саашань хөөрэжэ эхилбэ. Табадахи хоногтоо Аяга руу буун гэхэдэм, үбдэг сөө саһан? - гэжэ хэлэхэдэнь, Сандаг абгай:
- Зай, зун үнгэрөө, үбэл болоо, - гэжэ энеэн һууна, бидэншье садатараа энеэлдэбэбди.
- Саһа маха махаһар захын гэртэ дүтэлжэ, орой дээрэнь гараад, шувал тэбэреэд унташоо гүби даа, - гэжэ хэлээд, энэ ябадалаа дүүргээ бэлэй.
“МТЗ-50”-иин баруун сахариг
Совхозоймнай бүхы поли дээгүүр хабарай, намарай халуун ажалнуудта “МТЗ-50” түхэлэй тракторай хойно навеска дээрээ сварка тааруулаад, Мүнхэ Цыренов абгай “Сварной” гэжэ гоё нэрэтэй ябаһан байна.
Нэгэтэ үглөөгүүр заправкада ошожо ябхадань, ахамад инженер Самбу Гармаевич Цыденжапов ногоон пикап Москвичоороо хүсэн гаража байлгаад, Мүнхэ абгайе дуудаад: “Баруун хойто сахаригшни муудаад ябана, ерээрэй, требовани бэшээд үгэхэб, - гэбэ ха.
Үглөө үглөөгүүрнь инженертэ орожо требовани абаад, завсклад Евдокия Цыреновна Будаевада ерэбэ. Буряад нэрэнь Думаа. «Думаа баабай, намда МТЗ-50-иин баруун хойто сахариг үгыт,” – гээд, саарһаяа үгэбэ. Тэрэнииень уншаад, сахаригуудай складай үүдэ тайлаба.
Тэрэнь ябталаатай олон сахаригуудаа нилээн удаан шэншэлнэ, уншаһан хэбэртэй.
- Мүнхөө, яагаа удаан шэлэнэш, абаад гарыш, ондоо хүнүүд ерээд байна, – гэбэ завскладынь.
- Үгы, намда МТЗ-50-иин хойто баруун сахариг хэрэгтэй ха юм гээд, - үнөөхинь хоер нюдөө сабшан, гайхаһан нюур гаргаад байба ха.
- МТЗ-50-да баруун, зүүн сахариг гэжэ байдаг юм гү? – гэжэ Думаа абгай энеэдээ барижа ядан хэлэбэ ха.
- Үгы тиигээд, Самбу Гармаевич баруун хойто сахариг гээ ха юм, – гээд, нүгөөдэнь һаланагүй. Думаа абгайнь МТЗ-эйн сахаригуудта дүтэлөөд:
- Мүнхөө, энээниие түлхеэд гара эндэһээ! – гэбэ.
- Энэтнай баруун гү? – гэжэ дабтан һураба. Энеэдэеэ барижа ядаһан Думаа абгай:
Баруун, баруун! - гэжэ хэлээд, складайнгаа үүдэ хааба. -Эрьюулхэдэш зүүн болохо, нүгөө тээһээнь баруун болохо! – гэжэ хэлээд, энеэһээр нүгөө складтаа ябашаба.
Юндэн Данзанай, Шэбэртэ
