​​Дуранайтнай дүлэнһөө носожол байхабди

Үнгэрһэн амаралтын үдэртэ Эсэгэ ороноо хамгаалагшын һайндэр тэмдэглэгдээ. Энэ ушараар һайн эрэ хайшааб гэжэ эхэнэрнүүдһээ асуулта хээбди.

Эрэ хүнэй зосоо эмээл хазаартай морин багтадаг гэжэ эртэ урдаһаа хэлэгдэдэг гээшэ. Гэбэшье мүнөөдэрэй байдалаар эхэнэр хүнэй зосоо эмээл хазаартай морин эзэнтэеэ хамта багтадаг гэжэ шог үгэ дэлгэрэнхэй. Тиимэ гү?

Вера Шобосоева, дуушан:

- “Бэрхэ хүбүүн - эсэгын соло, бэрхэ басаган - эжын олзо”. Энэ оньhон үгэ ехэ тааруу бэшээтэй. Басаган томо болоод, хадамда гаража, дүрбэн тэгшэ байдал зохёохо, бүлын түрүү нүхэрэйнгөө һүр һүлдэ үргэхэ гээшэ ехэнхидээ эхэнэр хүнһөө дулдыдадаг. Харин эхэ эсэгын хүмүүжэл эндэһээл үндэһэтэй байха байна.

Ёһотой эрэ хүн эсэгынгээ нэрыень нэрлүүлжэ, угаа саашань дамжуулха, hамга абаха, хүбүүтэй болохо, модо hуулгаха, гэр барижа, бүлэеэ хангаха, үхибүүдэйнгээ эхые гамнаха ёһотой. Архи тамхи намнажа огто болохогүй.

Үхибүүдэйнгээ хажууда хэрэлдэжэ, шууяа гаргажа, бэе бэеэ доромжолhоной хэрэггүй. Юундэб гэхэдэ, үхибүүд эхэ эсэгэhээ жэшээ абажа, саашанхи наhандаа дабтажа болохо ха юм.

Бидэ гэр бүлэдөө бэе бэеэ ойлгоод, бэе бэеынгээ мууень дараад, аhан шадаха аргаараа буряад ёhоор хүүгэдээ хүмүүжүүлхэеэ оролдонобди. Минии нүхэр хэжэ байhан ажалыемни ходо дэмжэжэ байдаг. Гэр бүлөөрөө амаржа, ном уншажа, шагай наадажа, дуугаашье сээжэлдэжэ, сүлөө сагаа үнгэргэдэг заншалтайбди.

Мүнөө үхибүүнтэеэ эсэгынгээ талаар уг гарбалай модо зуража эхилээбди. Басагамни угаа мэдэхэ ёhотой гэжэ hананаб.

Арюна Раднаева, сэтгүүлшэн:

- Эхэнэрэй мэдэлдэ – гэр соохи, эрэ хүнэй мэдэлдэ – гэрһээ гадуурхи байха ёһотой. Эрэшүүлнай бултанай түлөө харюусалга даажа абаха болоно. Тиихэдээ эхэ эсэгын жэшээ тон ехээр нүлөөлдэг гэжэ һананаб.

Басагад хадамда гарахадаа, эсэгэдээл адлиие бэдэрдэг гээшэнь зүб ха. Магад, гадаада түхэлөөрөө адли бэшэшье һаа, абари зангынь, һонирхолынь тухай барагай байдаг. Хоёр басагадайнгаа хадамда гарахада, харахал болоо гүб даа (энеэнэ).

Анна Найканчина, МФЦ-гэй захиралай орлогшо:

- Хоёр хүбүүтэйб, нэгэ басагатайб. Үхибүүдни сэхэ сэбэрээр, үнэн шударгыгаар ябаг гэжэ хүсэдэгби. Ехэ хүбүүгээ хүмүүжүүлхэдээ, өөрыгөө, хүн зониие хүндэлхэ, гансал өөртөө найдаха ёһотойш гэгшэ һэмби. Мүнөө эмшэн болонхой – мэргэжэлээрээ хүдэлнэ. Бага хүбүүмни мүнөө багахан ябана. Тиибэшье эжыгээ, эгэшэеэ гомдохоожо болохогүй гэжэ ойлгодог. Зэмэтэй байбал, заатагүй хүлисэл гуйдаг.

Батхуягийн Номин-Эрдэнэ, теле-хүтэлэгшэ:

- Жэнхэни эрэ хүн ямар байха ёhотойб гэхэдэ, минии hанахада, улааниие хаража урбадаггүй, шарые хаража шарбадаггүй, хадамдаа­шье, түрхэмдөөшье адли хандадаг; жаргаха зобоходоо, үгырхэ баяжа­хадаашье, зан абаряа эбдэдэггүй, ходо нэгэл зангаараа байдаг; до­соогоо бодолтой, дороо hууритай (аляа аашатай бэшэ, алибаа юумые бодомжолжо болгоодог, ёhотой түрэтэйхэн); хэhэн ажалдаа эзэн болодог (буруутаашье һаа, алдуу эндүүгээ бэенхэдэжэ хүлеэдэг); аба эжыгээ хайрладаг, анхардаг (эхэ эсэгэеэ анхардаг эрэ хүн эхэнэр, хүүгэдээ адли анхардаг, аба эжынгээ үгые hайнаар сахидаг хүн энэрхы зөөлэн, этигэлтэй, зоригтой амидар­даг) байха ёһотой. Жэнхэни эрэ хүн hайхан шарай зүhэтэй, хүдэр шиираг бэетэй, баян садхалан байхаһаа үлүү ухаатай, уужам сэдьхэлтэй байhай гэжэ hанахаар байдаг.

Дабацу Юндунова, Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн:

- Нэн түрүүн эрэ хүн үгэдөө эзэн байха ёhотой. Үсөөн үгэтэй, томоо- той, эхэнэртээ мээхэй эрэшүүлые хүндэлдэгби. Гадна угаа дамжуулха хүбүүтэй, үтэлхэ наhандань унда асаржа үгэхэ басагатай боложо, үе мүсэеэ даарахадаа, үбэртэлөөд эрхэлүүлхэ аша зээнэртэй байха гээшэ шухала. Харин үтэлхын да­лайн эрьедэ хүрэхэдөө, үнөөхил хүгшэнтэеэ жаргахал даа. Буряадай бүhэтэйшүүлые амаршалаад, Дамба Жалсараевай шүлэгэй мүрнүүдээр: “Дурлажал, дурлажал байгты бидэн­дээ, дуранайтнай дүлэнhөө носожол байхабди”, - гэжэ захия.

Ирина Доржиева, Буряад Уласай Толгойлогшын болон Засагай газарай Захиргаанай хүтэлбэрилэгшын орлогшо:

- Харюусалга ехэтэй, шиидхэбэриеэ бэелүүлжэ шадаха, тэрэ мүртөө һайн һанаатай, хүниие ойлгожо, дүмэжэ шадаха хүниие ёһотой эрэ гэхэ байнаб.

Татьяна Будаева, Монголдо Оро­дой Түлөөлгын эмхиин нэгэдэхи секретарь, Россотрудничествын за­хиралай орлогшо:

- Эрэ хүн авто-унаа шэнги байха ёһотой. Булат шэнги хатуу, хүсэ ша­дал ехэтэй, тодо сэхэ. Иимэ авто-унаа­гай мөөрэнүүдынь ямаршье харгы­гаар ядамаггүйгөөр ябахыень хүсэхэ байнаб. Моторынь замхангүйгөөр хүдэлэг лэ! Дэлгүүртэ ороод, түрэлхидтөө бэлэг сэлэгүүдые абаха­даа, тормозынь бү унтарһай!