847
“Hulunberphotography” сэтгүүлһээ гэрэл зураг
Сагаан һарын дүтэлһэнһөө хойшо манай урдын буряадууд гэр байраяа сэбэрлэдэг, газаахи бог шоройгоо хамажа, суглуулжа галдадаг байһан гэхэ. Үшөө үбэлэй эхиндэ үүсэ хэхэдээ, нари хэдэг байһан юм. Тэрэнь юуб? Үхэрэй үбсүүе ханшартайнь ехээр тайран абаад, тэрээн соогоо хабһа, һээр, зүрхэ, эльгэ, һэмжэ, хошхоног, гүзөөнэй дүрэ гэхэ мэтые хэжэ, тэрэнээ зохидоор орёогоод, хүргэдэг байгаа. Тэрэнээ Сагаалганай урда тээ оруулжа гэдхээдэг заншалтай һэн гэхэ.
- Нари задалха!
- Сагаан һарын хэшэгтэ хүртэхэ!
- Шэнэ мяха эдихэ! – гэлсэхэ.
Тэрэ нари гээшын үбсүүе абажа, һайса шанаад, хоёр газараар зурытар отолоод, бурханайнгаа урда табидаг һэн. Тэрэнь бүүһэг гэжэ нэрэтэй. Табяаша бүүһэгынь Сагаан һарын хахадлатар тэндээ табяатай байха. Нари гээшые нютаг бүхэндэ ондо ондоогоор хэдэг ааб даа. Тэрэмнай аймаг аймагай өөһэдынь ёһо гурим, заншал болоно.
Бүтүү үдэр
Мүн “Бүтүүгэй үдэшые” – Сагаан һарын нэгэн шэнын урдахи үдэшые – газар газарта ондо ондоогоор, өөһэдын гуримаар үнгэргэдэг байгаа. Зарим нютагуудта, илангаяа Сэлэнгын баруун эрьеһээ саадахи газарнуудта иигэжэ хэлсэдэг һэн гэхэ:
- Бүтүүгэй үдэшэ бүтэтэрөө эдихэ.
- Бүтүүгэй үдэшэ бүхы жэлээ үдэшэхэ.
- Бүтүүгэй үдэшэ бүхэли һүнеэрээ найрлаха.
Харин Буряад ороной зүүн нютаг, аймагуудта бүтүүгэй үдэр мяханай зүйл нэгэшье эдингүй, гансал сагаан эдеэгээр хооллодог һэн гэхэ. Теэд энэмнай газар газарай заншал, арсалдажа, буляалдажа байхаар асуудал бэшэ ааб даа. Үглөөгүүр үшөө харанхыда айлнууд бодожо, шэнэ сайгаар гү, али һаяхан һаагдаһан һүөөр сэржэм үргэжэ, газаагаа аргал түлеэд, тэрээн дээрээ арсын набша, жодоогой мүшэр, сагаан далиин сэсэгүүдые галдажа, үнгэрһэн жэлэй муу муухай юумэнүүдһээ байра байдалаа арюудхадаг һэн.
Сониной архивһаа
