Общество 29 ноя 2019 2817

​​Угалза бүхэн удхатай

Гэрэй шэмэглэлэй асуудал олоной анхарал татадаг гэжэ мэдээжэ. Хүн бүхэн ажаһууха «уурхайгаа» зохидоор тааруулхаяа оролдодог. Үндэһэн буряад маягаар зохёогдоһон гэртэ ороходо, нюдэндэ, сэдьхэлдэ дулааханаар үзэгдэдэгынь гайхалгүй.

Үндэһэн маягаар гэрээ шэмэглэхэ талаар асуудалда анхаралаа хандуулжа, «D.master» cтуди арбаад жэлдэ урагшатай ажалаа ябуулна.

- Ямаршье арад дабтагдашагүй олон талатай хатуу болор мэтэ, гоёор ялалзахынь тула тэрэниие гэрэлтүүлжэ шадаха хэрэгтэй гэжэ эрдэмтэн, профессор, Эмнэлгын эрдэмэй академиин Авербаховска шангай лауреат Илья Шевелев хэлэһэн байдаг. Арад бүхэн өөрын баян ёһо заншалтай, түүхэтэй, соёлтой. Энэ баялигаа алдангүй, улам хүгжөөхэ хэрэгтэй гэжэ эрдэмтэн уряалаа ха юм.

Буряадуудай анхандаа хэрэглэжэ байһан аяга амһарташье, эд барааншье нүүдэлшэ арадай зөөри ха юм. Тиимэһээ зөөхэдэ хүнгэн байхыень бодожо, модоор, арһаар, үйһөөр амһартаяа хэхэдээ, бэлээр эбдэрхэгүйень баһал бододог байгаа. Һэеы гэрээ мори тэргэдээ тээгээд, адуу малаа манажа ябаһан арадаймни ажабайдал һануулһан зурагууд гэрэй шэмэглэлдэ хэрэглэхэдэ, уг изагуур тухай һануулжа, дулаахан ульһатай болгодог, - гэжэ энэ студи байгуулһан Жаргалма Лхамадиева тэмдэглэнэ.

Баян түүхын абдарһаа

Үндэһэн маягай обойнуудай дизайн зохёожо эхилхэдээ, Жаргалма Лхамадиева миин лэ һуугаад зурашоо бэшэ. Тэрэ арадайнгаа абдар уудалжа, түүхэ, ёһо заншал шудалжа, угалза бүхэнэй удха шанар тайлбарилха, хаана хэрэглэхэб гэһэн бусадшье олон асуудалнуудые шиидхэһэн байна.

- Буряад соёлнай ехэ нарин юумэн бшуу даа, миин таамаглаха хэрэггүй. Энэ манай гэнтэ һанаһан юумэн бэшэ, удха узууртайнь һайнаар танилсаад, ажалаа бүтээхэ хэрэгтэй, - гэжэ дизайнернуудтаа Жаргалма Мижитдоржиевна дабтан- дабтан хэлэжэ байдаг.

Угалзые удхаарнь

Монгол туургата арадуудта хас тэмдэгтэй угалзанууд эгээл мэдээжэ болоно. Тэдэнэй дундаһаа түмэн жаргалан, түмэн наһата гэһэн хээ тон эртын түүхэтэй юм.

«Түмэн наһата» – энэ угалза хадаа нара зүб эрьелдэһэн дүрбэн зүг, найман хизаар болон байгаалиин махабадуудтай (гал, уһан, агаар, газар) холбоотой. Гэр дотор энэ угалза хэрэглэхэдэ, һахюуһан боложо, һайн байдал, ута наһа үршөөнэ.

«Морин хээ» баһал эртын түүхэтэй. Монгол арадуудта морин эрдэни ехэ үндэрөөр сэгнэгдэдэг. Нүүдэлшэд агта хүлэгөө гамнажа, урилдаанда түрүүлһэн мориной соло дуудажа, магтан түүрээдэг заншалтай ха юм. Морин хээ ехэ гүнзэгы удхатай. Гэрэй шэмэглэлдэ хэрэглэгдэһэн энэ угалза баян, ажана тэнюун байдал үршөөнэ. Морин гээшэмнай оюун ухаанай, замби дэлхэйн, наранай һүлдэ болоно ха юм даа.

Шоно гүрөөһэн хоёрой зурагуудтай угалза гэр бүлын жаргалтай байдал тэмдэглэнэ.

Шононь эрэ хүнэй һүлдэ үргэжэ, хии морииень дээгүүр намилзуулдаг удхатай. Бэеэ мэдэнхэй, аргагүй ухаатай амитан гээшэ ааб даа. Заабол дайсанаа даратараа гү, али үхэтэрөө тулалдана, үхэһэн амитадые эдихэеэ сээрлэдэг. Гүлгэдтэй болоходоо, тэдэнээ тэжээнэ, һургана. Угсаата араднай шоные нэрээрнь нэрлэхэеэ сээрлэжэ, энэ ухаатай амитаниие онсо илгадаг заншалтай.

Харин гүрөөһэн энхэргэн, түбшэн даруу, һэргэг, һайхан эхэнэрэй дүрсэ дүүрэн харуулжа, инаг дуран, хани нүхэсэл тэмдэглэнэ. Хара, сагааниие, муу, һайханиие илгаруулдаггүй энэ һүлдэ, хүниие дутуу дундануудтайнь сэгнэжэ, дээрээһэнь заажа зангажа, ондоо болгожо шадахагүй гэжэ ойлгожо, халуун зүрхөөрөө дурлаха гэжэ заана.

Тус студиин ажалнуудтай https://www.fasebook.com/Zhannadmaster/https://www/instagram.com/dmaster_uu/ гэһэн хаягуудаар танилсаха аргатайт.

«D.master» студиин дурадхаһан гэрэл зурагууд

ЭНЭ СЭЛЭБЭЭР УНШАГТЫ:

Үрхэ гэрээ – үндэһэн маягаар

Туһатай зүбшэлыень тодожо абая

Автор: Дарима АНАНДАЕВА

Читайте также