786
Базардаан дайнай һүүлээр нютагаа бусажа, Агууехэ дайнай орден медальнуудаа зүүнхэй дайшалхы агаарай онгосонуудай ниидэхые адаглажа, аэродромой ногоон талмай дээрэ нүхэдэйнгээ ерэхые хүлеэн хэбтэжэ байтараа, ехэл бодолгодо абтаба.
- Энэ дайнай һүүлшын жэлнүүдтэ хаана ябаагүй гээшэбиб. Энэ аэродром дээрэ дайнай һүүлшын хоёр жэл соо хэды тонно самолёдой түлишэ шэрээ гээшэбиб? Хэды дахин дайсадай самолёдуудай бомбоһоо гарасалдаа гээшэбиб? Байза, хүбаа, энэмнай юун боложо байна гээшэб? Хоёр жэл соо энэ самолёдой хажууда дайшалхы ажал хэжэ байгаад, агаарта ниидээгүй байнаб. Ябахынгаа урда тээ самолёдоор ниидэжэ үзэхэ байна, - гэжэ бодоод, Артём гэжэ үнинэй танил лётчигто ошожо хандаба:
- Бишни, хүбаа, олохон унаагаар ябажа үзөөб. Тэмээгээр, морёор яахамнайб. Түмэр харгыгаар ябааб, уһанай онгосоор тамарааб, трамвай, троллейбус, мотоцикл, велосипед гээшые тоолоногүйб. Харин самолёдоор ниидэжэ үзөөгүйб. Шимни, нэгэ «дээшээ» ниидэхэдээ, намайгаа абаад гарыш.
- Яаха һэм даа, командирһаа һуруужаб, - гэбэ. Удааншье болонгүй Артём Курбатов һаяар ниидэхэеэ байһанаа мэдүүлбэ.
Базардаан сэрэгэйнгээ гоёхон шэнэ хубсаһа үмдэнхэй ехэл баяртай, жаргалтай, одоол бүхы наһаараа бэелүүлхэ зорилгоёо дүүргэжэ байһандал Артёмой урда миһэрэн:
-Һайнши даа, бишни ехэл баяртайб. Нютагаа бусахадаа сэрэгэй самолёдоор ниидээ һэм гэжэ хөөрэхэдөө, худалаар хэлэһэн болохогүйб.
Агаарай «АС» гэжэ нэрлүүлһэн ИЛ-2 самолёдой эзэн Артём Курбатовтай ниидэхэ болоһондоо ехэ баяртай самолёдто һуушаба. Танил самолёдой һэршэгэнээн, таршаганаан соо тооһо бурьюулһан самолёдой агаарта ниидэхэдэнь, Базардаан баруун гарайнгаа эрхы харуулжа, Артёмдо баяраа мэдүүлбэ. Тэдэ хоёр хэды саг соо ниидээ юм бү мэдэе, газартаа буубад. Хүлэршэнхэй Базардаан бэеэ татаһан оньһо хэрэгсэлнүүдһээ арайшье гэжэ мултараад, ехэ сухалтайгаар Артём руу хараад:
- Ши, нүхэр хүбаа, юундэ энэ дээрэ агаарта гараад, «мёртвая петля» хэбэ гээшэбши, - гэбэ.
Артём нүхэрынь:
- Ши, Базардаан, агаарта эрьелдээд, доошоо дээшээ гараһыем хаанаһаа мэдэбэш. Гэрэлдэ харахадам хоёр гараараа наманшалаад һуугаа һэмнайш, - гээд, энеэбэ.
- Мэдэжэ ядаха юун байгаа юм. Шэлэ хүзүүн дээгүүрни, нюргаарни хуу шэшэһэн урдашоо.
Удааншье болонгүй, хүйтэншье һаань, эскадрилиин нүүмэл банида ороод, ехэ сэдьхэлээ хананги нүхэдэйнгээ дунда бии болоо һэн. Ерэхэдэнь, нүхэдынь «Мёртвая петля» ерэбэ гээд, шууяа татан энеэлдэжэ угтабад. Иигэжэ дайнай ветеран Базардаан «Мёртвая петля» гэжэ нэрэтэй үбсүүгээрээ дүүрэн орден медальтай нютагаа бусаа һэн.
Эдуард Будаев
