1034
Нютагаархидни ехэ шог зугаатай, хошон, холшор үгэтэйхэнүүд, наада энеэдэ гаргаха, хорон хэлэеэ бүлюудэхэ дуратай юм. Ойлгомторгүй, нэгэ буруу үгэ хэлээл hаа, һалааш. Малгаадарынь тэрэ үгыешни арба дахин нэмээгээд, энеэдэ зугаа болгоод ябаха. Нүгөөдэрынь хунэй сухал хүрэмөөр шог зугаа болгоод байха.
Үйлсэдэ ябаhан уладhаа хүнэй нэрэ обогынь гэнтэ hураа hаашни, абаhаар хэлэхэгүй, заримдаа уни удаан бодохо, али мэдэхэшьегүй. Юундэб гэхэдэ, ара нэрэнүүдтээ hурашанхай юм.
Жэшээлхэдэ, үбгэжөөл – Онгоошко, хүбүүниинь – Сонхоошко, ашань - Форточко, зээнь – Стеклопакет. Залуушуул наhатайшуулда хандахадаа, ара нэрээрнь нэрлэхэгүй, хүндэтэйхэнөөр Ахатан гэжэ хандаха. Үнэн нэрынь мэдэхэ хүнүүд үсөөн. Ухаа мэдэлдэнь, hанаа бодолдонь ара нэрэнь шаб гэмээр шэнгэнхэй.
Нэгэ холын нютагай Бадра гэжэ хүн ажалайнгаа хэрэгээр аймагай түб Баргажан ерэбэ. Хэрэгээ урагшатайгаар бүтээгээд, хорёод жэлэй саана Монгол ороной Арвай Хээр нютагта Совет армида алба хэhэн Баяр нүхэрөө золгохо гэжэ шиидээд, Баянгол hуурин бурьюулан табилуулба.
Холын Хори нютагай хүбүүнэй гайхамаар хадхуу уршагта ябадалнууд эндэhээ эхилээ бэлэй. Алба хэhэн анда нүхэрөө 3 саг соо hурагшалан бэдэрбэ. Бадмаев Баяр гэжэ хүниие таниха, мэдэхэ хүн үгы. Асуухадань юрын харюунууд: Баярнууд олон, ямарынь байгаа юм? Бадмаевууд үшөө олон. Ара нэрээрнь түргэн олохолта гэнэ зариманиинь. Теэд, хаанаhаа мэдэхэб. Эдеэ хоолой дэлгүүрэй ойрохон машинаяа табижа, ябаhан ошоhон хүнүүдые hахин hууха баатай болобо. Нэгэ дунда зэргын наhанай эрэ, гэмгүй баринхайл хаш, дүтэлжэ ябаба. Бадра угтажа:
- Сайн, таниие золгожо болохо гү?
- Сайн, сайн! Юундэ болохогүй юм? Үшөө хөөрэлдэжэшье болоно, - гэhээр, маhалзан энеэhээр дүтэлбэ.
- Үни болоо, Совет армида хамта сэрэгэй алба хэhэн нүхэрөө бэдэрнэб. Бадмаев Баяр гэжэ хүниие.
- Үгы, урид танилсая, hүүлээрэнь нүхэрыш бэдэрхэбди. Би Омпоошо гээшэб.
- Бадра. Монголдо хоюулаа нэгэ ротодо, нэгэ взводто алба хээ hэмди.
-Погонялынь хэлээ hаашни, проще байха байгаал даа. Так, тэрэ Баяр Б.үнинэй Севертэ, нүгөөдэ Бээнь бурхандаа ябаhаар удаанай, хилар Баяр байгаа хадаа, - гэжэ хургаа даран тоолоно.
- Үгы, хилар бэшэл, хоёр харахан нюдэдынь сэхэ харадаг hэн, али мүнөө тиимэ болошоо юм гү?
- Тиигээ hаа, туhалха аргамгүйл даа, - гэбэ Омпоошо.
- Тэрэ хилар Баяртнай хаана байдаг юм ? Магад хори гаран жэл соо хилар болошоо юм гү?
- Угы, тэрэшни багаhаа хилар юм.
- Баяр нүхэрни бурханай орондо ябашоо юм гү?- гэжэ Бадрын досоо уйдхартай, муу болоо hэн. Севертэ байhан Баярынь байhай даа, ай бурхан, - гэжэ аман соогоо гүбэрэн машина тээшээ Бадра hалирба.
- Монголдо хаана сэрэгэй албанда ябаа юмта? – гэжэ Омпоошо хойноhоонь ооглобо.
- Арвай Хээр нютагта, - гэжэ эрьежэ хараншьегүй харюусаба.
- Ээ, байгыш, зогсыш! Тэрэшни Тахуунай ха юм! Мартаад лэ байгааб, дүтынгөө нүхэрые, Табхар харахан Тахуунайе! Тахуунай гээл hаашни, ехэ багагүй, ноёншье нохойшье мэдэхэл. 6-7 модоной зайда, Харнай нютагта байдаг. Арвай Хээр гэхэдэшни гэнтэ Тахуунайгаа hанажархеоб… Хатуу хараяа барихадаа, нюдэнhөө нёлбоhо дуhаан, Арвай Хээртэ сэрэгэй албанда ябаhанаа хөөрэдэг. Үнинэй хониной тарган мяха хатуу хараар даража hууха байгаалта даа. Зай, түргэн ябаял, шамайгаа үдэшэхэ болоолби даа,- гээд, баяртайгаар эльгэ хатаба. - Хатуу хараяа ехэхэнээр абаарай. Юундэб гэхэдэ, Баргажан нютагнай урдань ортон хамнигадай газар нютаг байhан, сабдагуудынь ехэ сухалтай. Үргэдэг барисануудынь олон, - гэжэ шүлhэеэ hайран хөөрэнэ.
Баяр-Тахуунай нүхэрөө олоhондоо Бадрын досоо нара гараhан шэнги болобо. Ондоо нютагай ёhо заншал мэдэхэгүй байhандаа, шэнэ нүхэр Омпоошынгоо хэлэhээрнь ябана. Эдэ хоёрой хүндэлhэн сабдагуудые, ууhан архиие тооложо барахаар бэшэ … Тобшохоноор хэлэбэл, тооhо бурьюулан :
Түмэр тэргын hайханда,
Түбэрэнэ харгы зам, – гэжэ, хангюурдаhаар Харнай нютаг ороо hэн…
Үни заяанай уулзаагүй хоёрой агууехэ баярай уулзалга мэдээжэ ха юм даа. Энэ уулзалга тухай ехээр хөөрэжэ, бэшэжэ болохогүй хаш.
Ошор НУРБАЕВ
