​Үргэлөө шэлэхэ - өөрын ухаанай хэрэг

Иимэ асуудал олон зоной һанаа зобоодог. Хоёр мүргэл худхалдашаһан байдалтайшье зон байдаг. Нэгэ үдэр дасан ошоод, нүгөөдэрынь бөөдэошодогшье зон байха. Энэ хүн зоной өөрын ухаанай хэрэг ааб даа. Зунай хаһада угайнгаа обоо, нютаг һууринайнгаа эзэдые хүндэлхэ үргэл бүтээгдэдэг.

Бөө мүргэлтэнэй баримтаар, бөө мүргэл буряад арадай урдын урдахи угсаатанай мүргэл, харин буддын шажан манай эндэ 400-гаад жэлэй саана бии болоһон мүргэл гээшэ гэдэг. Хони гаргажа, үргэл хэдэг ушар тухай буддын шажан һайн гэжэ хэлэдэггүй юм. Энэ болон бусад олон асуудалнуудта хүн зон харюу бэдэрдэг.

Энэ асуудалаар харюунуудые сүлжээ холбоондо Улаан-Үдэ хотодо ажаһуудаг Баатар лама үгэһэн байна. Тэдэнииень оршуулжа, энэ доро табибаб.

Нэн түрүүн буддын шажантан юу баримталнаб? Хайшан гэжэ тайлбарилнаб эдэ асуудалнуудые:

1. Нютагай эзэд болон угай һахюуһад гэжэ юун гээшэб?

2. Үргэлэй үедэ байһан зондо ямар туһа хүрэдэг бэ?

3. Үргэл ямар үйлэнүүдһээ бүридэдэг бэ?

4. Хони, мориной ами наһа таһалжа, үргэл бүтээхэдэ ямар аюултайб?

5. Саг болон ехэ мүнгэн зөөриин гарашатай үргэл бүтээлтэй гээшэ гү?

Эдэ асуудалнуудта харюусахада, хүн зондо һонин байгаа ёһотой.

Нютаг нугынгаа эзэд бурхадта үргэл буддын шажан болон бөө мүргэлөөршье бүтээжэ болоно. Харин эндэ хэндэ ханданабши, тэрээндээ һайнаар анхарал табижа, үргэл хэжэ, гуйлтаяа барижа шадаха шухала. Үргэл бүхэн үйлэ, ябадалаар, һүүлэй хойшолонгоороо болон хэн бүтээнэб, тэрээнһээ дулдыдана.

Буддын номнолоор, бүхы амидыда хоро хүргэхэгүй гэһэн зорилго үндэһэн болодог. Энэнь хадаа шалтаг – хойшолон гэһэн хуулида үндэһэлдэг, бүхы үйлэнүүд шалтагай хойшолон гээшэ. Ажабайдалдамнай бүхы тохёолдоһон үйлэ хэрэгүүд урдахи ажаһуудалдаа хэһэн хэрэгүүдтэй нягта холбоотой. Жэшээнь, 10 жэл үшөө амиды ябаха табисууртай амитанай ами наһа хорообол, өөрынгөө наһанһаа арбан жэл хорооһон болоно. Энэнь хадаа энэ наһандань бэшэ, удаадахи түрэлдөө богони наһатай байха.

Юундэ зарим зон удаан наһа наһалдаг бэ, харин зариман хүсэ шадалтайшье һаа, гэнтэ наһаа дүүрэшэдэг гээшэб? Энэнь хадаа урда түрэлдөө ондоо ами наһа хорооһон ушарһаа шалтаглана. Тиимэһээ үйлэдэһэн үйлэнүүдһээ шалтаг байдаг юм гэжэ хуули ойлгожо, бүхы амитадта ами наһандань, энхэ элүүртэнь хоро хэнгүй ябахые оролдохо шухала. Зарим зон энэ наһандаа жаргалтай. Амар баян һуухые хүсэжэ, тэрэнэйнгээ түлөө амитадай гол таһалхые һанадаг. Энэ ябадал ада шүдхэртэй хэлсээ баталжа, баян байдалай түлөө гэр бүлынхидэйнгээ ами наһа, элүүрыень эд зөөреэр андалдажархихаар бэлэн байна ха юм.Үйлын үриин хуули заршам бүхы зондо адлихан үнэн байдаг, хэн нэгэн тэрэ хойшолонһоо сүлөөлэгдэдэггүй.

Гүн ухаатай хүн юугээрээ ондооб? Саашанхиие бодомжолдог, өөрынгөө ябадалай хойшолон тухай мэдэрдэг. Тиимэл хада өөрынгөө хэһэн үйлэ ябадал ойлгожо, харюусалгатайгаар хандадаг юм.

Будда бурхан хэнииешье зоргоороо һанаһан хэрэгээ үйлэдэжэ байхадань хоридоггүй, гансал эдэ үйлэнүүдэй хойшолонгууд тухай мэдээсэл заажа үгөө. Харин хүн бүхэн өөрөө шэлэжэ, зүб буруу ябадалаа һунгажа абахал бшуу.Тиимэһээ, хүн бүхэн жаргал, зоболон гээшэ һайн, муу үйлын үри гээшэ, һүүлэй һүүлдэ ямар дүн согсолжо, амасахабиб гэжэ шиидэхэ. Иимэл хадаа буддын шажанай үргэл, мүргэлнүүдтэ муу үйлын үри суглуулһан хэрэгүүдые бүтээдэггүй. Ондоо ами наһа хороожо, һайн ажаһуухаб гэһэн һэдэлгэ ямаршье зүб мүрэй ухаан бодолдо үндэһэлнэгүй. “Алта”«ялалзаһан шэл шонхороор» андалдахада, удха бии гү?

Мүнөө энэ ойлгосо тайлбарилаад, зарим нэгэ харюунуудые баримталая.

1.а) Угай сахюусанууд хадаа эжы абын уг гарбалай сахюусад, угай үри һаданарта туһашье, һаалташье хэжэ болодог, энэнь угаа хүндэлжэ гү, али мартажа ажаһууһанһаа дулдыдаха. Сахюусад угай хүсэ шадал хамгаалха, һалбаран хүгжэхыень үршөөдэг, угайнгаа сахюусаниие ходол хүндэлжэ, үргэл бүтээжэ байха хэрэгтэй.

б) Нютаг газарай бурхад али нэгэ һуурингуудай элдэб түхэлтэй сахюусад гээшэ. Тэдэнэр уһанай, газарай гээд лу, нян, цен болон бусад байдаг. Тэдэнэр эзэлээд байһан дайдынгаа тааралдал, тэнсүүри хамгаалха, элдэб оһолто аюулта ушарһаа аршалха үүргэтэй. Зүгөөр, хүн зоной байгаалитай тааралдан ажаһуубалынь лэ туһалха, аршалха үргэн хүсэтэй байдаг. Хэрбэеэ тааралдангүй байгаа һаань, альбан жэльбэн, хорото сэдьхэлтэй эрлиг болоод элдэб муу үбшэ, хэлэ ама, зоболон болон оһолто үйлэнүүдые эльгээхэ аргатай.

2. Обоо тахилганай гэхэ гү, али нютагай эзэдые хүндэлжэ хэһэн үргэлэй аша туһа хадаа “Диб” гэһэн элшэ хүсэнэй бузар арилгаха юм. Оршон тойронхи байгаалияа мэдэншьегүй үлэ мэдэг бузарлажа, тэндэ ажамидардаг эзэд - сахюусадта хоро үзүүлэгдэнэ бшуу. Эдеэ хоол, унда сэржэмэй туһаар тэдээнтэй холбоо таталсуулдаг. Тиигэжэ хүн зон өөрынгөө ажал хэрэг амжалтатай байхын тулада, эзэд бурхад амгалан тэнюун ажаһуухыень үршөөжэ, номгоржо, һайнаар хандажа байхыень гуйдаг. Тиимэһээ саг соо бороо хура оруулжа, һайн ургаса үгэжэ, адуу мал арьбадхуулжа байдаг ха юм. Һайнаар зальбарһан ламын үргэлэй һүүлээр, тэрэ газар дайда хүн зонтоёо тэнсүүритэй, хүгжэн һалбаржа байха болоно.

Баатар ламын хуудаһанһаа абтаба.