​Олег Юмов: "Буряадай алишье нютаг хэлэн дээрэ дуугаржа шадахаб"

Үндэһэтэнэй номой санда “Алтан баг” шанда хүртэһэн, Ородой гүрэндэ, Монголдо аяар хорёод гаран зүжэг бэлдэжэ табиһан найруулагша Олег Юмовтэй уншагшад уулзаба. Театр тухай һайн мэдэсэтэй, ном уншадаг залуушуулай һонин-һонин асуудалнуудые табихадань, уншагшадта, Олег Юмовтэ өөртэньшье аша үрэтэй хөөрэлдөөн болобо. Гурбан сагай туршада үргэлжэлһэн бэлигтэй найруулагшатай хөөрэлдөөнһөө нэгэ хэды хэһэг “Буряад үнэнэй” уншагшадта дамжуулха хүсэлтэйб.

- Та ном уншалга тухай юун гэжэ хэлэхэ байнабта?

- Минии ажабайдалда, мэргэжэлдэмни номууд ехэ нүлөө үзүүлһэн юм. Би багаһаа хойшо ехээр ном уншадаг һэмби. Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-һургуулида һуража байхадаа, номой санда ном уншажа жаргагша һэм. Мүнөөшье Улаан-Үдэдэ эгээн дуратай газарни - номой сангай уншалгын зал юм.

- Режиссёрой мэргэжэл зорюута шэлээ һэн гүт?

- Би режиссёрско курсда өөрөөшье мэдэнгүй орошооб. Манай бүлэ юрын лэ юм: минии аханар хоюулаа багшанар, эжымни – ветеринар. Манай бүлэдэ зохёохы ажалтай хүн үгы. Би мүн лэ юрист болохо һанаатай байгааб. 1999 он - ехэ орёо жэл һэн. Би бүлэ соогоо гурбадахи хүбүүнби, эжымнай маанадые гансаараа үндылгөө, теэд БГУ-да орохын тула мүнгэн хэрэгтэй байгаа. Харин Соёлой академидэ орохонь бэлэн, түлбэригүй һэн. Тэндэ хоёр жэл һураад, Москва ошожо, ГИТИС-тэ орооб. Талаан боложо, би Сергей Васильевич Женовичой класста һурааб. Минии багша үнэхөөр томо Мастер гээшэ. Театральна режиссёрой ажал харюусалгатай, орёо ажал юм. Бултантай үгэеэ ойлголсожо, суг хамта ажалаа ябуулха, уран зураашатай, хүгжэм найруулагшатай, актёрнуудтай эбтэй нэгэдэл бүрилдүүлжэ, хүнүүдэй сэдьхэл хүдэлгэмэ зүжэг зохёон бүтээхэ. Энэмнай ехэ хүндэ юумэн, олоной, хамтын бүтээл болоно ха юм. Андрей Платоновой зохёолнууд намда тон һайшаагдадаг. Платонов онсо өөрын харасатай, ондоохон хэлбэритэй, угаа ехэ татасатай уран зохёолшо юм. Платоновой зохёолнуудые уншахые танаа уряалха байнаб.

- Буряад үндэһэн театр тухай юу хэлэхэбта?

- Буряад үзэмжэ үльгэршэнэй үльгэр түүрээлгэһээ, бөөгэй дурдалгаһаа, цамай хатарһаа (шажанай үйлэшье һаань) эхилдэг байгаа. Урдань үльгэршэнэй ерэхэдэ, хүн зон олоороо суглараад, үльгэр шагнадаг байһан гээшэ. Үльгэршэн гээшэ зүжэгшэн, хүгжэмшэн, зохёолшон ха юм. Мүнөө манда буряад-монгол театр тухай ойлгосо тодоруулагдаагүй. Хэн нэгэн олдожо, энээниие ёһотоор бэелүүлһэй гэжэ хүсэнэб. Теэд юумэн текстһээ, текст шэнжэлэлгэһээ эхилнэ. Манда һайн текст хэрэгтэй, тэрээн соо манай соёлдо үзэмжэ гээшэ юун гээшэб, буряад-монгол театр юун гээшэб гэһэн асуудал табигдаха ёһотой.

- Та хэзээ нэгэтэ буряад гарбалтай байһандаа түгшүүритэй байдалда орожо үзөө һэн гүт?

- Ородой гүрэнэй зарим можо нютагуудта ерэхэдэмни, тэндэ ород яһанай хүниие хүлеэһэн байдаг, тиимэһээ нэгэнтэ бэшэ тэдэ гайхадаг. “Юундэ иимэ залуу юм, юундэ ород бэшэб?” гэһэн асуудал нюур дээрэнь бэшээтэй байха. Тэрээнһээ боложо, элдэб ушарнууд болоол ааб даа.

- Та буряадаар ном уншадаг гүт? Ямар зохёолшые уншаһан гээшэбта?

- Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-һургуулида һураһан хадаа буряадаар олон зохёол уншаһанби. Ямаршье аймаг ошоо һаа, тэндэхи нютаг хэлэн дээрэ хөөрэлдэжэ шадахаб.

Дондог Улзытуевай шүлэгүүдые залуудаа уншадаг байгааб, мүнөөшье уншадагби. Буряад шүлэгэймнай дээжэ гээшэ гэжэ һананаб. Бидэнэй нангинаар һанаха юумэн - буряад хэлэмнай, буряад зохёолнууднай, буряад шүлэгнай. Даширабдан Батожабайн “Төөригдэһэн хуби заяан” роман хэдэн дахин уншааб, хэзээ нэгэтэ кино болгодог һаа гэһэн бодол сэдьхэлдэмни түрэдэг. Ямар орёо удхатай, ямар баян хэлэтэй гээшэб?!

Эрхүүгэй буряадуудай хадагалжа, сахижа ябаһан арадай аман үгын дээжэ “Шоно Баатар” зохёол дээрэ хүдэлжэ байнаб. “Орда” этногалерейдэ табигдахадань, ерэжэ хараарайгты гэжэ уринаб.

Алдар суута Олег Юмовтэй уулзалгые Үндэһэтэнэй номой сангай хүдэлмэрилэгшэ Наталья Стефани хүтэлбэрилөө.