​Олоной хүсөөр соёлой ордонууд бодхоогдоно

Ярууна аймагай ажаһуугшад нютагайнгаа соёлой байшануудые өөһэдынгөө хүсөөр һэльбэн шэнэлнэ, заһабарилна. Мүн тиихэ­дэ аймагай захиргаанай туһаламжаар хэдэ хэдэн шэнэ ордону­уд баригдажа байна. Эдэ бүгэдые харахын түлөө Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамалнууд гурбан үдэрэй туршада Ярууна аймагта ажаллаба.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Н.Емонаков, Б.Гуробазаров, Ц.Батуев, О.Бухольцева, В.Аюшеев

Целинный дээрэ

Тус һуурин Яруунада эгээл холо нютагуудай нэгэн болоно. Аймагай түб һууринһаа аяар 250 модо холо оршодог. Һүүлэй мэдээгээр, тэндэ 443 хүн ажаһууна.

Соёлой байшанай дарга Вера Ко­ниевагай хэлэһээр, хуушан клубай байшан үмхиржэ, арад зон шэнээр бария гэжэ мэдүүлгэ оруулһан юм.

- 2012 ондо бидэ барилга эхи­лээбди. Бүхы дээрээ 2,5 сая мүнгэн гаргашалагдаа. Олон жэлдэ элдэб хэмжээ ябуулганууд һургуулиин бо­лон захиргаанай уйтан таһалганууд соо болодог байгаа. Тиимэһээ үшөө ашаглалгада тушаагдаагүй байшан соогоо 2014 оной Сагаалганай һайндэр үнгэргөө һэмди. Тэрэл жэл­дэ ноябрь соо соёлой байшан үүдэеэ сэлиһэн байна, - гэжэ Вера Умановна хөөрэнэ.

Шэнэ байшанаа нютагаархид ша­даха соогоо гоё болгоо. Нютагай за­луушуул мүнгэ суглуулжа, бильярд, столой теннис худалдажа абаа. Энэл байшан соо номой сан оруулагдаа.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Целиннын эдир хатаршад

Борис Балдановай гэрэл зураг

Целиннын ажаһуугшад уулзалгын үедэ

Тэлэмбэдэ

Тус һууринда арбаад жэлэй са­ана соёлой байшан шатаһан бай­на. Тиимэһээ нютагай зон амарха газаргүй үлэшөө. 2012 ондо шэнэ байшан бодхоохо тухай шиидхэбэри абтаһан байна. Хоёр жэл соо 2,9 сая түхэриг мүнгэн һомологдожо, тэлэм­бынхид 2015 онойнгоо Шэнэ жэлэй һайндэр соёлой гоё байшан соо эм­хидхээ.

2016 ондо ТОС-ой туһаар соёлой байшан хорёологдоо. “Комсомоль­ский” ажахы түрэл клубтаа зөөлэн һуудалнуудые хэжэ табяа. Тус бай­шан соо хүдэлдэг дуунай болон ара­дай аман зохёолой ансамбльнуудай гэшүүдтэ шэнэ хубсаһан абтаа.

“Хэндын” сомоной дарга Рин­чин Будаевай хэлэһээр, соёлой байшан зайн галаар дулаасуулаг­дана. Тиимэһээ ехэ мүнгэн энэ хэ­рэгтэ гаргашалагдана гээшэ. Нэгэ жэл соо 160 мянган түхэриг зайн галай түлөө түлэгдэнэ. Харин 2017 ондо оройдоол 148 мянган түхэриг һомологдонхой. Энэ шал­тагаанаар заримдаа соёлой байшан дулаасуулагданагүй.

Тэлэмбын номой сан 1956 ондо баригдаһан хуушан байшан со­огоо үлэнхэй. Ринчин Будаевай һанамжаар, соёлой шэнэ байшанда залгалаа барижа, номой сан тэндэ оруулха хэрэгтэй. Теэд энэ хэрэгтэ мүнгэн хүртэнэгүй.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Тэлэмбын номой санда

Улаан Яруунада

Нарһатын баруун урда зүгтэ ор­шодог һуурин анхандаа Улаан Яруу­на гэжэ нэрэтэй байһан юм. Аймагай түбтэй ниилэбэшье, Улаан Ярууна мартагдаагүй. Нарһата һууринай за­хиргаанай толгойлогшо Этигэл Дон­доковой хэлэһээр, эндэ 900 гаран ажаһуугша тоологдоно. “Һүүлэй үедэ Улаан Яруунада хүн олоор ерэжэ һуурижана. Тиимэһээ нэгэ мянгаһаа олон болохо бшуу”, - гээд тэрэ нэмэ­нэ.

“Улаан Ярууна” гэжэ нэрэтэй ТОС 2010 ондо хүүгэдэй нааданай тал­май бариһан байна. Тэндэхи хүн зон үни холо сагһаа Сагаалганай наадые эбтэй эетэйгээр үнгэргэдэг юм һэн.

- Өөһэдынгөө соёлой байшан соо найр наада наяруулдаг һаамнай, бүри гоё байгаа гэжэ манайхид ду­радхал оруулжа, 2012 ондо шэнэ клуб бариха тухай шиидхэбэри аб­таа, - гэжэ ТОС-ой дарга Бэлигтэ Арабжаев хөөрэнэ.

Улаан Яруунада ажаһуудаг олзын хэрэг эрхилэгшэ Цыденбал Дамди­нович Ширапов ой соо хубаариин га­зар худалдажа абаад, тэрэнээ клубай барилгада үгөө һэн. Эндэхи эрэшүүл үбэлдөө модо бэлдээ, зундаа барил­га ябуулаа. Эхэнэрнүүд болон аха за­хатан эдеэ хоолоор барилгашадые хангаа. Энэ хэрэгтэ аймагай захирга­ан мүнгөөр туһалаа юм. Бүхы дээрээ 2 сая гаран түхэриг гаргашалагдаа.

Мүнөө клуб соо нютагайхид сугларжа, һонирхолтойгоор сагаа үнгэргэнэ.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Улаан Яруунын клуб соо

Борис Балдановай гэрэл зураг

Б.Арабжаев хөөрэнэ

Иисэнгэдэ

Энэ нютагай сомоной дарга Жиг­житдоржо Будаевай хэлэһээр, ерэхэ зун шэнэ клуб ашаглалгада тушааг­даха юм.

- Соёлой хуушан байшанай үшөө унаадүй байхадань задалаабди. Энэ­энэй түлөө нютагай зон намайе ехэ­эр хараагаа. Тиихэдэнь шэнэ байшан бодхоохобди гэжэ найдуулаабди. Аймагай захиргаанай туһаар соёлой байшантай болохомнай, - гэжэ Жиг­житдоржо Будаев хөөрэнэ.

Мужыхада

Эгэтын талада оршодог Мужыха нютагта соёлой шэнэ байшан бул­танай дуратай газар болонхой. Тэрэ 2011 ондо баригдажа эхилээ. Соёлой байшанай хүтэлбэрилэгшэ Жибзема Рыгденовагай хэлэһээр, түрүүшын 100 мянган түхэриг мүнгэ аймагай һунгамал Владимир Фёдорович Хон­горов барилгын жасада оруулаа юм.

2012 ондо нютагай ажаһуугшадай, мүн Улаан-Үдэдэ байдаг нютагаархи­най суглуулһан мүнгөөр модон бэ­лэдхэгдээ, байшанай һуури табигдаа, - гэжэ Жибзема Санжеевна хөөрэнэ.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Жибзема Рыгденова

2013 ондо аймагай бюджедһээ үгтэһэн мүнгөөр барилгаяа дүүргээбди. Бүхы дээрээ 2,6 сая түхэриг ТОС-ой шүүһэн мүнгөөр клубта эл­дэб хэрэгсэлнүүдые худалдажа абаа. Нээлгын баяр ёһололдо олон айл­шад суглараа һэн.

Тус байшанда арадай аман зо­хёолой “Лёнхобо” ансамбль ажалаа ябуулжа, нютагаа хаа-хаанагүй суур­хуулна. Эндэ хабаададаг уран зохёол­шо, үльгэршэн, арадай дуу татагша Ринчин-Мүнхэ Мункоевич Санданов холо ойгуур мэдээжэ юм.

Һүүлэй хэдэн жэлнүүдтэ “Лёнхо­бо” ансамблиие бэлигтэй Дулма Сан­жиевна Жамбалова хүтэлбэрилнэ. Тэдэ бүхэроссиин, уласхоорондын хэмжээ ябуулгануудта амжал­татайгаар хабаадана. Мужыхын гургалдайнуудгүйгөөр нэгэшье “Алтаргана”, “Ердын наадан”, Сурхар­баан болон бусад найр нааданууд үнгэрнэгүй.

– 2016 оной эхиндэ Ярууна ай­магай соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй урдахи жэлэй түгэсхэлэй суглаан үнгэрөө. Эгээл тэндэ Мужыхын клуб бүхы Ярууна соогоо эгээл эрхим гэжэ тодороо гээшэ. Тиигэһээр эндэ олон тоото хэмжээ ябуулганууд эмхидхэг­дэнэ. Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Анатолий Кушнарёв ерэ­жэ, манай хүн зонтой огород тариха тухай һонирхолтой хөөрэлдөө эм­хидхээ, - гэжэ Жибзема Санжеевна хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ.

Шэнэ клуб Мужыхын ажаһуугшадые, дунда һургуулиин болон эрэмдэг бэетэй үхибүүдэй гажал­та заһалгын һургуулиин шабина­рые нэгэдүүлһэн байна. 2016 оной зун Мужыхын дунда һургуули дүүргэгшэдэй 50-дахи выпуск со­ёлойнгоо байшанда баяр ёһололой үдэшэ ехэ гоёор үнгэргөө һэн.

Борис Балдановай гэрэл зураг

Дулма Жамбалова

Һанамжанууд:

Цыденжап Шагдаров, Ярууна аймагай засаг дарга:

- Шэнэ соёлой байшануудые бодхоохо, хууша­нуудыень һэльбэн шэнэлхэ талаар ажалаа хүсэд дүүргээдүй байнабди. Мүнөө жэлдэ Иисэнгэдэ 2 сая түхэриг дамжуулхабди.

Улхасаа һууринда барилгыень дүүргэхэ түсэбтэйбди. Тэндэхи зон өөһэдөө мүнгэ суглу­улаад, евро-сонхо болон хушалта абаад, манай мүнгэ хүлеэжэ байна.

Гүүндэ һууринда барилга 2018 ондо эхилхэб­ди. Мүнөө жэлдэ түсэблэлгын саарһа данса бэлдэ­хэбди.

Буряад Уласай Толгойлогшо Вячеслав Владими­рович Наговицын Улаан Яруунын клубта 500 мянган түхэриг мүнгөөр туһалаа. Манай нютагай хүбүүн, Арадай Хуралай һунгамал Баян Дамбаевич Гуробаза­ров маанадаа ходо дэмжэжэ байдаг.

Оксана Бухольцева, Буряад Уласай Арадай Ху­ралай һунгамал:

- Һургуули хүдөөдэ гол һуури эзэлнэ гэжэ хэл­сэдэг гээшэбди. Энэ буруу бэшэ. Теэд һургуулида үхибүүдые эрдэм номдо һургадаг, тэндэ залуу­шуулые, аха захатаниие һамааруулдаггүй бшуу. Тиимэһээ хүдөөдэ һургуулиһаа гадна соёлой байшан байха ёһотой. Ярууна аймагта энээни­ие арад зон өөһэдөө ойлгожо, ажабайдалаа зо­хёоно. Нютагайнгаа зоной энэ буянтай хэрэгтэ аймагай засаг баригшадай мүнгөөр туһална. Энэ ехэл һайн.

Виктор Аюшеев, Буряад Уласай Арадай Ху­ралай һунгамал:

- Хүдөөгэй соёлой байшануудай хүйтэн байдагта һурашаһан аад, дэгэлээ тайлангүй клубууд соо оро­жо байгааб. Яруунынхидай шэнээр бодхооһон гү, али заһабарилһан ордонууд дулаан, һаруул, хүнэй нюдэ баярлуулна.

Аймагай һайд ноёдой арад зонтоёо хамта соёлоо үргэжэ, дэмжэжэ, урга­жа ябаа залуу һүрэгтөө жэшээ харуулжа байхадань, бахархамаар байна.

Жамсо Цыренжапов, Ивалга аймагай Оронго сомоной засаг дарга:

- Ярууна аймагайхидай дүй дүршэлөөрөө маанадаар хубаалдажа байһандань, баярые хүргэнэб. Энэ ажал хэрэгтэ олон бэрхэшээлнүүд дай­ралдаа ааб даа. Хэды тиигэбэшье, эндэхи арад зон тэдэниие гаталжа ша­даа. Бултадаа хамта эршэтэй ажал ябуулна. Олон юумыень хараад, гайха­жа баранагүйбди. Нютагтаа иимэрхүүгээр ажал ябуулха гэжэ түсэблэжэ байнаб, “ябаһан хүн - яһа зууха” гэдэг ха юм. Арад зонтоёо зүбшэхэбди, хөөрэлдэхэбди.