848
Захаамин аймагай, мүн аймагай болбосоролой таһагай 90 жэлэй ойн баярнуудта, Закаменск хотын 73-дахи түрэһэн үдэртэ зорюулагдаhан үзэгдөөгүй ехэ найр октябриин 7-до үнгэрбэ.
Үглөөнһөө эхилээд, «Тамир» ордондо, «Металлург» стадиондо, аймагай соёлой байшанда, һургуулинуудта, хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ, нэмэлтэ һуралсалай түбтэ баярай хэмжээ ябуулганууд эхилээ. Үглөөгүүр бүрхэг байһан аад, уданшьегүй саһа, бороон элбэгээр оробо. Теэд иимэ уларилда дадашаһан захааминаархин хараалһан бүхы хэмжээ ябуулгануудтаа эдэбхитэйгээр хабаадаа. Бүгэдэ захааминаархинай энэ ехэ баярай найрай буряад литээр буян хэшэгэй дэлгэрдэг Бальжаниматай, үлзы хутагай оршодог Дашаниматай үдэртэ тудаһаниинь тон ехэ удхатай.
Саһа бороотойшье һаань, захааминаархин һайндэртөө олоороо суглараа
ШЭНЭ ГЭР БҮЛЭ МҮНДЭЛБЭ
Үдын тэндэ саһанай бамбайтар орожо байхада, гол хэмжээ ябуулгануудай нэгэн түб талмай дээрэ эхилбэ. Хурим түрын хубсаhатай 120 хүбүүд, басагад гар гараа барилсан, талмай дээрэ гаража, инаг дуранай вальс хатар хатарба. Залуугай зали гэжэ гоёл даа! Бамбалзан дээрэһээнь унажа байһан саһан ямаршьеб нэгэ үльгэрэй оршон байдал һануулна. Хатарай эршэтэ эрьелдээн соогуур саб сагаан хубсаһаяа нарбалзуулһан сэбэр сэгсэ дангина басагад яагаа гоёб! Уян нугархай тэдэниие хүгжэм доро хүтэлэн хатарһан эдир хүбүүд ямар бэрхэб! Хатараа үргэдхэн, зай гаргажа, Евгений Жалсараев Ольга Банзарханова хоёрые урагшань гаргаба.
Аймагай ЗАГС-ын таһагые даагша Анна Доржиева эдэ хоёр дурлаһан залуушуулые айл болгоһоной ёһолол бэелүүлбэ. Энэ баярта үйлэ баһал өөрын удхатай: Буряад Уласай ЗАГС тэбхэр 100 жэлэйнгээ ой тэгшэ һайханаар угтана! Аймагай засаг дарга Сергей Гонжитов айл болоһон Жалсараевтанда түрүүшынь данса барюулба. Ород арадай “Если снег землю покрывает – счастливое предзнаменование для обручённых” гэдэг заншалаар энэ баярта үдэр гэрлэһэн хоёрой аза жаргал, үлзы хутаг оршохонь гээшэл даа.
Эндэл 40 жэл шахтада ажаллаһан Владимир Альбертович, бүхы наһаараа багшалһан Рахили Гельфановна Васильевтан “Инаг дуранай болон үнэн сэхэ байлгын” медаляар шагнагдаа. Тэдэнэр 38 жэлдэ эбтэй эетэйгээр ажаһуужа, хоёр үхибүүдээ хүлыень дүрөөдэ, гарыень ганзагада хүргөөд, мүнөө аша зээнэрээ хүмүүжүүлэлсэнэ.
Евгений Жалсараев Ольга Банзарханова хоёр энэ һайхан үдэртэ гэрлээ
Сэнгэ Ринчиновэй гэрэл зурагууд
БАЯРАЙ ЖАГСААЛ
Закаменск хотын лэ һайн үдэр бэшэ, харин аймагай 90 жэлэй, болбосоролой таhагай 90 жэлэй, Буряад Уласай ЗАГС-ын 100 жэлэй ойнуудта зорюулагдаһан энэ жагсаалые заншалта ёһоороо хотын захиргаан толгойлоо. Тэдэнэй удаа заншалта жагсаалай түүхэдэ түрүүшынхиеэ үлгы тэргэхэнүүд гараба. Энэ ехэ удхатай: Захаамин аймагай, Закаменск хотын дахин һэргэжэ, һалбаран хүгжэжэ байһаниие элитээр гэршэлнэ. Мүнөө үлгы соогоо тэршэлжэ хэбтэһэн хүүгэд удангүй ехэ боложо, тоонто Захааминайнгаа тугынь үргэжэ, һүр һүлдыень мандуулха!
Болбосоролой, эрдэм ухаанай найрые тэмдэглэжэ байһан һургуулинууд эбтэй эетэйгээр алхална. Эсэгэ ороноо хамгаалгада туйлай ехэ габьяатай Зэдын комбинадай үүргые халан абаhан «Закаменск» нэгэдэл, шэрэм хайлуулжа, хаа-яанагүй хэрэгтэй эдлэл бүтээдэг «Литейщик», Закаменск хотые уһаар, дулаагаар хангадаг ЖКХ гээд лэ, хотын бага, ехэ ажахынууд, эмхи зургаануудай ажалшад жэрылдэн гараба.
ОКТЯБРЬ СОО ФОНТАН СЭСЭРБЭ
Баярай жагсаал Александр Невскиин нэрэмжэтэ сэсэрлигтэ ерэжэ, дүхэриглэн жагсажа, фонтан нээлгын баяр болобо. Энэ фонтан бүхы Буряад соо иимэ ори ганса фонтан юм гэжэ тэмдэглэлтэй. Эндэ хотые уһаар хангадаг хоолойнуудһаа бэшэ, харин сэхэ газарай гүнһөө ариг сэбэр уһан дээшээ шэдэнэ.
Захаамин хотын фонтан,
Хүнэй сэдьхэл баясуулан,
Мүнхэдөө бадара, бултанда!
Свято-Никольско һүмын санаартан Игорь фонтаниие рамнайлба. Задарһан сэсэгэй түхэлтэйгөөр бүтээгдэжэ, ургажа ябаһан шэнэ үеынхидые угтаһан фонтантай боложо баяраар халиһан нютагаархидаа халуунаар амаршалжа, аймагай засаг дарга Сергей Гонжитов, аймагай һунгамалнуудай зүблөөнэй түрүүлэгшэ Бэлигто Зундуев, Закаменск хотын мэр Евгений Поляков, Арадай Хуралай һунгамалнууд Виталий Лыгденов, Виктор Аюшеев, Улаан-Үдэ хотын зүблэлэй һунгамал, барилга хабсаралгын наймаанай «СМИТ» бүлгэмэй ахамад захирал Геннадий Доржиев, Буряадай габьяата эмшэн, Ородой Холбооной элүүрые хамгаалгын отличник, хүндэтэ донор Ольга Лосова гэгшэд түрэл хотодоо үшөө нэгэ үзэсхэлэн бэлэглэһэн бүхы барилгашадта баяр хүргэжэ, шагналнуудые барюулба.
- Иимэ саһатай намарай үдэр ондоо хаана фонтан нээгдэхэб - гансал Захааминда! – гэжэ олон жэлдэ Захааминайнгаа ажалша хүдэр зониие эршэтэйгээр ударидаһан арадай һунгамал Виктор Аюшеев омогорхолоо олоной урда мэдүүлээ.
Энэ һониншье, һайханшье дэмбэрэлтэ ушараар Константин Сергеевэй хилээмэ баряашад түмэн зониие садхааха ехэ гэгшын торт авто-хүлэгөөр асаржа, бултаниие хүндэлбэ. Залуушуулай сэсэрлигэй дэргэдэ “Түрүүшын геологуудай” хүшөөдэ дурасхаалта самбар нээгдээ. «Металлург» стадион дээрэ эдиршүүл Закаменск хотын хүндэтэ эрхэтэн Виталий Старицынай шангуудай түлөө тэмсээ. Эндэ хүдөө ажахын шэнэ ургасын яармаг үргэнөөр үнгэргэгдөө.
АМАРАЛТЫЕ МЭДЭХЭГҮЙ АХА ЗАХАТАН
Аймагай эрдэм һуралсалай, гэгээрэл болбосоролой һайндэр табадахи һургуулида үглөөнһөө эхилээ. Баяр ёhололой эхилhэнэй удаа аймагай багшын ажалай ветеранууд табан бүлэгтэ хубааржа, ажалаа эрхилбэ. Тэдэнэр Зүблэлтэ засагай үеын октябрёногууд, пионернүүд (хоёр бүлэг), комсомолшууд болон коммунистууд гэһэн бүлэгүүд боложо хүдэлөө. Удаань нэгэдэхи һургуулиин байшан соо шэнэ сагай эрилтэдэ тааруулагдаһан хэшээлнүүдтэ хабаадажа, һуралсалай оньһожоруулагдамал шэнэ таһалгануудтай, тамирай танхимтай, номой сангай баялигтай танилсаа.
Хүүгэдэй «Солнышко» сэсэрлигтэ ветеранууд «Эстафета мастеров» гэһэн мастер-классуудые үнгэргэжэ, мүнөө үеын эрилтэнүүдээр яажа, ямар аргануудые хэрэглэжэ, балшар бага үетэниие номуун ёһоор хүмүүжүүлхэб гэһэн дүхэриг шэрээдэ хабаадаа.
Болбосоролой музейдэ багшанар, ветеранууд “Гэгээрүүлэгшэдэй галерейдэ” үшөө нэмэжэ, зургаан суута багшанарые оруулгын баяр үнгэргэжэ, хүндэлэн ёһолбо. Энэ баярта тэдэ багшанарай аша гушанар хабаадаа. Гүрэнэймнай баруун хизаарһаа аяар энэ заха холын дайда ерэжэ, эрдэм ном дэлгэрүүлгын дэмбэрэлтэ ажал ябуулһан багшанарта зорюулагдажа, «Учителя – западники» гэһэн булан нээгдэбэ. Наһанайнгаа амаралтада үни гараһаншье һаа, гараа хабсараад hуудаггүй багшанар түрэл аймагайнгаа, һуралсал болбосоролой ойнуудта зорюулагдажа хэблэгдэһэн шэнэ номуудтаяа сугларагшадые танилсуулба. Тэдэниие Арадай Хуралай һунгамал Виталий Лыгденов, аймагай засаг даргын орлогшо Людмила Санжеева, аймагай болбосоролой таһагай дарга Сэсэгма Дугарова, Буряад Уласай Болбосоролой яаманай мэргэжэлтэ Светлана Дугарова, Гүрэнэй Дүүмын һунгамал Алдар Дамдиновай этигэмжэтэ нюурай туһалагша Елена Алексеева, БГУ-гай доцент Туяна Цыбикова гэгшэд халуунаар амаршалжа, грамотануудые бамба сэсэгтэйгээр барюулба.
«ҮНЭН СЭДЬХЭЛҺЭЭ»
Энэ баярта үдэрэй зулай боложо, Соёлой ордон соо хүгжэм дуута ехэ үдэшэ үнгэрөө. Зуу холо гаран дуушадай хабаадалгатай хоорой “Багшын магтаал” һүр жабхалантайгаар гүйсэдхэжэ байхада, шаарнуудые бариһан зуун хүүгэд тайзанһаа буужа, сугларһан үндэр наһатай багшанарые амаршалаа. Баярай үдэшэ табан хубида хубаагдажа, Октябриин хубисхалай һүүлээрхи, дайнай шэрүүн үеын, дайнай һүүлээрхи хүндэ жэлнүүдые, 60 - 80-онуудые, 90-ээд онуудай юрын бэшэ жэлнүүдые болон мүнөө үеые дабажа гараһан гэгээрэл болбосоролой түүхэтэ замые ирагуу шүлэгүүдээр, хүгжэм дуугаар, хатар наадаар бодотоор харуулхые оролдоо.
Аймагай һуралсалай, гэгээрүүлгын таһагай байгуулагдахын урда тээ нэгэ хэдэн эхин һургуулида, уншалгын гэрнүүдтэ, Улаан булангуудта үсөөн тоото үхибүүд һурадаг, 30-аад он болотор олонхи буряад үхибүүд дасангуудта һурадаг байгаа. Гушаад оной тэнгээр лэ эрдэмтэ багшанар олошоржо, һуралсалай таһаг байгуулагдажа, болбосоролой ажал эридээр хүгжэhэн байна. Эгээл хүгжэхэ байха үедэнь хамалга харшалалганууд эхилжэ, эрдэм номтой эгээл шударгы багшанар тушаагдаһан, сүлэгдэһэн, саазалуулагдаһан юм. Тиигэһээр байтар Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн эхилжэ, багшанар, тэдэнэй тоодо табан һургуулиин захиралнууд, 17-18-яа хүсэжэ ябаһан һурагшад дайнда мордоо.
Наһаа хүсөөгүй үхибүүд эсэгэ, аханарайнгаа түлөө бүхы ажал бэе дээрээ даажа абаа. Тиигэбэшье аргын лэ олдоходол, үхибүүдые эрдэмдэ һургаха буянта ажал ябуулагдажал байгаа. Хэды олон багшанар, бэлигтэй залуушуул дайнай талмайда эрэлхэгээр унаа гээшэб! Шархатан зобоһоншье, үлбэр бэетэйшье һаа, амиды бусаһан 11 багшанар дэмбэрэлтэ ажалаа үргэлжэлүүлээ.
ХҮГЖЭМ ДУУТА АМАРШАЛГАНУУД
Найрай эхилхэһээ захалаад, олон тоото бэлигтэй балшар багахан хүүгэд, һурагшад (жэшээлхэдэ, ганса табадахи һургуулиһаа 90 һурагшад хоорто дуулаа), багшанар талаан бэлигээ дэлгэжэ, аха захатаниие, багша ветерануудые, холо ойрын айлшадые баясуулаа.
Санагын Михайловкын, Дүтэлүүрэй, Үлэнтын һургуулинуудай хүнгэн солбон хүбүүд, басагад буряад, ород (хасагуудай) болон олон арадуудай хатарнуудые ялас гэмээр хатаржа, ургажа ябаһан залуу үетэмнай шамбай шангаар, элүүр энхээр хүмүүжүүлэгдэжэ байна гэжэ эли тодоор харуулба. Ямар ирагуу гоё дуунууд зэдэлээ гээшэб – одоол бултанай сэдьхэл хужарлуулаа.
ДУУША ЗАЛУУШУУЛАЙ УРИЛДААН
Энэл үдэшэ залуушуулай бэлиг талаан элирүүлхэ зорилготой «Дууша буряад» гэһэн Уласай I урилдаан үнгэргэгдөө. Урилдаанай үедэ олон мэдээжэ дуушад Цырен Шойжинимаев түрүүтэй олон дуунуудые харагшадта бэлэглээ. Тэдэл дуушад урилдаанда хабаадагшадай бэлиг талаан, гүйсэдхэхы шадабариие сэгнээ.
Шалгарһан дуушад хэдэн шатын үнэмшэлгэнүүдээр, спонсорнуудай, тэрэ тоодо “Буряад үнэн” Хэблэлэй байшанай, бэлэгүүдээр шагнагдаа. 20 наһа хүрэтэр Алина Сосорова, Аягма Доржиева, Алина Дондукова, Суранзан Санжаева болон Арюна Цыренова гэгшэд бэлигээ тодоор гэршэлээ. 40 хүрэтэр наһатай дуушадай дунда Радмир Чагдуров, Саяна Дугданова, Сэсэг Чагдурова, Арюна Бальжиева, Елена Шагдурова, Виктор Доржиев, Инна Цыбикова гэгшэд шалгараа. «Аба эжы хоёрни» гэжэ дуу ирагуу гоёор гүйсэдхэһэн Жамсо Бамбагаев урилдаанай илагша болон тодороо.
Автор: Сэнгэ РИНЧИНОВ
