​Ара талын ветерануудые хүндэлэлгэ

Ардаевтанай амаршалга

Агуу Илалтын һайндэрые 73-дахияа мүнөө жэл тэмдэглэжэ байнабди. Захаамин ай­магай Санага нютагта баһал үргэнөөр энэ ехэ һайндэрые угтаба. Гашуудалтайнь гэ­хэдэ, сэлгеэ ехэ Санагада Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай нэгэшье ветеран үлөөгүй, харин дайнай ара талын 13 лэ ветеранууд амиды мэндэ байнад.

Үглөөнһөө эхилжэ, ню­тагай сомон дарга Юрий Дамбаев, Закаменскһаа ерэһэн Алдар Норбоев Екате­рина Дашеева хоёр болон Сталинградска байлдаанда эрэлхэгээр хабаадаһан Сан­жа Ардаевай үхибүүд яба­жа шадахагүй ветерануудта гэртэнь хүрэжэ, халуунаар амаршалжа, бэлэг сэлэгүүдээ барюулаа.

Санагын һургуулиһаа һурагшад “Мүнхын жагсаалда” гаража, жэгдэ гэшхэлэлдэн, Эхэ оронойнгоо түлөө баа­тарай үхэлөөр унаһан 112 баатар нютагаархидайнгаа хүшөөдэ ерэжэ, дүхэриглэн зогсобод. Хүшөөгэй дэргэдэ автомат буу бариһан сэрэ­гэй хубсаһатай хүбүүд бэе бэеэ һэлгэлдэн, хүндэлэлэй харуулда зогсонод. Хүндэтэ айлшад – дайнай ара та­лын ветеранууд, дайнай үедэ үхибүүн ябаһан наһатайшуул һууринуудаа эзэл­жэ һуубад.

Ара талын ветерануудтай 

Нэн түрүүн эгээл багашуул – сэсэрлигэй хүүгэд уран шүлэгүүдые сээжээр ун­шажа, аха захатаниие амар­шалба. Хүндэлэлэй харуулда байһан хүбүүд хүшөөдэ хүжэ мүнхэ гүрэмэлнүүдые табяа. Иимэл гүрлөөе Санжа Ардаевай үхибүүд, аша зээнэр табижа, үбгэ эсэгынгээ аша габьяае дурсаа. Алдар Солын орденуудай дүүрэн кавалер Бато Дамчеевэй хүшөөдэ түрэл гаралнуудынь улаал­зай сэсэгүүдэй баглаануудые табяа.

"Мүнхын жагсаалда"

Сомон дарга Юрий Дам­баев, дунда һургуулиин за­хирал Ирина Бандеева, За­хааминай наһатайшуулай “Хадата агаар” байшангай за­хирал Алдар Норбоев, уласай 8-дахи түхэлэй һургуулиин захирал Екатерина Дашее­ва, Бато Дамчеевэй зээ Саян Бадмаев нютагайнгаа зониие халуунаар амаршалжа, элүүр энхэ ябажа, эб хамта Агуу Илалтын 75 жэлэй ойе угтахые уряалаа. Нютагай ирагуу найрагша Даниил Нохоров, һурагшад уран шүлэгүүдээ уншаа.

Буряадай гүрэнэй дуу, хатарай “Байгал” театрай уран бэрхэ артистнууд Агуу Илалтын һайндэртэ зорюулжа, ирагуу дуунуудаа, сол­бон солгёон хатар наадаяа дэлгээ. Соёлой ордоной ехэ танхим соо багтажа ядата­раа сугларһан харагшад ар­тистнуудай уран бэлигые үндэрөөр сэгнээ. Нютагайн­гаа хүбүүн Жаргал Бадмае­вай концерт-наадаяа уран гоёор хүтэлбэрилхэдэнь, бүришье баяртайнууд, ба­хархалаа мэдүүлжэ, халуун альга ташалгаар угтажа бай­гаа. Захааминда гастрольдо ябаһан эдэ хорёод артистну­удай хахадынь шахуу хангай ехэ Захааминай хүбүүд, баса­гад байгаа гэжэ омогорхол­тойгоор тэмдэглэе.

Фронтовигай үри үхибүүд ветерануудые хүндэлбэ

Дайнай, хүдөө ажахын ажалай ветеран, Баатар-хото Сталинградые хамгаалагша Санжа Шагдарович АРДАЕВ мэндэ ябаа һаа, 105 жэлэйн­гээ ойе угтаха байгаа.

Энэ ушараар дашарамдуу­лан, үри үхибүүдынь, аша зэ­энэрынь тоонто нютагайн­гаа аха захатаниие Илалтын һайндэрөөр хүндэлхэ гэжэ ехэ ажал ябуулаа. Улаан-Үдэ хотоһоо багшын ажалай ве­теран, “РСФСР-эй гэгээрэ­лэй отличник”, 80 наһатай Татьяна Сампилова; бүхы наһаараа Буряад Республикын гүрэнэй архивта хүдэлһэн, Буряадай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, 74-тэй Дора Абагаева Сар­жана, Марина, Бэлла зээ­нэртэеэ; Галина Санжиевна, Олег Юрьевич Балдаевтан; Людмила Санжиевна Сол­бон хүбүүтэеэ; Екатерина Санжиевна, Николай Гом­боевич Гомбоевтон Артём, Тимур, Арина зээнэртэеэ; Ада Санжиевна, Пётр Сан­жиевич Очировтан Кирилл зээтэеэ микроавтобус хүлһэлжэ, үбгэн таабайнгаа, өөһэдынгөө түрэһэн, үдэһэн тоонтые харуулхаяа, сэл­геэ ехэ Санагада үбгэн та­абайетнай һайн һайханаар һанан дурсадаг юм гэжэ үхибүүдтээ ойлгуулхаяа, хүндэтэ ветерануудаа амар­шалан хүндэлхэеэ ерээ. Энэл нангин хэрэгээр хэбэд номхон Хэжэнгэһээ Ксения Санжиевна, Арсалан Патан­ханович Базаронтон Зүүн Сибириин гүрэнэй техноло­гическа дээдэ һургуулиин дид-доктор Сэсэг басагата­яа; баһал фронтовик Дондок Шагдарович Ардаевай баса­ган Любовь Дондоковна гэг­шэдэй тоонто нютагаа ерэ­хэдэ, Санжа Шагдаровичай зээ басаган, бүхы наһаараа Санагынгаа почтодо эрхи­мээр ажаллаһан, Буряадай хэлхеэ холбооной габьяата хүдэлмэрилэгшэ Эмилия Цырендоржиевна Владимир Хандуевич нүхэртэеэ, Бу­ряадай габьяата малай эм­шэн Евгения Цырендоржи­евна Владимир Санжиевич нүхэртэеэ, ашанар зээнэртэ­еэ халуунаар угтажа, энэ ехэ бүгэдэ арадай һайндэрые һайн һайханаар үнгэргэхые бүхы шадалаараа оролдоо.

Аша зээнэр амаршална

АРДАЕВ Санжа Шагдаро­вич 1920-ёод оной һүүлээр эхин шатын һургуули дүүргээ. Хамтын ажалда эдэбхи­тэйгээр хабаадаа. Дайнай урда малшадай бригадира­ар хүдэлөө. 1942 оной эхеэр дайнда мордоо. Тиигээд лэ тэрэ үедэ түүхэдэ ороһон эгээл шуһата Сталинградые хамгаалалгын байлдаанда эрэлхэгээр хабаадаһан га­бьяатай юм. Тэрэ сагта фа­шис Германитай хамта манай Эхэ орондомнай добтолһон Италиин, Румыниин сэрэг­шэдтэй дайлалдаа.

Дайнай гал дүлэн соогуур нютагайнгаа Чимит Шагдурович Балуевтай ээм мүрөө түшэлсэн тулалда­жа ябаха золтой байгаа. Бэе бэеэ харалсажа, эдихэ хоо­лоо хубаалдажа, эб хамта долоон һара дайлалдажа ябаа. Санжа Шагдарович хүндөөр шархатаад, Баруун фронтһоо зүүн тээшээ олон госпитальнуудта эмшэлүүлһээр, Эрхүүгэй госпитальдо аса­рагдаа. Эндэһээ гэртээ мэдээ эльгээгээ.

- Наһанайнь нүхэр, ма­най эжы Долгор Мункуевна нэгэ үхэрөө гаргажа, түргэн дундаа түхеэржэ, утын хар­гыда гараа. Тиигэжэ хайрата нүхэрөө, манай үлбэр эсэгые Санагадаа асараа. Нютагайн­гаа түрэл байгаалиһаа, эм домто аршаан булагуудһаа, наһанайнгаа нүхэрэй үнжэгэн һайн харалтаһаа, үри үхибүүдэйнгээ золоор Сан­жа Шагдарович хүл дээрээ бодоо. Тиигээд дайнай инва­лидшье һаа, түрэл колхоздоо хамсыгаа шамажа хүдэлөө. Олон жэлэй туршада полевод бригадираар үрэ дүнтэйгөөр ажаллаа. Теэд дайнай шар­ханууд шархиран зобоохо даа. 1960-аад оноор бэе та­мирайнгаа һуладаһанһаа бригадирайнгаа тушаалһаа болёо. Долгор Мункуев­нагайнгаа шахамал малай гүүртэ даажа абахадань, ха­жуудань ябалсажа, шадаха зэргээрээ туһалалсаа.

Эбиимнай хэды хүндэ ажалда ябажа байбашье, 13 үхибүү түрэһэн юм. Эхэ-Герой Долгор Мункуевна эжымнай хайрата нүхэрэйнгөө сагһаа урид наһа бараашье һаань, үхибүүдээ гарынь ганзага­да, хүлынь дүрөөдэ хүргэжэ, бултандань эрдэм олгуулаа, - гэжэ Санжа Шагдарович Долгор Мункуевна Ардаев­танай 74-тэй басаган Дора Санжиевна Абагаева митингдэ сугларагшадта тобшохо­ноор хөөрэжэ үгөө.

“Ажалшадые удариха шадалтай, урма зоригыень бадараан хүгжөөхэ хүнгэн хурса хэлэтэй, ниитын ажа­хынуудые эмхидхэлсэһэн бэрхэ ударидагшадай нэгэн байгаа. Полевод бригади­раар хүдэлхэдөө, 1950-яад онуудаар малай олон шэнэ байрануудые барюулһан юм. Тэрэ үедэ тракторнууд үсөөн һэн. Тиимэһээ барилгын мо­дон үбэлэй сагта хайнаг сарнуудаар бэлдэгдэдэг байгаа.

Санжа Шагдарович ехэ һайндэрнүүдтэ манай эсэгэ­тэй хамта һуужа, үни удаан хөөрэлдэжэ, дайнда ябаһан ушарнуудаа һанан дурсадаг һэн”, - гэжэ Санжа Шагдаро­вичай унаган нүхэр Чимит Шагдуровичай ууган хүбүүн, багшын ажалай ветеран, “РСФСР-эй гэгээрэлэй отлич­ник”, хизаар ороноо, уг гар­бал, түүхэ домогуудые шэн­жэлэгшэ Владимир Балуев ном соогоо бэшэһэн юм.

Авторай гэрэл зурагууд