​​Айдар залуу амбан захирагшад

Дмитрий Артюхов 

86.rodina.news

Ямал Ненецэй бэеэ дааһан тойрогой Амбан захирагшаар байгша оной сентябриин 9-дэ һунгагдаһан гушан наһатай Дмитрий Артюхов эгээл залуу губернатор гээд манай гүрэнэй шэнын түүхэдэ оробо.

Нютагай хүбүүн

1988 ондо февралиин 17-до Ямалдаа түрэһэн. Нютагтаа ажаһууһан, тэндээл һургуули хэһэн залуухан захирагша Дми­трий Артюхов наһан соогоо үсөөхэн лэ ушарта гэрһээ хо­лошог ябаһан гээд мэдээсэг­дэнэ. Тюмениин гүрэнэй ехэ һургуулида магистрай нэрэ зэр­гэтэй, эдэй засагшын (экономистын) мэргэжэлтэй болохоһоо гадна, аспирантурадань һураа. Сингапурай ехэ һургуулида дээдэ шатын хүтэлбэрилэгшын нэрэ зэргэтэй, уласхоорондын магистрай алдартай болоһон.

Артюхов дарга ажалайнгаа намтар инвестициин болон банкнуудай эмхинүүдтэ эхилһэн гэнэ. 2010 онһоо Ямал Ненецэй Амбан захирагшын Захиргаан­да ажалда орожо хүдэлөө. 2016 ондо Губернаторай орлогшоор томилогдоһон байгаа. Харин 2018 оной май һарада Ородой Холбоото Уласай Юрэнхылэгшэ Владимир Путин залуу даргые Ямалай тойрогой Амбан захирагшын уялга гүйсэдхэгшөөр то­милоо бшуу.

Алтан намарай эхиндэ үнгэргэгдэдэг болоһон һунгалтын ниитэ нэгэ үдэр – байгша оной сентябриин юһэндэ Губернато­раар һунгагдажа, тэрэл үдэртөө тушаалдаа ороһон байха юм.

Ямалаа яһала һайнаар хүтэлхэ бэзэ

Тоонто нютагаа, 769 250 дүрбэлжэн модоной зайтай газар дэ­бисхэртэй тойрогтонь ажаһуудаг олон үндэһэ яһатанһаа бүридэһэн 538 мянга гаран тоотой арад зоноо, ёһо заншалынь, абари зангынь тон һайн мэдэхэ хүн гээд айдар даргые магта­ха ушарнууд олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдтэ элбэг байна. Залуу хадаа зоригтой, эрдэм мэдэсэ ехэтэй Амбан за­хирагшын гарта горитой ехэ засагһаа гадна айхабтар баян тойрогой нөөсэнүүд оробо гээ­шэ. Тэдэниие зүбөөр хэрэглэжэ, гүрэн түрынгөө, толгойлжо бай­гаа тойрогойнгоо мүнгэн санда олзо оршо (нёдондо жэл бюд­жедэйнь оршо - 184 миллиард түхэригтэ хүрөө) гансашье ору­улха бэшэ, мүн Хойто мүльһэтэ далайн захада оршоһон хүйтэн уларилтай, шэмэрүүн шарай­тай нютагайнгаа ажаһуугшадта ашаг үрэтэй ажал ябуулха гээд найдагдана.

Хубаар баян холын можо хүтэлэгшэ

Хубаар (янтарь шулуугаар) баян Калининградай можые баһал залуу Амбан захирагша толгойлдог юм. 2016 оной октябриин 6-да Ородой Холбоото Ула­сай Юрэнхылэгшэ Владимир Пу­тинай зарлигаар 30 наһа гүйсөөд ябаһан Антон Алиханов Кали­нинградай можын Губернато­рай уялгануудые гүйсэдхэгшөөр томилогдоһон байха юм. 2017 оной сентябрь һарада болоһон һунгалтада илалта туйлаа.

Антон Алиханов newkaliningrad.ru

Антон Алиханов 1986 оной сентябриин 17-до Грузиин ССР-эй Абхазай бэеэ дааһан совет социалис уласай Сухуми хото­до түрэһэн намтартай. Ан-бун ажаһуужа байһан гэр бүлэнь гру­зин-абхаз дайнһаа боложо, 1992 ондо Москва хото нүүжэ ерээ. Гэр бараагаа, эд зөөриеэ орхижо, нютагһаа гараһан айл хамаг ажа­байдалаа шэнээр зохёохо баатай болоо бшуу.

Залуу захирагша финан­сист болон юристын мэргэжэл шудалжа, хоёр дээдэ һургуули түгэсэһэн юм. 2010 онһоо Рос­сиин Юстициин яаманда ажаллаа. 2012 ондо Ород гүрэнэй Г.В. Плехановай нэрэмжэтэ ехэ һургуулида диссертаци хамга­алжа, эдэй засагай эрдэмэй дид-докторой зэргэтэй болоо. 2013 онһоо Россиин Үйлэдбэри болон худалдаа наймаанай яаманда департаментын захиралай орлог­шоор, удаань захиралаар ажал­лаа.

2015 оной намар Калинин­градай можын Засагай газарай Түрүүлэгшын орлогшоор томи­логдожо, хүдөө ажахын болон үйлэдбэриин һалбаринуудые харгалзалдаг ажалтай болоһон юм. 2016 оной июль һарада можын Засагай газарай Түрүүлэгшын уялгануудые гүйсэдхэгшөөр табигдаһан байгаа. Владимир Путинай хэлэһээр, Антон Алиханов Калинингра­дай можын габшагай хүгжэлтын дунда болзорой түсэб зохёогшо­дой нэгэн болоно.

Залуу губернатор наһанайнгаа нүхэр Дарьятай хоёр үхибүүдээ – зургаатай Ан­дрей хүбүүгээ, гурбатай По­лина басагаяа – хүмүүжүүлнэ. Һамганиинь сэтгүүлшэн мэргэ­жэлтэй, МГИМО-гой уласхоорон­дын журналистикын факультет дүүргэһэн, телевидениин эр­хилэгшээр ажалладаг байгаа. Мүнөө гэртээ һуужа, үхибүүдээ хүмүүжүүлхынгээ хажуугаар, мэргэжэлтэ ажалаашье мартанагүй.

Эсэгэ ороной эгээл баруун захада

Агууехэ гүрэнэймнай баруун захада байдаг Калининградай можо ехэ һонин регион юм. Ев­ропын эгээл түбтэнь оршодог, урда захадаа Польшотой, хойто болон зүүн таладаа Литватай хилэтэй, баруун тээнь - Балтиин далай. Гүрэнэйнгөө ехэн­хи хуби дэбисхэртэй газараар хилэгүй байбашье, далайгаараа холбоотой хадаа, Ородой Холбо­ото Уласай эксклав гэжэ тоологдодог. Калининградай можодо манай гүрэнэй эгээл баруун за­хань оршоно. Оройдоол 15 125 дүрбэлжэн модоной зай эзэлдэг дэбисхэр дээрэнь 995 мянга ша­хуу зон ажаһуудаг.

Гүрэн түрын захада оршодог можые хүтэлхэ гээшэ – онсо ха­рюусалга гээд мэдээжэ. Илангаяа баруунай гүрэнүүдэй Эсэгэ орон­домнай эсэргүү ябадал үүсхээд байхада. Һаяхана болотор нэгэ хилэтэй, нэгэ гүрэнэй бүридэлдэ байһан, амяарлаһандаа баяр­тай Литва Европын холбооной гэшүүн гэжэ тодороод, гүрэнэй тад ондоо бодолготой болон­хой. Дулааханаар харилсадаг хүршэ гэхын аргагүй. Иимэ ор­шон байдалда дэбисхэр ехэ­тэй гүрэнэйнгөө нэгэ хуби болохо нютаг можо хүгжөөхэ та­лаар элдэб бага ехэ түсэлнүүүдые бэелүүлхэнь мүн лэ бэлэн бэшэ байгаа ёһотой. Теэд залуухан за­хирагшын залишье ехэ. Амжал­татайл байг лэ ажалынь.

Ерээдүйн ехэ ноёдые бэлдэнэ гү?

Орон доторнай боложо бай­гаа хубилалтанууд, дээдын засагай, илангаяа Юрэнхы­лэгшын шиидхэбэринүүдые шэнжэлэн хаража үзэхэдэ, һүүлэй жэлнүүдтэ залуушуу­лые дэмжэдэг болоһониинь һайшаалтай. Можо нютагуудай хүтэлбэрилэгшэдэй тушаалну­удта тэдэниие дэбжүүлжэ, тус­хай һургуули гаргаад, хожом хойшонь гүрэнөө хүтэлхэ зониие бэлдэнэ гэжэ адаглахаар.

Гансал дээдэ һургуулида олоһон эрдэм мэдэсэтэй, түбэй газарта ажаллаһан түбһэн дүршэлтэй ноёд юрын арад зон­той харилсажа, тэдэнэй үдэр бүриин ажабайдалтай танилсаха зуураа, гүрэн түрынгөө газар дэбисхэрэй айхабтар үргэн ехые, хизаар, можонуудай бэе бэеһээ хэды ехэ илгаатай байһые хоёр нюдөөрөө хараха, олон юумэ ойлгохо. Дүй дүршэл ехэтэй боложо, гүрэнэй засагай дээдын зургаануудта хожом хүдэлхэ болоо һаа, үндэр ту­шаалнуудта һуугаад, арадайн­гаа алаг булаг ажабайдал ха­раадаа абажа, харюусалгатай шиидхэбэринүүдые зүбөөр зо­хёодог байха гэжэ бодогдоно.

Засагай алишье хэмжээнэй зургаануудай үдэр бүриин хара ажал, алибаа дэбисхэр гү, али нэгэ һалбари хүтэлхэ, харгал­залха уялгые хүнгэн хүдэлмэри гэхын аргагүй. Мүнөө сагай ор­шондо, хүнүүдэй хоорондоо танигдаагүй шэнэ маягаар, он­доохон онол аргаар харилсадаг болоһон сагта, хүн зоной нюдэн доро ябаха гээ һаа, мүн лэ онсо эрдэм мэдэсэтэй, агууехэ уха­атай, дүй дүршэлтэй байха хэ­рэгтэй. Энэ талаар гүрэн түрын хүтэлбэрилэгшэд зүб ажал ябуулна гэжэ тобшолмоор.