​​«Зүүдэнэй орон»

Багша, эрдэмэй дид-доктор, радио-сурбалжалаг­ша Аюна Дылгырова уран зохёолой үдэшые нээбэ

Сагаан һарын хүндэлэлдэ Буряад Уласай Үндэһэтэнэй номой сан олон хэмжээ ябуул­гануудые уншагшадтаяа үнгэргэнэ. Тиихэдээ урда жэлдэ нара хараһан номуудтай үргэн олониитые танилсуулна. Үнгэрһэн пүрбэ гарагта Валерий Цы­биковэй “Зүүдэнэй орон” номтой танилсуулаа.

Түрэл буряад хэлэеэ магтаһан эдэ ирагуу мүрнүүдээр, гэрэл зурагуудаар шэмэглэгдэһэн, ирагуу най­рагша, уран дархан Вале­рий Цыбиковэй зохёохы зам домоглоһон букледүүдые номой сангай ажалшад бэлдэһэнээ сугларагшадта тара­агаа.

Багша, эрдэмэй дид-доктор, радио-сурбалжалаг­ша Аюна Дылгырова уран зохёолой үдэшые нээжэ, “Аза хүсэл” бүлгэм арадай дууга­ар, Буряадай арадай дуушан Доржо Шагдуров Валерий Цыбиковэй шүлэгөөр Вера Шобосоевагай зохёоһон “Зүүдэнэй орон” дуугаар бултаниие Сагаан һараар, Сагаалганаар амаршалаа.

Хэлэ бэшэгэй эрдэмэй дид-доктор Туяна Самбя­лова ирагуу найрагшын уран зохёол шэнжэлһэнээ хөөрөөд, “Буряад үнэндэ” толилогдоһон “Арадай дарханай хэшээлнүүдэй” арад зондо ехэ хэрэгтэй байһаниие тэмдэглээ. Нютагайнгаа үүри нүхэр тухай Буряадай арадай поэт Га­лина Базаржапова-Дашее­ва ирагуу шүлэгүүдээрнь “Һайн хүн – нютагай ша­рай” гэжэ уран зугаа дэлгээ. Олон мэдээжэ дуунуудые зохёоһон Николай Шабаев дуу шүлэгүүдэйнь шэнжэлэл хөөрөө. Эдэ мүрнүүдэй автор номой хэблэлые һайшаажа байһанаа мэдүүлээд, хинаг­шадай ажалые шүүмжэлээ. Ном хэблэлдэ бэлдэһэн хой­ноо автор өөрөө ехэ нягтаар хинан шалгаха ёһотой, илан­гаяа мүнөө сагта. Нэгэ-хоёр­шье алдуутай ном уншахада, хүндэрөөд, сэдьхэлдэ муу­гаар нүлөөлдэг. Нэгэшье сэг алдагдаһан байхадаа, зохё­олой удхые эрид хазагайру­улна.

С.Ринчинов, Р.Батомункуева, Т.Самбялова, Д.Шагдуров

Үнгэрһэн зунай эхиндэ “Улаан-Үдэ-Захаамин” гэжэ авто-ябаган урилдаанда түрүү ябаһан, хүрхүүд угһаа гараһан түрүүшын эрдэмтэ­дэй нэгэн Николай Юмжу­рович болон сөөхэр-боолдой угай Римма Пагбаевна гэг­шэд Валерий Дашиевичай эмхидхэхы дүй дүршэлынь үндэрөөр сэгнэжэ, саашадаа­шье олон-олон түсэлнүүдээр урагшатайгаар хүдэлжэ бай­хыень хүсөө.

Уран зохёолой хүгжэм дуута энэ үдэшэдэ Валерий Цыбиковэй олон дуунууд, ирагуу шүлэгүүд зэдэлээ. Дууша-шүлэгшэ, хүгжэм зохёогшо Владимир Буха­ев Валерий Цыбиковтэй үнинэй нягта холбоотой, хэдэн дуунуудые найруу­лаа. Мүнөөшье өөрынгөө найруулһан “Хүрхүүд” дууе Санагаһаа угтай наһанайн- гаа нүхэр Валентина Дым­чиковнатаяа гүйсэдхөө. “Ал­тарганын” лауреат Элбэг Зандраев, Улаан-Үдын “Ко­лобок” сэсэрлигэй эдирхэн Доржо Тапхаров, Гүрэльбын һурагшад Мунко Очиров, Жамбал Сундуев, Улаан- Үдын 54-дэхи һургуулиин шабинар Валерий Цыби­ковэй ирагуу шүлэг дуу­нуудые уранаар гүйсэдхөө. Илангаяа 8-дахи ангиин Саша Цыденова бултанда һайшаагдаа. Ирагуу найру­улгын үдэшэдэ Үбэр Монго­лой Шэнэхээнэй Сампилай Дашадондог эхэ буряад хэ­лэеэ нарин нангинаар са­хиял гэжэ уряалаад, “Манай гол баялиг - арадай дуун” гээд лэ, урдынгаа аялгаар уянгатуулжа, бүхы зоной сэдьхэл хужарлуулаа.

Эстониин хүдөө ажа­хын академи Тарту хотодо дүүргэһэн Даши Дымбрыло­вич Нимаев “Нютагай шарай урихан” гэжэ хөөрөө уран зугаатайгаар дэлгэхэдээ, унаган нүхэр Валерий Даши­евичай хүнэй нүхэр талыень хөөрөө.

Номой автор үгэ хэлэхэ­дээ: - Үлгы тоонто нютагаа үргэжэ, үндылгэжэ табиһан аба эжыгээ, үетэн нүхэдөө, морин эрдэниеэ магта­жа, буряад хэлэеэ үргэжэ, үзэсхэлэнтэ байгаалияа сэг­нэжэ ябахыетнай хүсэнэб, - гээд, - бурханай тоогоор 108 дуугаа тандаа баринам, тоожо тогтооһондотнай гүнзэгы баяраа мэдүүлнэб, - гэжэ баяраа мэдүүлээ. Ба­ярайнгаа ехэдэ Валерий Да­шиевич сугларһан зондо:

Энэ мүнхын аршаан

Тандаа мүнөө бэлэглэһүү!

- гэжэ “Мүнхын аршаан” шүлэгөө уран гоёор уншаа.

Эндэ онсолон тэмдэглэхэ­дэ, Валерий Дашиевич Цы­биковэй тоонто “дарханай орон Нуртаһаа” олон зон ерэ­жэ, бэлэг сэлэгтэйгээр шэнэ номоо нара харуулһаарнь халуунаар амаршалаа. Бул­тыень сониной нюурта яажа багтаахаб гэбэшье, нэгэ хэды зониие дурдаагүйдэ аргагүй. Нэн түрүүн хэлэхэдэ, Алек­сандр ахайнь хүбүүн, хэдэн номуудаа хэблүүлхэдэнь туһалалсаһан Баир Алек­сандрович Цыбиков болоно. Мүнөөшье баярай найрай шэрээ дэлгэлсээ. Саашань хэлэхэдэ, буряад уран зохё­олдоо дуратай Радна Долго­рович Шойдонов, Тумэн Очирович Санжиев, Сэндэма Доржиевна Дашиева, Инна Александровна Сосорова, Оксана Владимировна Шаг­дурова, Владимир Уланович, Гэрэлма Очировна Доржиев­танда Орон Табан Тэнгэри­ин, Олон Табан Һахюуһадай харалта доро аза жаргалтай ябахыень хүсэе.

Уран зохёолой, ирагуу найруулгын хүгжэм ду­ута үдэшын түгэсхэлдэ хабаадаһан зон бултадаа бо­дожо, СССР-эй арадай артист Гомбожаб Цыдынжаповай нэрэмжэтэ театрай гол дуу­шан Доржо Шагдуровтай ду­угаа гүйсэдхөө.

Үндэһэтэнэй номой сангай гэрэл зурагууд